Bir çok hastalığın çıkış noktası; enflamasyon yani yangı

PROF. DR. YAVUZ YÖRÜKOĞLU-Karar Gazetesi

Koroner bypass ameliyatı için ilk kez 5-6 yıl önce bana gelen hastaların çoğunun kolesterollerinin normal olduğu dikkatimi çekmeye başladı. Kolesterollerinin normal olması bu hastaları koroner arter hastası olmaktan koruyamamıştı. Oysa "kolesterol eşittir koroner arter hastalığı" diye biliyorduk. Öte yandan kolesterolü 300-400 olup anjiyo yapıldığında koroner arterlerinin pırıl pırıl olduğunu gördüğümüz de çok hasta vardı. O zaman akla şu soru geliyor: Neden kolesterol bazı kişilerin damarlarına oturuyor da bazılarınınınkine oturmuyor? Koroner kalp hastalıkları, Alzheimer, tip 2 diyabet, romatizmal eklem rahatsızlıkları, gut hatta bazı kanserlerin ortak paydası ve çıkış noktası; enflamasyon yani yangı.

GÖREMEDİĞİMİZ DE VAR

Yangı, bağışıklık sistemimizin 'yabancı' olarak algıladığı her türlü maddeye gösterdiği ve bizi korumaya yönelik normal ve gerekli bir reaksiyon. Örneğin; bir sivrisinek ısırığının çevresinde oluşan kızarıklık bir yangı, mikroplanmış bir yarada oluşan iltihap, herhangi bir alerji de yangıdır. Bağışıklık sistemi yabancı olarak algıladığı maddeyi sınırlamak ve yok etmek için bölgeye kandaki özel koruyucu hücreleri (lökosit, lenfosit vs.) gönderir. Bu hücreler de bazı kimyasal maddeler salgılayarak düşmanı zayıflatmaya ve öldürmeye çalışarak savaşır. Bu savaş sırasında ortaya çıkan 'toz-duman' da yangıdır işte. Bu da bizde kendini kızarıklık, kaşıntı, nezle gibi şekillerde gösterir. Bir de göremediğimiz yangı var: Kronik enflamasyon. İşte bizi yiyip bitiren, yaşlandıran ve hasta eden yangı bu!

Bağışıklık sistemimiz bize yabancı olan her şeye yangıyla reaksiyon verir. Eğer o yabancı maddelerin bedenimize girmesi sürekli bir hal alırsa yangı da kronik hale gelir. Günümüzde, bağışıklık sistemimizin 'yabancı madde' olarak algıladığı maddelere sürekli olarak maruz kalıyoruz hatta büyük çoğunluğunu biz bilerek veya bilmeyerek her gün kendi elimizle ağzımıza atıyoruz!

BU YİYECEKLERE DİKKAT!

Peki, nedir bu yangıya neden olan maddeler? Sıralayalım: Trans yağlar, margarinler; rafine şeker, mısır şurubu, suni tatlandırıcılar; hazır gıdalarda kullanılan koruyucu, renklendirici ve lezzet verici maddeler, işlenmiş et ürünleri, meşrubatlar, alkol, sigara, hava kirliliği ve stres.

KAN TETKİKİ YAPTIRIN

Kan tetkikleriyle enflamasyonun derecesi saptanabiliyor. Kanda ölçülen 'hs-CRP' yangının en iyi göstergesi. Bilimsel çalışmalar yüksek CRP düzeyleriyle kalp hastalığı arasında doğrudan bir ilişkiye işaret etmektedir.

GÜNÜN SÜPER GIDASI: NARENCİYE

C vitamini güçlü bir antioksidan olup hücrelerimize, damarlarımıza zarar veren, enflamasyona yol açan oksidan maddeleri, bertaraf eder. Yani ateşi söndürmeye yardımcı olur. C vitamini denince akla narenciye, yani limon, portakal, mandalina ve greyfurt geliyor ama en az bu meyveler kadar C vitamini içeren meyve, sebze ve sebzeler var. Kivi, böğürtlen, biber, ıspanak ve brokoli bunlara örnektir. Bütün bu meyve, sebze ve yeşillikler sadece içerdikleri C vitaminiyle değil aynı zamanda diğer vitaminleri, mineralleri ve faydalı bitkisel molekülleriyle antioksidan ve anti-enflamatuar etki gösterir.

ANTİ-ENFLAMATUAR BESİNLER

Domates (mevsiminde taze tarla domatesi veya domates suyu), zeytinyağı, brokoli, karnabahar, lahana. Başta semizotu ve ıspanak olmak üzere tüm yeşillikler. Bakliyat, omega 3'ten zengin yağlı balıklar, sarımsak, kırmızı pancar, zerdeçal ve tarçın. Başta ceviz olmak üzere kuruyemişler. Narenciye ve vişne. Böğürtlen gibi koyu renkli meyveler.

TÜM HÜCRELERİMİZİ ETKİLER

* Yangı, başta damarlarımız olmak üzere tüm hücrelerimizi etkiler. Hücrelerimizin yapısı ve işlevleri bozulur ve hastalıklara karşı savunmasız kalır.

* Yangının belki en önemli zararlarından biri hücrelerimizde DNA hasarına neden olmasıdır, bu da hatalı hücre bölünmesi nedeniyle kanserleşmenin ilk adımıdır.

* Romatizmal ve eklem, gut ve birçok cilt ve bağırsak hastalıkları enflamasyona bağlı gelişir.

* Damarların genişleme fonksiyonlarını bozar, damarların iç duvarlarını zedeleyerek buralara kolesterol oturmasına ve sertleşmelerine neden olur. Bu da zamanla hipertansiyon ve koroner kalp hastalıklarına yol açar.

NASIL ENGELLENİR?

Zararlı suni gıdalardan kaçınmak şart. İkinci adım ise yangıyı söndürdüğünü bildiğimiz 'anti-enflamatuar diyet' uygulamak. Diyet lafı sizi korkutmasın; bol bol taze meyve, sebze ve salatalar yemekten bahsediyorum. Düzenli spor da etkili. Kasların kasılması sonucu salgılanan miyokinler metabolizma düzenleyici görev görerek anti-enflamatuar etki yapar. Ayrıca 40 yaşını geçmiş herkese 100 mg Aspirin'i kan sulandırıcı amaçla öneriyorum.