Faili meçhul zamlar

Betül ALAKENT

Bakliyat ve meyve-sebze fiyatlarında ard arda yaşanan zamlar 'faili meçhul' çıktı. Üretici fiyatlarda bir miktar artış olduğunu ancak rafa yansıyan rakamın spekülasyondan kaynaklandığını belirtiyor. Marketçiler ise kendilerinin zam yapmadığını iddia ediyor. Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı ise "zam yok" diyor. Gıda sektörünün aktörleriyle konuşup bakliyat, et ve meyve-sebzedeki artışları sorduk.

SPEKÜLASYON YAPILIYOR

Tarım Ürünleri, Hububat, Bakliyat İşleme ve Paketleme Sanayicileri Derneği Başkanı Mehmet Tevfik Dinçer, hububattaki fiyat artışının sebebini kuraklığa bağlayarak, "Türkiye'de çok fazla spekülasyon yapılıyor" dedi. En büyük üretici konumundaki Arjantin, Kanada ve ABD'de kuraklık nedeniyle fiyatların yüzde 50 arttığını dile getiren Dinçer, Türkiye'de de global artış, arz-talep dengesi, kur farkı, dolaşımdaki engeller gibi nedenlerle fiyatların arttığını söyledi. İçeride bu durumun fırsata çevrildiğini ima eden Dinçer, "En pahalı fasulye İspir. Bunun toptan fiyatı 10 TL. Markete 16 TL olarak yansımasının nedeni fırsattan istifadedir" dedi. Türkiye'de tüketilen pirincin yüzde 85'inin Osmancık olduğunu belirten Dinçer, "Buna benzer kalitedeki Amerika pirincinin fiyatı çok yükseldi. Osmancık pirinci ise daha kaliteli olmasına rağmen fiyatı ona paralel ilerliyor. Mercimek ve fasulyede de aynı durum söz konusu" diye konuştu.

Kırmızı ete zam yok

Kırmızı et konusunda da spekülasyon yapılmaya başlandı. Kuraklık nedeniyle zam söylentileri çıktı. Perakendeciler tüketimin düşmesine rağmen fiyatların arttığını söylerken, üreticiler ise zam iddilarını yalanlıyor. Kırmızı Et Üreticileri Birliği Başkanı Bülent Tunç, "Üretici bazında 50 kuruş ile 1 lira arasında değişen bir zam yapıldı ancak basında çıktığı gibi 4 liralık bir zam söz konusu değil. Enflasyon oranını geçmeyecek şekilde bir fiyat artışı yapıldı. Şu anda yem girdilerinde de bir fiyat artışı var" dedi.

Fiyat yorumları halkı endişelendiriyor

Reis Gıda Başkanı Mehmet Reis fiyatlarda yanlış yorumlamaların yapıldığını belirterek, "Bakanlık gerekli müdahaleyi yaptı. Bence artık fiyatlar üzerine çok fazla konuşulmamalı. Bu sadece spekülasyona neden oluyor. Fiyatlarda yanlış yorumlamalar halkı da endişelendiriyor" diye konuştu.

Marketçi topu toptancıya attı

Biçen Marketleri Genel Müdürü İhsan Biçen ise fiyat artışlarının arz-talep dengesinden kaynaklandığını belirterek, şöyle konuştu: "Eğer bir spekülasyon varsa da bunu perakendeci değil büyük toptancı yapıyor. Perakendeci ürün fiyatlarıyla oynamıyor. Biz taze ürün sunmak zorundayız. Stok yapma imkanımız yok."

Ürünü depoda saklıyorlar

Toptan fiyatı ekimde 80-90 kuruş, kasımda 1 lira olan ve ocakta 2 lirayı bulan patates ise rafa ortalama 3.5 TL olarak yansıdı. Türkiye Halciler Federasyonu Başkanı Burhan Er, "Perakendeci olumsuz etkenleri fırsatçılığa çeviriyor. Üreticinin elindeki malı toplayıp depolarda saklıyor. Sonra kuraklık, soğukluk, kur farkı gibi nedenleri bahane edip yüksek fiyattan rafa sunuyor" dedi. Temel ihtiyaç maddelerinde serbest ekonomi politikasının uygulanmaması gerektiğini vurgulayan Er, "Hükümet buraya müdahale etmeli. Halden rafa gidiş fiyatlarında yüzde 10-20 gibi bir skalayla sınırlandırmalı. Herhangi bir olumsuz durum söz konusu olduğunda bunun bedelini en çok tüketici ödüyor" diye konuştu. Patates ve bazı sebzelerde yaşanan fiyat artışının arz talep dengesinin de doğru oluşturulamamasından kaynaklandığını söyleyen Er sözlerini şöyle sürdürdü: "Geçen sene patates üreticileri üretim fazlalığından dolayı mağdur oldu. Bu nedenle bu sene üretim yapmadı."

Hindistan'ın talep artışı etkiliyor

Gaziantep Ticaret Borsası Başkan Vekili Ahmet Tiryakioğlu ise fiyatların artmasını dolar kurunun yükselmesi ve Hindistan'ın talep artışına gitmesine bağladı. Tiryakioğlu, Hindistan'ın yüklü alımının 1-2 gün önce olduğunu ve bunun borsadaki etkilerinin bir aya kadar yansıyacağını söyledi. Toprak Mahsulleri Ofisi'nin müdahalede bulunduğunu ifade eden Tiryakioğlu, "Kuraklık devam ederse arpa, buğday, et, süt ve ekmek fiyatları da yükselebilir" değerlendirmesinde bulundu.

TMO pirince müdahale etti

Toprak Mahsulleri Ofisi (TMO) de pirinç fiyatlarına müdahalede bulundu. Zincir marketlere paketli pirinç satış sürecini başlatan ofisin açıklamasında, "Türkiye'de çeltik hasadının tamamlanmasının üzerinden henüz 2.5 ay geçti. Gerek üretici gerekse tüccar stoklarında yeterli miktarda ürün bulunmasına rağmen, yüksek kar beklentisiyle ürünler piyasaya yeterince arz edilmediği için pirinç fiyatları hareketlilik yaşanıyor. Marketlerle görüşüyoruz" denildi.