Ölüm aylığı almak zorlaştırılıyor
Emekli aylığı almaktayken bir işte çalışmaya başlayan işçilerin yeni işteki maaşlarından yapılan yüzde 33.5 oranındaki 'sosyal güvenlik destek primi (SGDP)' yüzde 31'e indirilecek. Geçen yıl çıkarılan 5510 sayılı kanunla emekli aylıklarının yüzde 10'undan 205 YTL'ye yükseltilen Bağ-Kur emeklilerinin SGDP'si genç emekliler için 94 YTL, yaşlı emekliler için de 82 YTL'e çekilecek.
Anayasa Mahkemesi tarafından bazı maddeleri iptal edilen 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu'nun yerine hazırlanan yasa taslağında sosyal güvenlik destek primine ilişkin hükümlerde değişikliğe gidildi.
Mayıs 2008'de yürürlüğe girmesi beklenen taslağa göre, emekli aylığı almaktayiken yeni bir işte çalışan işçi emeklilerinden, yeni işte aldıkları maaşlarının yüzde 31'i oranında destek primi alınacak. Buna göre işçi emeklilerinden alınacak destek primi en az 181.35 YTL'de olacak. Mevcut uygulamada ise işçi emeklisinden yeni işte elde ettiği ücretin yüzde 33.5'i oranında destek primi alınıyor. Bu da brüt asgari ücret üzerinden en az 196 YTL anlamına geliyor.
Yasa taslağına göre, destek priminin dörtte biri işçi, dörtte üçü
ise işveren payı olarak ödenecek.
Bağ-Kur'da prim düşüyor
5510 sayılı kanuna en büyük tepkilerden biri de emekli Bağ-Kurl'uların yeniden çalışması halinde brüt asgari ücretin yüzde 33.5'i (204.75 YTL) sosyal güvenlik destek primi ödeme zorunluluğu getirmesi idi. Tasarının son halinde bu prim aşağıya çekilerek, 55 yaşın altındaki Bağ-Kur emeklilerinden asgari ücretin yüzde 16'sı (93.6 YTL), 55 yaşın üzerindekilerden yüzde 14'ü (81.9 YTL) oranında alınması benimsendi.
5510 sayılı kanun, kadınlarda 58, erkeklerde 60 olan yaş haddini 2036'dan itibaren kademeli artırıyor ve erkeklerde 2044'te, kadınlarda ise 2048'de 65'e çıkarıyor. Halen 7 bin gün olan emeklilik için gerekli prim gün sayısı da 9 bin güne çıkartılıyor. Ancak, sigortalı işçi ve esnafın prim gün sayısı, sigortalının emekli olmak istediği tarihteki zorunlu gün sayısından az fakat 5 bin 400 günden fazla ise bu kişilerin yaş hadlerine üç yıl eklenerek (örneğin o yıl emeklilik için gerekli yaş 65 ise prim sayısı yetersiz sigortalı 68 yaşında) emekli olacak. Tasarıda üç yıllık ilave korunmakla birlikte, her durumda 65 yaşını doldurmuş sigortalıların en az 5 bin 400 gün prim ödeyip emekli olması öngörülüyor. Ancak, halen 4 bin 500 gün olan bu süre 2008'den itibaren her yıl 100 gün artırılarak uygulanacak.
Ölüm aylığı zorlaştırıldı
Emekli aylığının hesaplanmasında kullanılan sigortalıların yatırdıkları primlerin 'güncelleme katsayısı' değiştirilecek. Buna göre, güncelleme katsayısında yıllık enflasyonun yüzde 100'ü ile gayrisafi yurtiçi hasıla gelişme hızının yüzde 25'i dikkate alınacak. Enflasyonun ya da gelişme hızının eksi olduğu yıllarda bu değer sıfır olacak.
Yeni kanunun yürürlük tarihinden sonra ölen sigortalıların hak sahipleri için ölüm aylığı bağlanabilmesi, en az 1800 gün yani beş yıl prim yatırmasına bağlı olacak. 5510 sayılı kanunda ise ölüm aylığı için son beş yılda 900 gün prim yatırılmasa gerekiyordu.
İş kazası, meslek hastalığı, hastalık ve hamilelik dolayısıyla verilecek geçici iş göremezlik ödeneği, sigortalının son üç aydaki prime esas kazancının üçte ikisinden, beşte üçüne indirildi. Aylık kazancı 1000 lira olan bir sigortalı kanuna göre aylık 667 YTL alabilecek iken, tasarıya göre alabileceği miktar 600 YTL olacak. Ölen sigortalı yakınına asgari ücretin üç katı (1.755 YTL) ödenmesi öngörülen cenaze ödeneği de taslakta, asgari ücretin iki katına (1.170 YTL) çekildi.