Disiplin cezası alan belediye memurunun sosyal denge tazminatı kesilebilir mi?

Davanın konusu:
Belediye Başkanlığı İnsan Kaynakları ve Eğitim Müdürlüğü bünyesinde memur olarak çalışmakta olan davacı tarafından, hakkında 657 Sayılı Devlet Memurları Kanunu'nun 125. maddesinin (B) fıkrası uyarınca kınama cezası tecziye edildiğinden bahisle yetkili sendika Bem-Bir-Sen ile imzalanan Sosyal Denge Tazminatı Sözleşmesi hükmü uyarınca sosyal denge tazminatının kesilmesine ilişkin işlemim iptali için açılmıştır.

İlk derece mahkemesi davayı reddetmiştir
Sosyal denge tazminatının personelinin disiplin ve performans durumuna göre belirlenmesi konusunda idareye takdir yetkisi tanındığı ve bu yolla personelinin daha dikkatli ve özenli çalışmasını teşvik edebileceği hususları dikkate alındığında, sözleşme hükmü uyarıca davacının maaşından kesinti yapılmasına ilişkin dava konusu işlemde hukuka aykırılık bulunmamaktadır.

İstinaf: Sosyal denge tazminatı konusunda disiplin cezası kıstas olamaz
Sosyal denge tazminatının öncelikle bir ayrıma gidilmeksizin tüm çalışanlara belirli koşullarda ödenmesi gerekmekte olup, ancak görev yapılan birim ve iş hacmi, görevin önem ve güçlüğü, görev yerinin özelliği, çalışma süresi, kadro veya görev unvanı ile derecesi gibi kriterlere göre farklı olarak belirlenebilmesi mümkündür. Dolayısıyla, sosyal denge tazminatının farklılaştırılmasına veya hiç ödenmemesine personele verilen disiplin cezalarının dayanak alınmasına olanak tanıyan düzenleme bulunmamaktadır. Bu itibarla, davalı idarede çalışan kamu görevlilerine sosyal denge tazminatı ödemesinin dayanağı olan mevzuatta yer verilmeyen kısıtlamaların sözleşme hükümlerine konularak personelin bu parasal haktan yoksun bırakılmasında hukuka uygunluk bulunmadığından, disiplin cezası bulunması nedeniyle davacının sosyal denge tazminatının kesilmesine ilişkin dava konusu işlemde hukuka uyarlık bulunmadığı sonucuna varılmıştır. Disiplin cezası bulunması nedeniyle ödenmeyen sosyal denge tazminatının davacıya ödenmesi gerekmektedir.

Karar KESİNDİR

T.C.
ANKARA
BÖLGE İDARE MAHKEMESİ
YEDİNCİ İDARİ DAVA DAİRESİ
Esas : 2023/1113
Karar : 2023/2425
Tarih : 05.10.2023

İSTEMİN ÖZETİ:
Ankara 7. İdare Mahkemesince verilen 31/10/2022 tarih ve E:2021/2338, K:2022/2338 sayılı kararın istinafen incelenerek kaldırılması ve dava konusu işlemin iptaline karar verilmesi istenilmektedir.

SAVUNMANIN ÖZETİ: Mahkeme kararında hukuka aykırılık bulunmadığı ileri
sürülerek istinaf başvurusunun reddi gerektiği savunulmuştur.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Ankara Bölge İdare Mahkemesi 7. İdari Dava Dairesince, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun değişik 45. maddesi uyarınca dava dosyası incelenerek gereği görüşüldü:

Dava; . Belediye Başkanlığı İnsan Kaynakları ve Eğitim Müdürlüğü bünyesinde memur olarak çalışmakta olan davacı tarafından, hakkında 657 Sayılı Devlet Memurları Kanunu'nun 125. maddesinin (B) fıkrası uyarınca kınama cezası tecziye edildiğinden bahisle yetkili sendika Bem-Bir-Sen ile imzalanan Sosyal Denge Tazminatı Sözleşmesi'nin 21. maddesinin (c) bendi hükmü uyarınca sosyal denge tazminatının kesilmesine ilişkin 21/06/2021 tarihli ve E-27127350-841.02.17-413-1197 sayılı İnsan Kaynakları ve Eğitim Müdürlüğü yazısıyla bildirilen işlemin iptali ile kesilen ücretlerin iadesine karar verilmesi istemiyle açılmıştır.

İdare Mahkemesince; davalı idarede memur olarak görev yapan davacının, Keçiören Belediye Başkanlığının 19/05/2021 tarih ve 79725809-903.02-4651 sayılı işlemi ile 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu'nun 125/B-(b) maddesi uyarınca "Kınama Cezası" ile cezalandırıldığı, Uyap sistemi üzerinde ve dosya üzerinde yapılan incelemeye göre, anılan kınama cezasına karşı itiraz yoluna gidilmediği gibi, cezanın iptali istemiyle dava açılmadığı görülmekle, anılan cezanın kesinleştiği, yetkili Belediye ve Özel İdare Çalışanları Birliği Sendikası ile davalı idare arasında imzalanan Sosyal Denge Tazminatı Sözleşmesi'nin 21.maddesinin (c) bendi gereği davacıya verilen kınama cezası nedeniyle maaşından 15/06/2021 dahil 5 ay süre ile sosyal denge tazminatı kesintisi yapıldığı, sosyal denge tazminatının personelinin disiplin ve performans durumuna göre belirlenmesi konusunda idareye takdir yetkisi tanındığı ve bu yolla personelinin daha dikkatli ve özenli çalışmasını teşvik edebileceği hususları dikkate alındığında, sözleşme hükmü uyarıca davacının maaşından kesinti yapılmasına ilişkin dava konusu işlemde hukuka aykırılık bulunmadığı gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.

