Şua iznine ilişkin BİM'den önemli karar

İlk derece mahkemesi, davacının kullandığı USG cihazının Türkiye Atom Enerjisi Kurumu'nun 12/04/2011 tarih ve 5010 sayılı görüş yazısında belirtilen radyason kaynakları arasında yer almadığı anlaşıldığı gerekçesi ile davayı reddetmişti.

Bölge İdare Mahkemesi ise iptal gerekçesinde aşağıdaki hususlara yer vermiştir:

Radyoloji uzmanı olarak görev yapan davacının belirtilen açıklamalar doğrultusunda radyasyona maruz kalma olasılığı bulunan bir radyasyon görevlisi olduğu, sürekli mamografi, röntgen, bilgisayarlı tomografi ve manyetik rezonans görüntüleme cihazlarının etkili olduğu alanlarda çalıştığı manyetik rezonans hariç diğer tüm alanlarda radyasyona maruz kalma durumuyla karşı karşıya olduğu, idare tarafından davacının yalnızca USG biriminde çalıştığı iddia edilmekle birlikte, davacının hastanenin radyoloji biriminde yalnızca ultrason çekmediği, mamografi ve röntgen de raporladığı, radyoloji uzmanı olan davacının belli bir dönem USG biriminde çalışması gibi bir durumun olmadığı, ihtiyaç duyulması halinde radyoloji bölümünün tüm birimlerinde görev yapmasının zorunlu olduğu anlaşıldığından, her yıl yıllık izinlerine ilaveten şua izninden yararlandırılmasının zorunlu olduğu açıktır.

KONYA BÖLGE İDARE MAHKEMESİ, 4. İDD

Esas No.: 2019/1666

Karar No.: 2020/2291

Karar tarihi: 30.12.2020

İSTEMİN KONUSU :Davacı tarafından, şua izninin kullandırılması istemiyle yaptığı başvurunun reddine dair Niğde Eğitim ve Araştırma Hastanesi'nin 24/10/2018 tarih ve E.13410 sayılı işleminin iptaline karar verilmesi istemiyle açılmıştır.

İLK DERECE MAHKEMESİ KARARININ ÖZETİ:

Mevzuat hükümlerinin birlikte değerlendirilmesinden; personele her yıl yıllık izinlerine ilaveten bir aylık sağlık izni verilebilmesi için personelin hizmetleri sırasında radyoaktif ışınlarla çalışması gerektiği, bir personelin radyasyon görevlisi sayılması ve neticesinde bazı haklardan yararlanabilmesi için ise öncelikle denetimli alanlarda veya denetimli alanlar dışında radyasyon kaynaklarıyla sürekli ve fiilen çalışması ve aynı zamanda toplum üyesi kişiler için belirlenen doz sınırlarının üzerinde radyasyona maruz kalma olasılığının bulunması gerektiği, olayda, davacı Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi Eğitim ve Araştırma Hastanesi'nde radyoloji uzmanı doktor olarak görev yapmakta ise de, dosya kapsamından davacının aktif olarak radyasyonlu birimlerde çalışmayıp sadece usg biriminde çalıştığı ve davacının kullandığı usg cihazının Türkiye Atom Enerjisi Kurumu'nun 12/04/2011 tarih ve 5010 sayılı görüş yazısında belirtilen radyason kaynakları arasında yer almadığı anlaşıldığından, aktif olarak radyoaktif ışınlarla sürekli ve fiilen çalışmayan davacının şua izni kullandırılması istemiyle yaptığı başvurunun reddine ilişkin dava konusu işlemde hukuka aykırılık bulunmadığı sonucuna varıldığı, nitekim Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu'nun E.2009/728, K.2013/2233 sayılı kararı da bu yönde olduğu gerekçesiyle, Aksaray İdare Mahkemesi'nin 02/05/2019gün ve E:2018/1042, K:2019/359sayılı kararı ile davanın reddine karar verilmiştir.

İSTİNAF DİLEKÇESİ ÖZETİ:

Davacı tarafından; radyasyon ortamında çalıştığının açık olduğu, şua izni kullanımı talebinin haksız olarak engellendiği, şua izni kullanımının yasaların emrettiği bir zorunluluk olduğu, radyoloji doktoru olarak hasatanenin sürekli radyasyon bölgesinde çalışmakta olduğu, şua izni kullanamamasının diğer haklarını da olumsuz etkilediği, şua iznine ilişkin verilmiş emsal yargı kararlarının bulunduğu iddiasıyla hukuka aykırı olduğu ileri sürülerek istinafa konu kararın kaldırılması istenilmektedir.

