Orgeneral rütbesinin altındaki komutanlar için YAŞ üyeleri not veriyor

Başbakan veya cumhurbaşkanı özellikle kuvvet komutanlarının görev süresinin uzatılması kararını imzalamayarak 1 Eylül'e kadar bekletmesi durumunda, komutanlar emekliye sevk ediliyor.

2010'ların karargahının şekillendiği YAŞ toplantısı, askerler kadar sivil kesimlerce de ilgiyle takip ediliyor.

Bugüne kadar üzerinde en yoğun tartışılanı olmasa da 2004 YAŞ toplantısı üzerinde de birçok spekülasyon yapıldı. 28 Şubat dönemindeki gibi "özel hayatların ve soy kütüklerinin" deşifre edilmesi noktasına dek varmasa da komutanlar hakkında birçok gizli, açık bilgi medyaya sızdırıldı.

Bilgi eksikliği sebebiyle gazetelerde yer alan birçok yorumun ayakları yere basmıyor. Orgenerallerin kuvvet komutanlığına atanmadıkları takdirde görevde bekleme süresi 4 yıl. Kuvvet komutanlığına atanırsa 2 yıl, genelkurmay başkanı olursa 4 yıl daha görevde kalabiliyor. Genelkurmay başkanı, kuvvet komutanları arasından 4 yıllık bir süre için, Bakanlar Kurulu'nun teklifi üzerine cumhurbaşkanınca atanıyor. Genelkurmay başkanının yaş haddi 67, kuvvet komutanlarının yaş haddi ise 65. Orgeneral veya oramirallerden birisinin rütbede bekleme süresi genelkurmay başkanının teklifi, milli savunma bakanı ile başbakanın imzası ve cumhurbaşkanının onayıyla bir yıl uzatılabiliyor. YAŞ'ta inisiyatif genellikle genelkurmay başkanının tercihine göre şekilleniyor. Bir YAŞ üyesi kendisi hakkında karar verilirken toplantı salonundan dışarı çıkıyor.

Şûrada orgeneral rütbesinin altındaki yani şûra üyesi dışındaki komutanlar için YAŞ üyeleri not veriyor. En yüksek oyu alanlar bir üst rütbeye terfi etme şansını yakalayabiliyor. Ağustosun ikinci yarısından itibaren eski ve yeni komutanların devir teslim törenleri başlayacak. YAŞ üyesi 15 komutan için silah arkadaşlarının hatta devrelerinin arasından seçim yapmak zor olsa gerek. Çocuk denecek yaşta askerliğe intisap etmiş askerlerin, en büyük idealine yaklaştığını düşündüğü bir günde, hayatının bütün akışı değişebiliyor. Bu günler özellikle albay ve yukarı kademelerdeki subaylar için belki de hayatlarının en uzun günleri...

Yine de tayin ve terfiler için ilgili kararlar sadece YAŞ toplantısıyla sınırlı değil. Bahar tatbikatları sırasında ve son günlerde sıklaşan toplantılarda, atamalarla ilgili kanaatler son şeklini alıyor. Eskiden general olabilmek biraz şanslı olmaya bağlıydı. Eminsu (Emekli İnkılap Subayları- 1960 darbesinden sonra zorla emekli edilen subaylar) yanı sıra 1993'te, generallik bekleyen 1962 mezunu 370 albaydan sadece 3'ü paşalığa yükselmiş, diğerleri kadrosuzluk sebebiyle emekliye sevk edilmişti.

Görüş birliği olmazsa olmaz
YAŞ kararlarında komutanların siyasi iktidarla veya cumhurbaşkanı ile tam anlaşamadığı dönemlerde üst kademeler için alternatifli atama kararnameleri hazırlanabiliyor. Başbakan veya cumhurbaşkanlarının teamüllere aykırı olsa da özellikle kuvvet komutanlarının görev süresinin uzatılması kararını imzalamayarak 1 Eylül'e kadar bekletmesi durumunda görev süresini doldurabilen komutanlar emekliye sevk ediliyor. Böyle bir olay, 1994 yılında Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel'in, Hava ve Deniz Kuvvetleri komutanlarının görev sürelerinin uzatılmasına karşı çıktığı dönemde yaşanmıştı. Ancak son yıllarda normal görev süreleri esas alındığından bu tür problemler yaşanmıyor.

Anayasa'nın 125. maddesi YAŞ kararlarını yargı denetiminden muaf tutuyor. Ancak 12 Eylül Anayasası'na, generalliğe atanma ve yükselme konusunda pürüz çıkmaması için konulan bu ibare şimdi alt rütbelerdeki subay ve astsubaylar hakkında uygulanıyor.

Avrupa İnsan Hakları Komisyonu'na bu çerçevede 300 civarında müracaat yapıldığı, bunların 50 kadarının Türkiye aleyhine dava açılma aşamasına geldiği biliniyor. Dışişleri Bakanlığı'nın da Başbakanlık'tan, Türkiye'yi uluslararası kuruluşlarda ve yargıda zor durumda bırakan re'sen emeklilik işlemlerinin şeklinin değiştirilmesini istediği basına yansımıştı.

Aynı şekilde Silahlı Kuvvetler bünyesinde yayımlanan emirlerde disiplin yoluyla ayırma işlemlerinin usulü çerçevesinde yapılması, YAŞ'ın gereksiz yere meşgul edilmemesi isteniyordu. Fakat bu tür ayırmalar Askerî Yargı'dan geri çevrildiği için komutanlar genellikle hukuki sorun çıkarmayan re'sen emekliliği tercih ediyorlar.
Şunu unutmamak gerekiyor. Yüksek Askeri Şûra'da son sözü (1.) komutan söyler.

Bu yıl neler olacak?
Bu yıl Kara Kuvvetleri Komutanı Orgeneral Aytaç Yalman, Jandarma Genel Komutanı Orgeneral Şener Eruygur ve 3. Ordu Komutanı Orgeneral Oktar Ataman emekliye sevk edilecek. Muhtemelen KKK'ya, 1'inci Ordu Komutanı Orgeneral Yaşar Büyükanıt atanacak. Bu atama Org. Büyükanıt'a Hilmi Özkök'ün emekliliğinin ardından genelkurmay başkanlığı yolunu açacak. 2'nci Ordu Komutanı Orgeneral Fevzi Türkeri ile Ege Ordu Komutanı Orgeneral Hurşit Tolon'un da 1'inci Ordu Komutanlığı'na ve Jandarma Genel Komutanlığı'na atanmaları bekleniyor.

zaman