Anılan karara karşı davacı tarafından, disiplin cezası dayanak alınarak sosyal denge tazminatının kesilmesinin hukuka aykırı olduğu, bu konuda emsal yargı kararları bulunduğu ileri sürülerek istinaf yoluna başvurulmuştur.

4868 sayılı Kamu Görevlileri Sendikaları ve Toplu Sözleşme Kanunu'nun 28. maddesinde; "Toplu sözleşme; kamu görevlilerinin mali ve sosyal haklarını düzenleyen mevcut mevzuat hükümleri dikkate alınarak kamu görevlilerine uygulanacak katsayı ve göstergeler, aylık ve ücretler, her türlü zam ve tazminatlar, ek ödeme, toplu sözleşme ikramiyesi, fazla çalışma ücreti, harcırah, ikramiye, doğum, ölüm ve aile yardımı ödenekleri, cenaze giderleri, yiyecek ve giyecek yardımları ve diğer mali ve sosyal hakları kapsar.

Toplu sözleşme ikramiyesi hariç olmak üzere toplu sözleşme hükümlerinin uygulanmasında sendika üyesi olan ve sendika üyesi olmayan kamu görevlileri arasında ayrım yapılamaz.
Toplu sözleşme hükümleri, sözleşmenin yapıldığı tarihi takip eden iki mali yıl için geçerlidir..." hükmüne, 32. maddesinde; "27/6/1989 tarihli ve 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin ek 15 inci maddesi hükümleri çerçevesinde sosyal denge tazminatının ödenmesine belediyelerde belediye başkanının teklifi üzerine belediye meclisince, il özel idaresinde valinin teklifi üzerine il genel meclisince karar verilmesi halinde, sözleşme döneminde verilecek sosyal denge tazminatı tutarını belirlemek üzere ilgili mahalli idarede en çok üyeye sahip sendikanın genel başkanı veya sendika yönetim kurulu tarafından yetkilendirilecek bir temsilcisi ile belediyelerde belediye başkanı, il özel idaresinde vali arasında toplu sözleşme sürecinin tamamlanmasını izleyen üç ay içerisinde sözleşme yapılabilir. Bu sözleşme bu Kanunun uygulanması bakımından toplu sözleşme sayılmaz ve bu kapsamda Kamu Görevlileri Hakem Kuruluna başvurulamaz.

Yapılacak sözleşme, toplu sözleşme dönemi ile sınırlı olarak uygulanır ve sözleşme süresi hiçbir şekilde izleyen mahalli idareler genel seçimi tarihini geçemez. Mahalli idareler genel seçim tarihini izleyen üç ay içerisinde de toplu sözleşme dönemiyle sınırlı olmak üzere sözleşme yapılabilir. Bu sözleşmeye dayanılarak yapılan ödemeler kazanılmış hak sayılmaz.
İlgili mahalli idarenin; vadesi geçmiş vergi, sosyal güvenlik primi ile Hazine Müsteşarlığına olan borç toplamının gerçekleşen en son yıl bütçe gelirlerinin yüzde onunu aşması, ödeme süresi geçtiği halde ödenmemiş aylık ve ücret borcu bulunması veya gerçekleşen en son yıla ilişkin toplam personel giderinin, gerçekleşen en son yıl bütçe gelirlerinin belediyelerde yüzde otuzunu, il özel idaresinde yüzde yirmibeşini aşması hallerinde bu madde kapsamında sözleşme yapılamaz. Sözleşmenin yapılmasından sonra bu koşulların oluşması durumunda mevcut sözleşme kendiliğinden hükümsüz kalır." hükmüne yer verilmiştir.

375 sayılı Kanun Hükmünde Kararname'nin Ek 15. maddesinde de, "Belediyeler ve bağlı kuruluşları ile il özel idarelerinin kadro ve pozisyonlarında istihdam edilen kamu görevlilerine sosyal denge tazminatı ödenebilir. Sosyal denge tazminatının ödenebilecek aylık tutarı, 4688 sayılı Kamu Görevlileri Sendikaları ve Toplu Sözleşme Kanununa göre yapılan toplu sözleşmede belirlenen tavan tutarı geçmemek üzere ilgili belediye ve il özel idaresi ile ilgili belediye ve il özel idaresinde en çok üyeye sahip kamu görevlileri sendikası arasında anılan Kanunda öngörülen hükümler çerçevesinde yapılabilecek sözleşmeyle belirlenir." hükmü yer almıştır.