SAVUNMANIN ÖZETİ :Savunma verilmemiştir.

TÜRK MİLLETİ ADINA

Karar veren Konya Bölge İdare Mahkemesi 4. İdari Dava Dairesi'nce işin gereği görüşüldü:

HUKUKİ DEĞERLENDİRME :

Dava; davacı tarafından, şua izninin kullandırılması istemiyle yaptığı başvurunun reddine dair Niğde Eğitim ve Araştırma Hastanesi'nin 24/10/2018 tarih ve E.13410 sayılı işleminin iptali istemiyle açılmıştır.

657 sayılı Devlet Memurları Kanunu'nun 103. maddesinde, hizmetleri sırasında radyoaktif ışınlarla çalışan personele, her yıl yıllık izinlerine ilaveten bir aylık sağlık izni verileceği hükmüne yer verilmiştir.

Radyasyon Güvenliği Tüzüğü'nün 2. maddesinin (K) bendinde; radyasyon görevlisi, sürekli olarak denetimli alanlarda veya radyosyon kaynaklarıyla çalışan kişi olarak tanımlanmış, (i) bendinde ise denetimli alanların, radyasyon güvenliği bakımından giriş ve çıkışların özel denetime ve içerisindeki çalışmaların özel kurallara bağlı olduğu alanlar olduğu hükme bağlanmıştır.

05/07/2012 tarih ve 28344 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Sağlık Hizmetlerinde İyonlaştırıcı Radyasyon Kaynakları ile Çalışan Personelin Radyasyon Doz Limitleri ve Çalışma Esasları Hakkında Yönetmeliğin 4. maddesinin (b) bendinde; "Denetimli alanlar: Radyasyon görevlilerinin giriş ve çıkışlarının özel denetime, çalışmalarının radyasyondan korunma bakımından özel kurallara bağlı olduğu ve görevi gereği radyasyon ile çalışan kişilerin ardışık beş yılın ortalama yıllık doz sınırlarını 3/10'undan fazla radyasyon dozuna maruz kalabilecekleri alanlar" olarak, aynı maddenin (ı) bendinde; "Radyasyon görevlisi: Radyasyon kaynağı ile yürütülen faaliyetlerden dolayı görevi gereği, 24/3/2000 tarih ve 23999 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Radyasyon Güvenliği Yönetmeliğinde toplum üyesi kişiler için belirtilen doz sınırlarının üzerinde radyasyona maruz kalma olasılığı olan kişi"olarak tanımlanmış, (j) bendinde " radyasyon kaynağı, teşhis, tedavi, araştırma ve kalibrasyonda kullanılan ve radyasyon yayan tıbbi cihazlar, radyofarmasötik veya radyoaktif kaynağı" olarak tanımlanmış, aynı Yönetmeliğin 7. maddesinde "Radyasyon doz limitleri" belirlenmiş ve 8. maddesinde de; "(1) Radyasyon kaynağı ile çalışan personel, 7 nci maddede belirtilen radyasyon doz limitleri ve Kanunun Ek 1 inci maddesinde öngörülen süre dahilinde çalıştırılır. Bu personel normal mesai dışında icap nöbetine çağrılmış ise icap nöbetinde bilfiil çalışılan süre de haftalık çalışma süresine dahil edilir. İdare, personelin sağlığını korumak, doz aşımına maruz kalmasını önlemek ve iş güvenliğini sağlamak için işin niteliğine uygun koruyucu giysi ve teçhizatı eksiksiz bulundurmak ve bu Yönetmelik hükümlerini yerine getirmekle; personel de gerekli korunma tedbirlerine uymakla yükümlüdür.... (10) Radyasyon görevlisi olmamakla birlikte radyasyon kaynağı ile yürütülen faaliyetlerden dolayı yıllık 1 mSv etkin doz değerinden fazla doza maruz kalma ihtimali Radyasyon Güvenliği Komitesince belirlenen personele tedbir olarak kişisel dozimetre kullandırılır. "düzenlemesine yer verilmiştir.

Dava dosyasının incelenmesinden, davacının Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi Eğitim ve Araştırma Hastanesi'nde radyoloji uzmanı doktor olarak görev yaptığı, şua izninin kullandırılması istemiyle 23.01.2018 tarihli dilekçeyle Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi Eğitim ve Araştırma Hastanesi Başhekimliği'ne başvuru yaptığı, başvurusunun Niğde Eğitim ve Araştırma Hastanesi'nin 24/10/2018 tarih ve E.13410 sayılı işlemiyle reddedilmesi üzerine anılan işlemin iptali istemiyle bakılmakta olan davanın açıldığı anlaşılmaktadır.

