Faiz indirimi kimi, nasıl etkiler?

Merkez Bankası dün aynı anda hem politika faizi hem de faiz koridorunda indirime gitti. Politika faizi 25 baz puan indi, yüzde 7.50 oldu. Faiz koridorunda ise tavan faiz yüzde 11.25'ten yüzde 10.75'e, taban faiz de yüzde 7.50'tan yüzde 7.25'e düştü.

Politika faizi bankalara bir haftalık repo işlemlerinde uygulanan faiz yani bankaların Merkez Bankası'ndan kullandıkları paranın maliyeti yüzde 0.25 azalacak. Merkez Bankası'nın gecelik borçlanma oranları ise tavan ve taban faiz ile belirleniyor. Şu anda Merkez'in bankalara borç verme faizi yüzde 10.75, borç alma faizi de yüzde 7.25 oldu.

Merkez Bankası'nın gerek politika faizi gerek gecelik borçlanma faizinde yaptığı indirimler kredi faizlerinde düşüş yaşanacağı beklentisi yarattı ancak oranların oldukça düşük olacağı ifade ediliyor.

"Yüksek beklentilere kapılmak olanaksız"

Ekonomist Arda Tunca'ya göre mevcut şartlarda yüksek beklentilere kapılmak olanaksız:

"

TCMB'nin her bir faiz indiriminden çok, faiz indirimlerinin belli bir zaman aralığında toplamda kaç puan indiğine bakmamız gereken bir dönemden geçiyoruz. Çünkü, yüksek puanlı (örneğin 1 puan ya da üstü) faiz indirimlerinin ani olarak yabancı sermayeyi kaçırma riski var. Özellikle Fed'in faiz artırımı beklentisinin cari açığı olan gelişmekte olan ülkeleri yabancı sermayeyi cezbetmek açısından tedirgin ettiği piyasa koşulları söz konusu. Bu nedenle, TCMB faiz indirimlerini düşük oranlarda gerçekleştiriyor. Nitekim, geçtiğimiz günlerde Hindistan, Endonezya ve Peru'da da 0.25 puanlık faiz indirimleri oldu. TCMB de benzer bir temkinli duruş sergiliyor.

Bu şartlar altında, her faiz indiriminden yatırımcı ve sanayici açısından yüksek beklentilere kapılmak olanaksız."

Al Jazeera'ye konuşan Tunca, faiz indirimi olsa da yatırım için riskler var:

"Haziran 2014'ten bu yana, politika faizinin yüzde 8.75'ten yüzde 7.50'ye gerilediğini düşünürsek, 8 ayda toplam 1.25 puanlık bir indirimden söz edebiliyoruz. Faizdeki bu düşüş, zayıf seyreden dış talep ve ancak ılımlı düzeyde tutulabilen iç talep düşünüldüğünde, düşük bir büyüme manzarası ortaya koyuyor. Zira, seçim havasının getirdiği belirsizlik, küresel ekonomik koşullardaki olumsuzluklar sanayici için de, yatırımcı için de faiz indirimlerine rağmen ancak mevcut pozisyonu ya da ekonomik canlılığı koruyabilme fırsatını sunabiliyor. Bunun ötesine geçmenin mevcut iç ve dış koşullarda yüksek riskleri var."

"Kredi oranlarında düşüş sınırlı olur"

Piri Reis Üniversitesi'nden Prof Dr. Erhan Arslanoğlu da Merkez Bankası'nın üst bantta yaptığı indirimin az da olsa kredi faizlerini düşüreceğini ancak etkinin sınırlı olacağını vurguladı:

"Konut kredisi örneğin 0,89'dan 0,86'ya inebilir. Tabii ki bunun kalıcılığı önemli. Sınırlı da olsa kredide iniş olasılığı var. Talebe bir miktar yansıyabilir. Şunun da altını çizmek gerekiyor, iç ve dış riskler talep, yatırım açısından faizden daha önemli."

"Kredilerde düşüş birkaç hafta sonra"

Konutkredisi.com.tr Kurucu Ortağı Onur Tekinturhan da Merkez Bankası kararlarının tüketiciye yansımasının birkaç hafta süreceğini, büyük beklentiye girilmemesi gerektiğini söyledi:

"Merkez Bankası faiz indirimi bankaların fonlama masraflarını aşağı çekeceği için tüketici kredilerine de yansıyacaktır, ancak tüketici kredilerinde çok hızlı ve büyük bir oynama beklenmemeli. Bu tarz değişikliklerin bankalarca değerlendirilmesi ve tüketici kredilerine yansıması bir kaç hafta sonra gerçekleşir. Her banka indirimi tüketiciye aynı boyutta yansıtmayacaktır, çünkü 2014 Ekim ayında alınan kararla tüketici kredilerinde tahsil edilen masrafların kısıtlanması bankaların bu ürünlerde karlılıklarını aşağı çekmiş durumda

Al Jazeera'ye konuşan Tekinturhan'a göre faizlerin aşağıya inmesi kredi talebini kısmen artırır:

"İndirimin tüketiciye tümüyle yansıtıldığı durumda dahi oluşacak fark şu anda piyasada kredi araştıran tüketicinin farklı bankalardan alabileceği kredi oranları arasındaki farktan çok küçük. Örneğin konut kredilerinde şu anda aylık %0,82-0,95 aralığında oranlar sunuluyor. Doğru fiyat teklifine ulaşan tüketici konut kredisini 12-13 baz puan daha ucuza kullanabiliyor. Bankaların Merkez Bankası indirimini tüketiciye yansıtması durumunda bile aylık faizde 1-3 baz puanlık indirimlerden bahsediyor olacağız. Tabii ki bütün bunlara rağmen tüketici faizlerinin aşağı inmesi piyasayı hareketlendirici bir etken."

TİM: Karar yatırımcıyı teşvik etmez

İş dünyasının faiz kararına tepkisine gelince. Türkiye İhracatçılar Meclisi'ne göre karar sanayiciyi yatırıma teşvik etmekten uzak:

"

Merkez Bankası'nın faiz kararı makul ve ilerideki faiz indirimlerini işaret etmesi açısından olumlu ancak bu seviyelerin hala reel ekonomiyi, ihracatçı ve sanayiciyi yatırıma yönlendirmekten uzak . Merkez Bankası, enflasyon beklenti ve öngörülerine bağlı olarak temkinli ve kademeli faiz indirimine devam ediyor. Zira Türkiye'de üreten, ihraç eden tüm kesimlerin beklentileri de şu anda içinden geçtiğimiz sıkıntılı dönemin getirdiği koşulların etkisiyle bu yönde seyrediyor"

"Merkez Bankası tansiyonun düşmesine izin vermiyor"

İstanbul Ticaret Odası Başkanı İbrahim Çağlar da Merkez Bankası'nın faiz indirimini "Türkiye'nin faiz tartışmalarını geride bırakmasına, tansiyonun düşmesine Merkez Bankası ne yazık ki izin vermiyor" şeklinde yorumladı:

"Merkez Bankası 25 baz puanlık indirimle piyasaları cesaretlendirecek adımı atamamıştır. Üretici için elzem olan şey düşük faizli finansman bulmaktır. Merkez Bankası'nın bu küçük adımını, bu yönde atılmış bir çaba olarak görmüyoruz "

Müstakil Sanayici ve İşadamları Derneği (MÜSİAD) Başkanı Nail Olpak da indirimin beklentilerin altında kaldığını ifade etti.

Melis Kobal / Al Jazeera