Öte yandan, 01.09.2019 tarihli Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren V. Dönem Toplu Sözleşme'nin Dördüncü Bölümü Yerel Yönetim Hizmet Koluna İlişkin Mali ve Sosyal Haklar Kısmının 1. maddesinde; " (1) Belediyeler ve bağlı kuruluşları ile il özel idarelerinin kadro ve pozisyonlarında istihdam edilen kamu görevlilerine, 4688 sayılı Kanunun 32 nci maddesinde yer alan usul ve esaslar çerçevesinde ödenebilecek sosyal denge tazminatı aylık tavan tutarı, en yüksek Devlet memuru aylığının (ek gösterge dahil) %100'üdür. Sosyal denge tazminatının verilmesi yönünde yapılabilecek sözleşmelerde, tavan tutarı aşmamak kaydıyla ödenebilecek tazminatın aylık tutarı, görev yapılan birim ve iş hacmi, görevin önem ve güçlüğü, görev yerinin özelliği, çalışma süresi, kadro veya görev unvanı ile derecesi gibi kriterlere göre farklı olarak belirlenebilir.
(2) Sosyal denge sözleşmesinin taraf sendikası, üyesi olmayan kamu görevlilerinden, aynı unvanlı üyesinden aldığı aidatın iki katına kadar sosyal denge sözleşmesi aidatı alabilir. Bu aidatı ödeyen kamu görevlileri, söz konusu sözleşmeden aynı usul ve esaslar dahilinde yararlanır." hükmü düzenleme altına alınmıştır.

Dosyanın incelenmesinden; Keçiören Belediye Başkanlığı İnsan Kaynakları ve Eğitim Müdürlüğü bünyesinde memur olarak görev yapmakta olan davacıya, 657 Sayılı Devlet Memurları Kanunu'nun 125. maddesinin (B) fıkrası uyarınca kınama cezası tecziye edildiğinden bahisle yetkili sendika Bem-Bir-Sen ile imzalanan Sosyal Denge Tazminatı Sözleşmesi'nin 21. maddesinin (c) bendinde yer alan "657 sayılı Devlet Memurları Kanunu'nun ilgili maddesine göre; ... c) Kınama cezası alması halinde 5 ay süreyle sosyal denge tazminatından faydalanamaz." düzenlemesine istinaden sosyal denge tazminatının 21.06.2021 tarihinden itibaren 5 ay süreyle kesildiği anlaşılmıştır.

Yukarıya alınan mevzuat hükümleri birlikte değerlendirildiğinde, çalışanların ekonomik durumlarının iyileştirilmesi, ekonomik ve sosyal seviyelerinin yükseltilmesi amaçlarına yönelik olarak verilmesi öngörülen sosyal denge tazminatının öncelikle bir ayrıma gidilmeksizin tüm çalışanlara belirli koşullarda ödenmesi gerekmekte olup, ancak görev yapılan birim ve iş hacmi, görevin önem ve güçlüğü, görev yerinin özelliği, çalışma süresi, kadro veya görev unvanı ile derecesi gibi kriterlere göre farklı olarak belirlenebilmesi mümkündür. Dolayısıyla, sosyal denge tazminatının farklılaştırılmasına veya hiç ödenmemesine personele verilen disiplin cezalarının dayanak alınmasına olanak tanıyan düzenleme bulunmamaktadır.

Bu itibarla, davalı idarede çalışan kamu görevlilerine sosyal denge tazminatı ödemesinin dayanağı olan mevzuatta yer verilmeyen kısıtlamaların sözleşme hükümlerine konularak personelin bu parasal haktan yoksun bırakılmasında hukuka uygunluk bulunmadığından, disiplin cezası bulunması nedeniyle davacının sosyal denge tazminatının kesilmesine ilişkin dava konusu işlemde de hukuka uyarlık bulunmadığı sonucuna varılmıştır.

Öte yandan, hukuka aykırılığı yargı kararı ile saptanan işlemler nedeniyle ilgililerin uğradıkları zararın tazmini Anayasa'nın 125. maddesi uyarınca zorunlu olduğundan, disiplin cezası bulunması nedeniyle ödenmeyen sosyal denge tazminatının davacıya ödenmesi gerekmektedir.
Açıklanan nedenlerle, istinaf başvurusunun KABULÜ ile istinaf başvurusuna konu idare mahkemesi kararının KALDIRILMASINA; dava konusu işlemin İPTALİ ile disiplin cezası bulunması nedeniyle ödenmeyen sosyal denge tazminatının davacıya ödenmesine, aşağıda dökümü yapılan, mahkeme ve istinaf safhasına ait toplam 1.036,50 TL yargılama gideri ile Avukatlık Asgari Ücret Tarifesine göre belirlenen 10.500,00 TL avukatlık ücretinin davalı idareden alınarak davacıya verilmesine; mahkeme ve istinaf safhasında yatırılan posta gideri avansından artan miktarın ilgili tarafa iadesine, 2577 sayılı Kanunun değişik 45. maddesinin 6. fıkrası uyarınca kesin olarak, 05/10/2023 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.