Üst makamlara bilgi edinme başvurusu yapan memura ceza verilebilir mi?
4982 sayılı Bilgi Edinme Kanununun 6. maddesi; ?Bilgi Edinme Başvurusu? dilekçe ile istenen bilgi ve belgenin bulunduğu kurum ve kuruluşa yapılır?? hükmüne uyulmadan üst makamlara başvuran memura ceza verilebilir mi?
4982Bilgi Edinme Hakkı Kanununun 6. maddesinde başvuru usulü açık olarak belirtilmiştir. Usule ilişkin madde şu şekildedir: ?Bilgi edinme başvurusu, başvuru sahibinin adı ve soyadı, imzası, oturma yeri veya iş adresini, başvuru sahibi tüzel kişi ise tüzel kişinin unvanı ve adresi ile yetkili kişinin imzasını ve yetki belgesini içeren dilekçe ile istenen bilgi veya belgenin bulunduğu kurum veya kuruluşa yapılır. Bu başvuru, kişinin kimliğinin ve imzasının veya yazının kimden neşet ettiğinin tespitine yarayacak başkaca bilgilerin yasal olarak belirlenebilir olması kaydıyla elektronik ortamda veya diğer iletişim araçlarıyla da yapılabilir.?
Bu konuya ilişkin Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulan Bilgi Edinme Hakkı Kanununun Uygulanmasına İlişkin Esas ve Usuller Hakkında Yönetmelikte ise daha ayrıntılı düzenlemeler yapılmıştır. Örneğin yönetmeliğin 8. maddesinde "Bilgi edinme birimlerinin" oluşturulacağı belirtilmiştir. Yine başvuru usulü ayrıntılı olarak 9. maddede açıklanmıştır. 9. maddenin 4. fıkrasında "Merkezi idarenin taşra teşkilatında bulunan bilgi veya belgelere ilişkin başvurular, valilik veya kaymakamlığa bağlı olarak faaliyette bulunan bilgi edinme yetkililerine veya taşra teşkilatında bulunan ilgili birimlere yapılır. İl ve ilçelerde bulunan birimler arasındaki koordinasyon ve bu işlemlere ilişkin raporların hazırlanması, valilik ve kaymakamlıklardaki bilgi edinme birimlerince sağlanır. Valilik ve kaymakamlıklarda bulunan bilgi edinme birimleri, merkez teşkilatını ilgilendiren konularda kendilerine yapılan başvuruları ilgili idareye gönderir ve durumu başvurana bildirir." hükmüne yer verilmiştir.
Bu tür soruşturma konusu daha önce gündeme gelmiş ve MEB Basın ve Halkla İlişkiler Müşavirliği Bilgi Edinme Biriminin, 28/02/2005 tarih ve 66 sayılı yazısı ile Bilgi Edinme Değerlendirme Kurulu'ndan görüş talep edilmiştir.
Bilgi Edinme Değerlendirme Kurulu'nun 30/03/2005 tarih ve 337 sayılı yazısı ile verilen cevaptaki; ?Müşavirliğimiz Bilgi Edinme Birimi ilgi (a) görüş yazısında Devlet Memurlarının Bilgi Edinme Hakkını kullanırken şikayet ve başvurularında silsile yolu takip edip etmeyecekleri hususunda görüş talep etmiş olup, Bilgi Edinme Değerlendirme Kurulu ilgi (b) yazısının 25/03/2005 tarih ve 2005/180 Sayılı Kararında;
Başvuru Konusu: Milli Eğitim Bakanlığı Basın ve Hakla İlişkiler Müşavirliği Bilgi Edinme Hakkı Kanununa göre başvuruda bulunacak devlet memurlarının başvurularının "Devlet Memurlarının Şikayet ve Müracaatları Hakkındaki Yönetmelik" hükümlerine göre hiyerarşik silsile yolu ile yapmaları gerekip gerekmediği hususunda Kurulumuzdan görüş talep etmektedir.
Görüş: 4982 sayılı Bilgi Edinme Hakkı Kanunu bireysel bir hak olan bilgi edinme hakkının kullanılmasını düzenlemektedir. Kanunun 6 ncı maddesinde bilgi edinme başvuruları için devlet memuru olup olmama ayrımı yapılmadan herkesi kapsayan bir başvuru usulü düzenlenmiştir. 5 inci maddesinin ikinci fıkrasında ise "Bu Kanun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren diğer kanunların bu Kanuna aykırı hükümleri uygulanmaz ." hükmü yer almaktadır. Buna göre 4982 sayılı Kanununun 5 inci maddesinin amir hükmüne göre bilgi edinme başvuruları için Kanunda düzenlenen dışında başka bir usulü kabul etmek mümkün değildir. Devlet memurlarının yaptığı bilgi edinme başvurularında da 4982 sayılı kanun maddesinde belirlenen başvuru usulü uygulanması gerektiğine oy birliğiyle karar verilmiştir." hükümlerine göre 4982 sayılı Bilgi Edinme Hakkı Kanunu bireysel bir hak olan bilgi edinme hakkının kullanılmasını düzenlemektedir. Kanunun 6. maddesinde bilgi edinme başvuruları için devlet memuru olup olmama ayrımı yapılmadan herkesi kapsayan bir başvuru usulü düzenlenmiştir. Ve bu durum MEB Basın ve Halkla İlişkiler Müşavirliği Bilgi Edinme Biriminin, 01/04/2005 tarih ve 66 sayılı yazısı ile tüm valiliklere bildirilmiştir.
Bu hükümlere göre; Bilgi edinme başvurularında devlet memuru olup olmama ayrımı yapılmadan herkesi kapsayan bir başvuru usulü düzenlendiğinden üst makamlara başvuran memura makam atladığı gerekçesiyle ceza verilemez
Ahmet Kandemir