30/01/2010 tarih ve 27478 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren 5947 sayılı Kanun'un 9. maddesi ile 3153 sayılı Radyoloji Radyum Ve Elektrikle Tedavi Ve Diğer Fizyoterapi Müesseseleri Hakkında Kanuna Eklenen Ek madde 1'de; "İyonlaştırıcı radyasyonla teşhis, tedavi veya araştırmanın yapıldığı yerler ile bu iş veya işlemlerde çalışan personelin haftalık çalışma süresi 35 saattir. Bu süre içerisinde, Sağlık Bakanlığınca çıkarılacak yönetmelikte belirtilen radyasyon dozu limitleri de ayrıca dikkate alınır. Doz limitlerinin aşılmaması için alınması gereken tedbirler ile aşıldığı takdirde izinle geçirilecek süreler ve alınacak diğer tedbirler Sağlık Bakanlığınca çıkarılacak yönetmelikle belirlenir." hükmüne yer verilmiştir.

Radyasyondan kaynaklanabilecek risklere karşı radyasyon dozu limitlerini ve doz limitlerinin aşılmaması için alınması gereken tedbirler ile aşılması durumunda alınacak tedbirler ve radyasyon kaynakları ile ilgili çalışma esaslarını belirleyerek ilgili personelin korunmasını sağlamak amacıyla hazırlanan ve 05/07/2012 tarih ve 28344 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Sağlık Hizmetlerinde İyonlaştırıcı Radyasyon Kaynakları ile Çalışan Personelin Radyasyon Doz Limitleri ve Çalışma Esasları Hakkında Yönetmeliğin 4. maddesinin (b) bendinde; "Denetimli alanlar: Radyasyon görevlilerinin giriş ve çıkışlarının özel denetime, çalışmalarının radyasyondan korunma bakımından özel kurallara bağlı olduğu ve görevi gereği radyasyon ile çalışan kişilerin ardışık beş yılın ortalama yıllık doz sınırlarını 3/10'undan fazla radyasyon dozuna maruz kalabilecekleri alanlar" olarak, aynı maddenin (ı) bendinde; "Radyasyon görevlisi: Radyasyon kaynağı ile yürütülen faaliyetlerden dolayı görevi gereği, 24/3/2000 tarih ve 23999 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Radyasyon Güvenliği Yönetmeliğinde toplum üyesi kişiler için belirtilen doz sınırlarının üzerinde radyasyona maruz kalma olasılığı olan kişi" olarak tanımlanmış, aynı Yönetmeliğin 7. maddesinde "Radyasyon doz limitleri" belirlenmiş ve 8. maddesinde de; "(1) Radyasyon kaynağı ile çalışan personel, 7 nci maddede belirtilen radyasyon doz limitleri ve Kanunun Ek 1 inci maddesinde öngörülen süre dahilinde çalıştırılır. Bu personel normal mesai dışında icap nöbetine çağrılmış ise icap nöbetinde bilfiil çalışılan süre de haftalık çalışma süresine dahil edilir. İdare, personelin sağlığını korumak, doz aşımına maruz kalmasını önlemek ve iş güvenliğini sağlamak için işin niteliğine uygun koruyucu giysi ve teçhizatı eksiksiz bulundurmak ve bu Yönetmelik hükümlerini yerine getirmekle; personel de gerekli korunma tedbirlerine uymakla yükümlüdür.

(2) Radyasyon kaynağı ile çalıştırılacak personelin, işe başlatılmadan önceki tıbbi muayeneleri ile işe başlatıldıktan sonraki yıllık sağlık kontrolleri Ek-1'deki form doğrultusunda ilgili idare tarafından yaptırılır. Bu personelin çalışma şekli, Kanuni süreyi aşmamak kaydıyla, hizmetin etkinlik ve sürekliliğinin sağlanması bakımından vardiya veya nöbet şeklinde düzenlenebilir.

(3) Hamilelik durumu ortaya çıkan personel, bu durumunu ilgili birim amirine derhal yazılı olarak bildirir. Hamile personelin yıllık doz limitleri, Radyasyon Güvenliği Yönetmeliğinde belirlenmiş toplum için doz limitlerini aşamaz. Çalışma şartları bilfiil denetimli alanları kapsamayacak şekilde düzenlenir.

(4) Emzirme dönemindeki personel, radyoiyodun solunması veya sindirim yoluyla alınması riski taşıyan nükleer tıp alanında ve benzeri bulaşma riski taşıyan işlerde çalıştırılamaz.

