'AB'ye uyum' Türk polisine uymadı

Temmuz seçimlerinde Avrupa Birliği'ne (AB) uyum için yapılan reformları ön plana çıkarmayı hedefleyen AKP hükümeti, uyumun en önemli

ayağını oluşturan insan hakları konusunda tartışmalı bir 'geri dönüşe' imza atmaya hazırlanıyor. Polis hâkim kararı olmaksızın arama ve 'doğrudan ve duraksamadan' ateş etme gibi yetkilere kavuşacak.

6 Şubat 2002'de başlayan ve 41 yasada 120'nin üstünde maddede yapılan değişikliklerle hayata geçirilen AB uyumu, TBMM Adalet Komisyonu'nda bugün görüşülmeye devam edecek Polis Vazifeleri ve Selahiyetleri Kanunu (PVSK) değişikliğiyle büyük yara alacak. CHP de önerilere tam destek verdi.

Elden alınan yetkiler

Beş yılı aşkın sürede, zorlu tartışmalarla gerçekleştirilen reform ve uygulama sürecinde, AB'den en çok eleştiri alan kurumların başında gelen polisin, TCK, CMUK ve PVSK'daki şu yetkileri elinden alınmıştı:

Azami gözaltı süresi, Türkiye'nin her yerinde AB standardı olan dört güne indirildi.

Ev ve işyeri aramaları hâkim kararına bağlandı

Üst ve araç aramalarında da gecikmesinde sakınca bulunan haller dışında hâkim kararı zorunlu kılındı.

Eski DGM, yeni ihtisas ağır ceza mahkemelerinin alanına giren suçlardan gözaltına alınanların avukatlarıyla görüşebilmeleri sağlandı.

Zanlıların her gün Adli Tıpta doktor kontrolünden geçirilmesi esasa bağlandı.

Terör zanlıları da dahil olmak üzere, zanlıların kendi belirleyeceği bir akrabasına gözaltına alındıklarının derhal bildirilmesi hükme bağlandı.

Parmak izi ve DNA örneği alınması, alınan örneklerin polisin arşivindeki kayıtlarıyla karşılaştırılması ve depolanması, hâkim kararına bağlandı.

Ancak uyum yasaları, polise uymadı. Polis tüm suçlarda artış olduğu gerekçesiyle yetkilerini geri istedi. Geçen yaz bu taleplerle Başbakan Tayyip Erdoğan'a sunulan taslak yaklaşık bir yıl sonra Emniyet'e iade edildi. Ancak taslağın bir benzeri, bu kez AKP milletvekillerinin önerisi olarak TBMM'nin gündemine geldi.

Anayasa Mahkemesi iptal etmişti

Öneriyle polise iade edilen yetkiler şöyle:

Polis, şüphelendiği kişilerin üstünü, araçlarının dışardan bakılınca görülen yerlerini arayabilecek. Miting, konser, maç gibi etkinliklere katılanların üstü de hâkim kararı gerekmeksizin aranabilecek.

Polis gözaltındakilerden parmak izi alabilecek. Parmak izleri, hâkim kararı olmaksızın arşivdeki izlerle karşılaştırılabilecek ve polis arşivinde saklanabilecek.

Polis, tehlikenin veya suçun önlenmesi amacıyla gecikmesinde sakınca bulunan hallerde mülki idare amirinin yazılı emriyle kişilerin üstleri, araçları, evrak ve eşyalarının yanı sıra ev ve işyerlerini de arayabilecek.

Kamu kurum, kuruluş ve tesislerine giren herkesin (avukat, hâkim, savcı dahil) üstü ve aracı aranabilecek.

Teklifle Anayasa Mahkemesi'nin iptal ettiği doğrudan ve duraksamadan ateş etme yetkisi de geri dönüyor. Buna göre, polis, kendisine karşı silahla saldırıya teşebbüs edenlere doğrudan ve duraksamadan ateş edebilecek.