İstifa eden memurun 'emekli ikramiyesi' artık ödenmeli!

Emekli ikramiyesi ne zaman alınmaktadır?

Memurlar görevde iken emekli olduklarında ayın 15 inde aldıkları görev aylıkları, memurun hizmetini sonraki ayın 14 üne kadar taşımaktadır. Yani 15 Haziran 2021 maaşını alan memurun hizmeti 14 Temmuz 2021'e kadar olan süre olduğundan, emekli memura Sosyal Güvenlik Kurumu 15 Temmuz 2021 tarihinden itibaren emekli aylığı bağlamaktadır.

Emekli aylıkları da her ay ödendiğinden bu memurun emekli aylığı 15 Temmuz ile 31 Temmuz arası ayrı, 15 günlük bir aylık, 1 Ağustos dahil daha sonraki aylarda ise her ay bazında aylık ödeme günü olarak ödenmektedir.

Ayın 15 inde aylık başlangıcı olanlar, görevlerini yaparken emekli olanlardır. Görevinden ayrılıp çalışmazken aylık talebinde bulunanların aylık başlangıçları ise Sosyal Güvenlik Kurumuna müracaat ettikleri tarihi takip eden ayın 1 inci günüdür.

Yani, bir memur 16 Haziranda emekli olduğunda Sosyal Güvenlik Kurumu bu memurun ilk emekli aylığını 15 Temmuz itibariyle ödemeye başlar, daha önce ödeme yapamaz.

Emekli ikramiyesi ödenmesinde süreç nasıl işlemektedir?

Emekli aylık ödemesi bu şekilde olmakla birlikte peki kanunlara göre hak edildiği tespit edilmiş olan emekli ikramiyesi ödemesi yapılması için de emekli olduğu tarihi takip eden aybaşı beklenir mi?

Emekli ikramiyesi, memurun emekli aylığı hesabında esas alınan unsurlara göre belirlenmektedir. Ancak, hem 5434 sayılı T.C. Emekli Sandığı Kanununda hem 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununda hem de 657 sayılı Devlet Memurları Kanununda hesaplanmış olan emekli ikramiyesinin emekliye ödemesi için belirli bir süre beklenilmesini gerektiren bir hüküm bulunmamaktadır.

Emekli ikramiyesinin ödenmesi Sosyal Güvenlik Kurumunun emeklilik işlemlerini sonuçlandırma hızına bağlı bir işlem olarak gerçekleşmektedir.

Ayrıca, emekli aylık ve emekli ikramiye tutarları farklı hesaplamalara göre bulunan tutarlar olduğundan, ayrı ayrı ödeme gerektiren bir işlem olduğunu da söyleyebiliriz. Yani emekli ikramiyesi emekli aylık tutarına ilave edilerek ödenmez. Emekli ikramiyesi aylık tutarından hariç olarak ayrıca ödenir.

Hangi konularda yasal düzenleme yapılmalıdır?

Emekli ikramiyesinin, mutlaka emeklilik statüsünde aylık bağlanmış olma şartına bağlı bir ödeme olduğu, 5434 sayılı Kanuna tabi olanlar açısından bu Kanunun 89 uncu maddesinde; "Hizmet sürelerinin tamamı bu Kanun ve/veya 31/5/2006 tarihli ve 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun geçici 4 üncü maddesi kapsamında geçenlerden emekli, adi malullük veya vazife malullüğü aylığı bağlanan veyahut toptan ödeme yapılan asker ve sivil tüm iştirakçilere, her tam fiili hizmet yılı için aylık bağlamaya esas tutarın bir aylığı emekli ikramiyesi olarak verilir." hükmü yer almaktadır.