(5) Kişisel dozimetre ölçümlerinde doz limitlerinin aşıldığının tespit edilmesi halinde ölçümü yapan kuruluş en geç onbeş gün içerisinde; aciliyet arz eden durumlarda ise derhal ilgili idareye bildirimde bulunur.

(6) Kişisel dozimetre ölçümlerinde yıllık doz limitlerinin aşıldığı durumlarda Radyasyon Güvenliği Komitesi, sorunun kaynağını inceleyip değerlendirir, varsa eksiklik ve aksaklıkların düzeltilmesi için ilgili idare ile birlikte gerekli tedbirleri alır. Eksiklik ve aksaklıklar giderilinceye kadar doz limitini aşan personel ilgili işte çalıştırılmaz, hatalı radyasyon kaynağı kullanılmaz. Bu personel yıllık sağlık izni kullanmamış ise öncelikle bu izin kullandırılır. Ayrıca sağlık yönünden olumsuz bir durum ortaya çıkması halinde, Radyasyon Güvenlik Komitesince onbeş günden az olmamak kaydıyla sağlık sorunu giderilene kadar verilecek izin süresi belirlenerek bu izin idarece kullandırılır.

(7) Kişisel dozimetre ölçümlerinde 7 nci maddede belirtilen inceleme düzeyi doz seviyelerinin aşılması durumunda Radyasyon Güvenliği Komitesi, sorunun kaynağını inceleyip değerlendirir, varsa eksiklik ve aksaklıkların düzeltilmesi için ilgili idare ile birlikte gerekli tedbirleri alır. Bu personelden yıllık doz limitlerini aşma ihtimali olanlar Radyasyon Güvenliği Komitesince değerlendirilerek altıncı fıkraya göre işlem yapılır.

(8) Kişisel dozimetre ölçümlerinde doz limitlerinin aşılması veya yüksek dozda radyasyona maruziyet şüphesi taşıyan radyasyon kazası durumunda sağlık personeli, Ek-1'deki form doğrultusunda değerlendirilir ve gerekli görülürse bu konuda ileri tetkik ve tedavinin yapılabileceği sağlık kurumuna sevk edilerek durumu idarece yakın takip edilir.

(9) Radyasyon kaynağı ile çalışan personelin, beş yıllık etkin dozu toplamda 100 mSv'i aşması durumunda, bu personel radyasyon görevlisi olarak çalıştırılamaz.

(10) Radyasyon görevlisi olmamakla birlikte radyasyon kaynağı ile yürütülen faaliyetlerden dolayı yıllık 1 mSv etkin doz değerinden fazla doza maruz kalma ihtimali Radyasyon Güvenliği Komitesince belirlenen personele tedbir olarak kişisel dozimetre kullandırılır.

(11) Radyasyon kaynağı ile çalışan personelin sağlık izni yılı içerisinde kullandırılır." hükmüne yer verilmiştir.

Öte yandan; 24/03/2000 tarih ve 23999 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren Radyasyon Güvenliği Yönetmeliği'nin 4/h maddesinde; "Radyasyon Görevlisi; "Radyasyon kaynağı ile yürütülen faaliyetlerden dolayı görevi gereği, bu Yönetmeliğin 10 uncu maddesinde toplum üyesi kişiler için belirtilen doz sınırlarının üzerinde radyasyona maruz kalma olasılığı olan kişi"olarak tanımlanmış, aynı Yönetmeliğin "Yıllık doz sınırları" başlıklı 10. maddesinde ise; "Yıllık doz sınırları sağlığa zarar vermeyecek şekilde uluslararası standartlara uygun olarak, Kurum tarafından radyasyon görevlileri ve toplum üyesi kişiler için ayrı ayrı belirlenmiştir. Yıllık toplam doz aynı yıl içindeki dış ışınlama ile iç ışınlamadan alınan dozların toplamıdır. Kişilerin, denetim altındaki kaynaklar ve uygulamalardan dolayı bu sınırların üzerinde radyasyon dozuna maruz kalmalarına izin verilemez ve bu sınırlara tıbbi ışınlamalar ve doğal radyasyon nedeniyle maruz kalınacak dozlar dahil edilemez......

b)Toplum üyesi kişiler için etkin doz yılda 1 mSv'i geçemez. Özel durumlarda; ardışık beş yılın ortalaması 1 mSv olmak üzere yılda 5 mSv'e kadar izin verilir. Cilt için yıllık eşdeğer doz sınırı 50 mSv, göz merceği için 15 mSv'dir......" hükmüne yer verilmiştir.

