DPT'den her ile bir kalkınma modeli
Devlet Planlama Teşkilatı (DPT), iller için stratejik plan hazırlama dönemini başlattı. DPT tarafından çalışmaları sürdürülen proje kapsamında ilk olarak Amasya, Çorum, Samsun ve Tokat'ı içeren iller için "Yeşilırmak Havza Gelişim Projesi" hazırlandı. Hazırlanan proje raporuna göre, 2023 yılına kadar yapılacak çalışmalarla Samsun cazibe merkezi olarak bu bölgenin merkezi ili olacak, ayrıca İç Anadolu'nun kuzeydoğusuna hizmet veren önemli bir eğitim, sağlık ve ihracat merkezi olacak. Proje kapsamındaki 4 ildeki kişi başına gelir, 2023 yılında 10 bin 429 YTL olacak ve Türkiye ortalamasına yaklaşacak. Bölgeye 2006-2023 yılları arasında 80 milyar YTL'lik yatırım yapılması öngörülüyor. Bu yatırımın 9.99 milyar YTL'sinin kamu, 70.93 milyar YTL'sinin de özel kesim tarafından sağlanacağı tahmin ediliyor.
DPT'nin uzun süredir üzerinde çalıştığı "stratejik bölge planları"nın ilki oluşturuldu. Yeşilırmak projesini, diğer bölgeler için oluşturulacak planlar izleyecek. Planlar, Türkiye'nin 26 istatistiki bölgesi baz alınarak hazırlanacak, çok yıllık plan ve programlarla uyumlu olması öngörülen planların kalkınma ajansları yoluyla da yaşama geçirilmesi öngörülüyor. Uzun süredir gündemde olan ancak uygulanamayan stratejik bölge planları çalışmasının yaşama geçirilmesinde, kalkınma ajanslarının kurulmasının önemli bir etken olduğu vurgulanıyor. Kalkınma ajanslarının hem mali kaynağı olacağı, hem de bölge sorunlarını yakından bilen bir yapıda olacağını ifade eden yetkililer, "Bölgesel planlar çalışmasının da, kalkınma ajanslarıyla birlikte yaşama geçirilmesi benimsendi. Artık kalkınma ajanslarıyla eşgüdümlü olarak, bölgesel planlar da devreye girecek" diye konuştu.
Kişi başına gelir 10 bin YTL olacak
Hazırlanan Yeşilırmak Havza Gelişim Projesi'ne göre, sosyo-ekonomik gelişmişlik sıralamasında Samsun şu anda 81 il içinde 32'inci sırada yer alıyor ve Türkiye ortalamasının hemen üstünde. Diğer iller ise, Türkiye ortalamasının altında yer alıyor, buna göre Amasya 39'uncu, Çorum 46'ıncı, Tokat da 61'inci sırada. Bölge "iklim koşulları, verimli ve geniş tarım arazilerinin bulunması, su ürünleri üretimi için uygun ortamın bulunması, Amasya, Tokat ve Çorum'un teşvik yasası kapsamında olması, AB ve fonlarının kullanılabilir hale gelmesi" açılarından fırsatlar içeriyor. Buna karşın "şeker, fındık ve tütün yasalarının bu ürünlerin ekim alanlarını sınırlandırması, bölgenin Kuzey Anadolu Fay Hattı üzerinde bulunması, DSİ tarafından başlatılan yatırımların gecikmesi, ithalatın bazı tarım ürünlerinin üretimini azaltması" 4 il için temel tehdit noktaları niteliğinde bulunuyor.
Proje için hazırlanan plana göre, 4 il için büyüme hızı 2023 yılına kadar ülke için öngörülen hızdan daha yüksek olacak. Kişi başına gelir, 2023 yılı itibariyle 10 bin 429 YTL'ye çıkacak ve kişi başına gelir Türkiye ortalamasına yaklaşacak. Bölgenin ekonomik yapısı sanayi ve hizmetler lehine önemli ölçüde değişecek, bunun yansıması olarak da Samsun ön plana çıkacak. Samsun sırf bölge illerine değil, doğu ve batısındaki illerle, İç Anadolu'nun kuzeydoğusuna hizmet veren önemli bir eğitim, sağlık ve ithalat-ihracat merkezi olacak. 2023 yılına gelindiğinde şu anda yüzde 54 düzeyinde olan Amasya'daki kentleşme oranı yüzde 84'e, Çorum'daki kentleşme oranı yüzde 52'den 80'e, Samsun'daki yüzde 53'den yüzde 73'e ve Tokat'taki kentleşme oranı da yüzde 49'dan yüzde 69'a çıkacak. Bölge bazındaki kentleşme oranı da yüzde 52'den yüzde 75'e ulaşacak.
