Enflasyon bu sefer sofradan ve kurdan vurdu

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre, mayıs ayı itibarıyla 12 aylık ortalamalar dikkate alındığında, tüketici fiyatları yüzde 11.10, yurtiçi üretici fiyatları yüzde 15.80 arttı. Aylık bazda Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE) yüzde 1.62, Yurtiçi Üretici Fiyat Endeksi (Yİ-ÜFE) yüzde 3.79 artış gösterdi. TÜFE, mayısta geçen yılın aralık ayına göre yüzde 6.39, geçen yılın aynı ayına göre yüzde 12.15 yükseldi. Yİ-ÜFE ise Aralık 2017'ye göre yüzde 12.12, geçen yılın mayıs ayına kıyasla da yüzde 20.16 arttı. Ekonomistlerin mayıs ayı enflasyon beklentilerinin ortalaması yüzde 1.59 olmuştu. Bu ortalamaya göre, bir önceki ay yüzde 10.85 olan yıllık enflasyonun, yüzde 12.11'e yükseleceği öngörülmüştü. Ekonomistlerin 2018 sonu enflasyon beklentisinin ortalaması da yüzde 11.53 olarak belirlenmişti. Halkı ilgilendiren en temel madde olan gıda da aylık artış yüzde 1.45 ile yıllık artış yüzde 11.00'e vardı. Geçen yıl Mayıs ayında gıda fiyatları yüzde 0.55 azalmıştı. O nedenle bu yıl Mayıs ayında en büyük sürprizi yine gıda gerçekleştirdi. Ulaştırma sektöründe aylık yüzde 2.32 fiyatlar arttı ama burası tamamen kur etkisi ile diyebiliriz. Oysa gıda öyle değil. Mayıs ayında aylık fiyat artışı yüzde 1.62 olurken bunun 0.41 puanı ulaştırmadan geldi. Yine 1.62'nin 0.36'sı giyimden, yani mevsimsel etkiden. Ama büyük sürpriz gıda oldu. 1.62'nin 0.34'ü de gıda fiyatlarındaki aylık 1.45 oranındaki artıştan kaynaklanıyor. Zaten bu üç sektör aylık enflasyonun (1.62) 1.11'ini oluşturuyor. Eğer ulaştırma-giyim ve gıda olmasaydı Mayıs enflasyonu 0.52 olacaktı. Gıda da en fazla ağırlığı olarak fiyatı artan ürünlere baktığımızda ise; Et fiyatları (genel ortalama) %2.41 Dana eti %1.97 Kuzu eti %2.02 Tavuk eti %4.82 Ekmek fiyatları %1.09 Baklava fiyatları %2.24 Patates %34.65. Gıda sektöründe tüketim ağırlığına baktığımızda zaten ilk sıralarda bu ürünler görülüyor. Gıda harcamasında paramızı en fazla ekmeğe ve ardından dana eti, kuzu eti ve tavuk etine harcıyoruz. Bu 4 ürün tüm paramızın yüzde 5.75'ini oluşturuyor. Yani herkes ortalama 100 liralık gelirinin 5.75 lirasını bu 4 gıda ürününe harcıyor ve mayıs ayında bu 4 ürünün fiyatı da oldukça yüksek düzeyde artış gösterdi.

ARTIŞ DEVAM EDEBİLİR DÜŞÜŞ İKİNCİ YARIDA

Başbakan Yardımcısı Mehmet Şimşek, Twitter hesabından yaptığı açıklamada, Mayıs ayı enflasyon verilerini değerlendirdi. Şimşek, yüksek büyüme için fiyat istikrarının en büyük öncelikleri olduğunu vurgulayarak, şu ifadeleri kullandı: "Enflasyondaki yükseliş büyük ölçüde baz etkileri ile petrol ve kur gibi dönemsel hareketleri yansıtıyor. Mayıs itibarıyla kur ve petrol fiyatlarının yıllık enflasyona etkisi 4 puandan yüksek oldu. Sürdürülebilir yüksek büyüme için fiyat istikrarı en büyük önceliğimiz. Kısa vadede baz etkileriyle enflasyondaki artış devam edebilir, ancak para ve maliye politikalarının koordineli önlemleri ile yılın ikinci yarısında düşüş eğilimi başlayacak. "