Dosyanın incelenmesinden; Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi Eğitim ve Araştırma Hastanesi'nde radyoloji uzmanı olarak görev yapan davacının, 2016 yılına ait "şua izni" kullandırılması istemiyle 26/12/2016 tarihinde yapılan başvurunun reddine ilişkin 26/12/2016 tarih ve 8092 sayılı işlemin iptali istemiyle bakılmakta olan davanın açıldığı anlaşılmaktadır.

Aktarılan mevzuat hükümlerinin birlikte değerlendirilmesinden anlaşılacağı üzere, "Radyasyon kaynağı ile yürütülen faaliyetlerden dolayı görevi gereği, anılan Yönetmeliğin 10 uncu maddesinde toplum üyesi kişiler için belirtilen doz sınırlarının üzerinde radyasyona maruz kalma olasılığı olan kişi"nin radyasyon görevlisi olarak tanımlandığı, radyasyon görevlisi olmamakla birlikte radyasyon kaynağı ile yürütülen faaliyetlerden dolayı yıllık 1 mSv etkin doz değerinden fazla doza maruz kalma ihtimali Radyasyon Güvenliği Komitesince belirlenen personele tedbir olarak kişisel dozimetre kullandırılacağı, bununla birlikte radyasyon kaynağı ile çalışan personele sağlık izni verilmesi için maruz kaldığı etkin dozun yılda 1 mSv'i geçmesi gibi bir koşul bulunmayıp, yürüttüğü faaliyetlerden dolayı yıllık 1 mSv etkin doz değerinden fazla doza maruz kalma ihtimalinin Radyasyon Güvenliği Komitesince belirlenmesinin sağlık izninden yararlanmak için yeterli olduğu, nitekim, hizmetleri sırasında radyoaktif ışınlarla çalışan personele, her yıl yıllık izinlerine ilaveten bir aylık sağlık izni verileceğinin 657 sayılı Yasa'nın Kanun'un. 103. maddesinde açıkça düzenlendiği anlaşılmaktadır.

Bu durumda, mevzuatta radyasyon görevlisinin, radyasyon kaynağı ile yürütülen faaliyetlerden dolayı görevi gereği, 24/3/2000 tarih ve 23999 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Radyasyon Güvenliği Yönetmeliğinde toplum üyesi kişiler için belirtilen doz sınırlarının üzerinde radyasyona maruz kalma olasılığı olan kişi olarak tanımlandığı, radyoloji uzmanı olarak görev yapan davacının belirtilen açıklamalar doğrultusunda radyasyona maruz kalma olasılığı bulunan bir radyasyon görevlisi olduğu, sürekli mamografi, röntgen, bilgisayarlı tomografi ve manyetik rezonans görüntüleme cihazlarının etkili olduğu alanlarda çalıştığı manyetik rezonans hariç diğer tüm alanlarda radyasyona maruz kalma durumuyla karşı karşıya olduğu, idare tarafından davacının yalnızca USG biriminde çalıştığı iddia edilmekle birlikte, davacının hastanenin radyoloji biriminde yalnızca ultrason çekmediği, mamografi ve röntgen de raporladığı, radyoloji uzmanı olan davacının belli bir dönem USG biriminde çalışması gibi bir durumun olmadığı, ihtiyaç duyulması halinde radyoloji bölümünün tüm birimlerinde görev yapmasının zorunlu olduğu anlaşıldığından, her yıl yıllık izinlerine ilaveten şua izninden yararlandırılmasının zorunlu olduğu açık olan davacının şua izninin kullandırılması istemiyle yaptığı başvurunun reddine dair dava konusu işlemde hukuka uyarlık bulunmamaktadır.

SONUÇ :

Açıklanan nedenlerle

1-) İstinaf isteminin kabulüne,

2-)Aksaray İdare Mahkemesi'nin 02/05/2019 gün ve E:2018/1042, K:2019/359 sayılı kararının kaldırılmasına, dava konusu işlemin iptaline,

3-) Aşağıda dökümü yapılan toplam 372,70-TL yargılama gideri ile A.A.Ü.T. uyarınca belirlenen 2.040,00-TL vekalet ücretinin davalı idareden alınarak davacıya verilmesine,

4-) Artan posta ücretinin istemi halinde Mahkemesince taraflara iadesine,

2577 sayılı Kanun'un 45. maddesi uyarınca 30/12/2020 tarihinde kesin olarak oybirliği ile karar verildi.