Ayrıca, 5510 sayılı Kanuna tabi olanlar açısından da yine 5434 sayılı Kanunun Ek 82 nci maddesinde; ".. emekli ikramiyesi; anılan Kanunun geçici 4 üncü maddesine göre aylığa veya toptan ödemeye hak kazanan sigortalıların emeklilik ikramiyesine ilişkin azami süre, hesap yöntemi, emekli ikramiyesinin hesabında kullanılan ödeme unsurları ile bu ödeme unsurlarına hak kazanma şartlarına ilişkin esas ve usüller, ödeme unsurlarının ikramiye hesabına esas alınan oran ve/veya miktarları dikkate alınarak ödenir. ." hükmüne yer verilmiştir.

Yine, aynı maddelerde SGK tarafından ödenen emekli ikramiyelerinin emekliye sevk onayı veren Kurumlar tarafından SGK'ya ödenme zorunluluğunun olduğu da belirtilmiştir.

5434 sayılı Kanuna tabi memurlar için neler yapılabilir?

5434 sayılı Kanuna tabi memurların memurluk sürelerine emekli ikramiyesi ödenmesi için artık emekli oldukları tarihteki çalışma statülerine bakılmamaktadır. Yani, emekli olacağı tarihte ister memur, ister işçi, isterse esnaf olsun memur statüsünde emekli olması ile işçi veya esnaf statüsünde emekli olmasına bakılmaksızın, emeklilik veya yaşlılık aylığı bağlandığı esnada memurluk hizmetlerine emekli ikramiyesi ödenmektedir.

Sadece bakılması gereken husus ise memurluktan ayrılma şeklidir. Memurluktan ayrılma hali İş Kanununa göre kıdem tazminatı ödenmesine engel değil ise, yani göreve son, işverenin haklı sebeplerle işini sonlandırması vb. gibi bir durum yoksa bu durumlara dikkat edilerek emekli ikramiyesi ödenmektedir. Bu durum ise aylık bağlanma hizmetlerinin karma hizmet olması halinde geçerlidir, yani aylık bağlama hizmetleri içerisinde memurluk + işçilik veya esnaflık hizmetleri olduğunda geçerlidir.

Dolayısıyla, 5434 sayılı Kanuna tabi memurlara emekli ikramiyesi ödenmesinde farklı statülerde dahi geçen hizmetleri olduğunda sadece 1475 sayılı İş Kanunu kıyas alınmakta, son statünün memur mu, işçi mi, esnaf mı olduğuna bakılmamaktadır.

Artık 5434 sayılı Kanuna tabi memurlar için son çalışma statüsüne bakılma ortadan kalktığına göre, memurluktan emeklilik yaşını beklemek üzere ayrılanlara da (ayrıldıktan sonra ister işçi, ister esnaf olarak çalışanlar veya hiç çalışmadan yaşını bekleyenler) ayrıldıkları tarihteki güncel memur maaş katsayısı üzerinden emekli ikramiyesi ödenmesine engel bir durumun olmayacağını değerlendirmekteyiz.

Bu hususun düzeltilmesi için bir kanun değişikliğinin yapılmasını ve aynı işçilerde olduğu gibi aylık bağlanma tarihini beklemeksizin emekli ikramiye tutarlarının ödenmesinin uygun olacağını değerlendirmekteyiz.

5510 sayılı Kanuna tabi memurlar için neler yapılabilir?

5510 sayılı Kanuna tabi memurlar için durum farklıdır. 5510 sayılı Kanuna tabi memurlara memurluk hizmetlerine emekli ikramiyesi ödenmesi için emekli aylığı bağlandığı tarihte mutlaka son çalışma statülerinin memurluk olması gerekmektedir. Yani emekli aylığı bağlanması talebinde bulunduğu sırada son statüsü memur değil de, işçi veya esnaf ise memurluk hizmet sürelerine emekli ikramiyesi ödenmemektedir.

Artık bu durumun da yine bir kanun değişikliği ile düzeltilmesi ve aynı şekilde emeklilik yaşını beklemek üzere istifa eden/edecek olan 5510 sayılı Kanuna tabi memurlar için de aylık bağlanma tarihini beklemeksizin emekli ikramiye tutarlarının ödenmesi uygun olacaktır.