ENERJİNİN FATURASI YÜKSELİYOR

Sanayinin dört sektörünün bir önceki aya göre değişimleri, madencilik ve taş ocakçılığı sektöründe yüzde 2.63, imalat sanayisi sektöründe yüzde 3.43, elektrik ve gaz sektöründe yüzde 9.34 ve su sektöründe yüzde 1.15 artış olarak gerçekleşti. Mayısta bir önceki aya göre endekslerin en fazla artış gösterdiği alt sektörler, yüzde 12.16 ile kok ve rafine petrol ürünleri, yüzde 10.68 ile ham petrol ve doğal gaz, yüzde 9.34 ile elektrik ve gaz olarak kayıtlara geçti. Ana sanayi grupları sınıflamasına göre mayısta aylık ve yıllık en fazla artış enerjide görüldü.

EN FAZLA ETKİYİ PATATES YAPTI

Enflasyona etki açısından en yüksek gıda ürünü artışı patates oldu. Örneğin ekmeğe harcanan para her 100 liranın 2.117 lirası olurken burada yüzde 1.09 artış oldu. Oysa patatese harcanan para her 100 liranın 0.473 lirasıdır. Ama patateste fiyat artışı yüzde 34.65 olunca enflasyonu etkileme oranında ilk sıraya yükselmiş oldu.

FAİZ ARTIŞI BEKLENTİSİ DOĞDU

Yüksek enflasyon yeni bir faiz artışı beklentisini doğurdu, bu da kurlarda düşüşe yol açtı. Enflasyonun beklentinin üzerinde gelmesi kurlarda düşüşe yol açtı. Piyasa ilk anda buna bir anlam veremezken sonrasında durum ortaya çıktı. Enflasyondaki sürpriz yükseliş ve yükselişin devam edeceği beklentisi bu sefer Merkez Bankası'nın yeni bir faiz artırım beklentisini oluşturdu. Kısa vadeli tahvil faizleri yüzde 17.83'e çıkarak 2009 sonrası en yükseğe ulaştı. Halen Merkez Bankası repo fonlama faizi yüzde 1.,50 ile bu oranın altında kalıyor. Merkez Bankasının bu hafta yeni bir faiz artırımına gideceğine nerede ise kesin gözü ile bakılıyor.

MAYISTA DÜŞÜŞ GÖSTEREN ÜRÜN OLMADI

Ana harcama grupları itibarıyla mayısta, aylık bazda en yüksek artış yüzde 5.21 ile giyim ve ayakkabı grubunda görülürken, ulaştırmada yüzde 2.32, çeşitli mal ve hizmetlerde yüzde 2.06, lokanta ve oteller ile gıda ve alkolsüz içeceklerde yüzde 1.45 artış kaydedildi. Mayısta ana harcama grupları itibarıyla düşüş gösteren ürün olmadı. Endekste yer alan gruplarda en az artış yüzde 0.15'le alkollü içecekler ve tütünde gerçekleşti. TÜFE'de yıllık bazda en yüksek artış, yüzde 20.02 ile ulaştırma grubunda gerçekleşti. Bunu yüzde 16.87'yle ev eşyası, yüzde 15.38'le çeşitli mal ve hizmetler, yüzde 12.51'le lokanta ve oteller, yüzde 11.24'le konut izledi. Geçen ay endekste kapsanan 407 maddeden 58 maddenin ortalama fiyatlarında değişim olmazken 279 maddenin ortalama fiyatlarında artış, 70 maddenin ortalama fiyatlarında ise düşüş kayıtlara geçti.

Sanayinin dört sektörünün bir önceki aya göre değişimleri, madencilik ve taş ocakçılığı sektöründe yüzde 2.63, imalat sanayisi sektöründe yüzde 3.43, elektrik ve gaz sektöründe yüzde 9.34 ve su sektöründe yüzde 1.15 artış olarak gerçekleşti. Mayısta bir önceki aya göre endekslerin en fazla artış gösterdiği alt sektörler, yüzde 12.16 ile kok ve rafine petrol ürünleri, yüzde 10.68 ile ham petrol ve doğal gaz, yüzde 9.34 ile elektrik ve gaz olarak kayıtlara geçti. Ana sanayi grupları sınıflamasına göre mayısta aylık ve yıllık en fazla artış enerjide görüldü.