Bölgenin ulaşım altyapısının geliştirilmesi için, Samsun Limanı'nın geliştirilmesi planlanıyor. Bölgeyi doğu-batı yönünde kat eden Gerede-Gürbulak, Samsun-Sarp ve Delice-Samsun koridorlarının bölge içinde kalan bölümlerinin transit yol standardında tamamlanması sağlanacak.
80 milyar dolarlık yatırım 283 bin konut gerekli
Bölgenin kalkınması için temel seçilen senaryo kapsamında, 2005 yılı fiyatlarıyla 2006-2023 yılları arasında bölgeye 80.93 milyar YTL'lik yatırım yapılması gerekecek. Bu kaynağın 9.99 milyar YTL'sinin kamu, 70.93 milyar YTL'sinin özel sektör tarafından yapılması öneriliyor. Sektörlere göre irdelendiğinde, toplam yatırımdan tarım sektörünün 3.16 milyar YTL, sanayi sektörünün 26.25 milyar YTL ve hizmet sektörünün 51.50 milyar YTL pay alacağı tahmin ediliyor.
Bölgede planlı kentsel gelişimin sağlanması esas olacak. Bu kapsamda kentlerin gelişmesi doğrultusunda sistemli bir hazırlık yapılacak ve bu hazırlık kentlere göç gerçekleşmeden önce başlayacak. Plan dönemi sonunda, 2023 yılında Amasya'da 55 bin 615, Çorum'da 63 bin 133, Samsun'da 119 bin 838 ve Tokat'ta 44 bin 951 olmak üzere toplam 283 bin 536 konuta ihtiyaç olacak.
Lokomotif il Samsun
Proje sonunda Samsun bölgenin gelişmesinin lokomotifi olacak. Samsun metropol alanı, çok merkezli yerleşim yapısıyla, büyük kente özgü uzmanlıkların gelişmesine ve bölgenin en büyük üniversitesi ve araştırma kurumlarıyla yenilik-buluş yapma altyapısının oluşmasına uygun bir kent olacak.
Tokat, tarımda uzmanlaşacak
Tokat'ın Turhal, Niksar ve Erbaa'yla ağsal ilişkiler güçlenecek, çok merkezli yapı oluşumu hızlanacak. Yoğun bir tarımsal üretim alanında yönetici ve tedarikçi işlevleriyle uzmanlaşma sürdürülecek. Sanayi ve hizmetlerdeki gelişme ile turizm gibi açılımlar gerçekleşecek.
Amasya, eğitim ve turizm kenti
Amasya eğitim, kültürel faaliyetler ve turizm gibi alanlarda uzmanlaşacak. Tarımsal sanayi ve mermer, orman sanayi ve mobilya gibi alanlarda gelişme göstermeye başlaması için, kentteki üniversiteden sağlayacağı destekle, tasarım ve marka yaratma arayışı oluşturulacak.
Çorum havaalanı tamamlanacak
Havayolu taşımacılığının geliştirilmesi için Çorum Stol tipi havaalanı tamamlanacak ve Merzifon Askeri Havaalanı sivil ulaşıma açılacak. Çorum, gelişen bir sanayi kenti olacak. Hitit Üniversitesi gelişecek. Konut ve tarihi kent dokusunun korunması kentin gelişmesine katkıda bulunacak.
Merzifon'a da rol düşüyor
Merzifon kentsel gelişim bakımından hem avantajlı olanaklara ve bazı karşılaştırmalı üstünlüklere sahip, hem de gelişme-girişim açısından yüksek ekonomik ve sosyal potansiyel taşıyor. Bu nedenle Amasya ilinde sanayi gelişiminin daha çok Çorum-Samsun ekseni üzerinde yer alan Merzifon, Suluova civarında olması planlanıyor.