Araştırma görevlileri vakıf üniversitesinde doktora yapabilir mi?

Bilindiği üzere, 2547 sayılı Yükseköğretim Kanunu araştırma görevlisi istihdamında iki statü belirlemiştir. Bunlardan 33/a diye tabir ettiğimiz araştırma görevlisi atamaları en çok 3 (üç) yıl süre ile ataması yapılan ve devamlılık arz eden bir kadro türüdür. 50/d olarak ifade edilen araştırma görevlisi atamaları ise atanan kişilere doktora eğitiminin sonuna kadar görev yapma imkanı tanımakta, eğitimlerini tamamlayan kişilerin görevleri ile ilişikleri kesilmektedir.

Gelinen noktada bu iki atama türü, 2017 yılında yapılan yasal düzenleme ile sona erdirilmiş; devlet yükseköğretim kurumlarında araştırma görevlisi atamaları 1 Ocak 2018 tarihinden itibaren 50/d statüsü yapılmaya başlanmıştır.

Bu yazımızda, araştırma görevlisi kadrolarına atanan kişilerin statüleri itibarıyla vakıf yükseköğretim kurumlarında lisansüstü eğitimlerine devam edip edemeyeceğini statüler ve mevcut durum itibarıyla değerlendirmek suretiyle bilgilendirmelerde bulunacağız.

A) 33-A STATÜSÜNDEKİ ARAŞTIRMA GÖREVLİLERİNİN DURUMU:

2018 yılında yapılan yasal düzenlemeden önce 2547 sayılı Yükseköğretim Kanununun 33/a maddesine göre atanmış araştırma görevlilerinin lisansüstü eğitim süreçleriyle ilgili anılan Kanunda herhangi bir düzenleme yer almamaktadır.

Bu çerçevede, 33/a statüsündeki araştırma görevlilerinin tezli yüksek lisans veya doktora eğitimlerini vakıf yükseköğretim kurumlarında yapmalarının önünde hiçbir engel bulunmamaktadır.

Diğer taraftan, kişilerin başarı ya da başarısızlık durumları kadrolarının bulunduğu bölümlerce takip edilerek görev süresi uzatma işlemleri gerçekleştirilmektedir. Kişilerin doktora eğitiminde başarısız olup yeniden lisansüstü eğitime başlamasının yasal olarak önünde engel olmadığı gibi ilgililerin akademik performanslarının takibi bağlı oldukları birimlerin yetkisine bırakılmıştır.

Bu konuda, başarısızlığı ödüllendirmemek adına genel bir düzenleme ihtiyacı olduğunu da ifade etmek isteriz.

B) 50-D STATÜSÜNDEKİ ARAŞTIRMA GÖREVLİLERİNİN DURUMU:

Yukarıda ifade ettiğimiz üzere, 2547 sayılı Yükseköğretim Kanununun ek 38 inci maddesi uyarınca 1 Ocak 2018 tarihinden itibaren tüm devlet yükseköğretim kurumlarında araştırma görevlisi atamaları 50/d statüsünde yapılmaktadır.

Kanunun yürürlüğe girdiği tarihte; devlet yükseköğretim kurumlarının araştırma görevlisi kadrolarına 50/d statüsünde atanan kişilerin vakıf yükseköğretim kurumlarında lisansüstü eğitim yapmalarına ilişkin herhangi kısıtlayıcı bir hüküm yer almıyordu.

Ancak, ilgili Kanun maddesine 15 Nisan 2020 tarih ve 7243 sayılı Kanunun 16 ncı maddesiyle eklenen; "50 nci maddenin birinci fıkrasının (d) bendi hükümlerine göre araştırma görevlisi kadrolarına atanıp, doktora veya diş hekimliğinde, eczacılıkta ve veteriner hekimlikte uzmanlık ya da sanatta yeterlik eğitimini tamamlamış olanların kadro ile ilişikleri kendiliğinden kesilir. Bu kapsamda atanıp tezli yüksek lisans eğitimini tamamlamış olanların araştırma görevlisi kadrolarıyla ilişikleri en fazla altı ay süreyle daha devam eder. Altı aylık süre içerisinde devlet yükseköğretim kurumlarında alanıyla ilgili doktora veya sanatta yeterlik eğitimine başlamayanların araştırma görevlisi kadrolarıyla ilişikleri kendiliğinden kesilir" hüküm çerçevesinde yüksek lisans eğitimine devam etmekte iken mezun olanların doktora eğitimlerine vakıf yükseköğretim kurumlarında devam etmelerinin önü kesilmiştir.

Bununla birlikte ilgili yasal düzenleme, tezli yüksek lisansını vakıf veya devlet üniversitelerinde yapan kişilerin doktoralarının devlet yükseköğretim kurumlarında yapılmasını teminat altına almaktadır. Ayrıca, devlet üniversitelerinin "....... alanda doktora yapıyor olmak" şeklindeki araştırma görevlisi ilanlarına vakıf üniversitelerinde doktora eğitimlerine devam edenlerin başvurmalarında herhangi hukuki bir engel bulunmamaktadır.

Ancak, Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı tarafından 24 Ekim 2019 tarihinde gönderilen yazının 4 üncü maddesinde; "50-d statüsündeki araştırma görevlilerinden vakıf yükseköğretim kurumlarında lisansüstü eğitim görenlerin, lisansüstü eğitim yaptıkları ilde bulunan devlet yükseköğretim kurumlarının ilgili lisansüstü eğitim programlarına yatay geçişlerinin yapılması için Kurulumuza öneride bulunulmasına" karar verilmiş olup, yazının devamında ise bu kişilerin tez aşamasında olması halinde tez konularının değiştirilmemesine ve vakıf yükseköğretim kurumlarındaki tez danışmanlarının ikinci danışman olarak belirlenebilmesine imkan sağlanmıştır.

Sonuç itibarıyla, 2547 sayılı Yükseköğretim Kanununun ilgili hükümlerine göre iki farklı statüde eğitimlerine devam eden araştırma görevlilerinden 33/a statüsünde bulunanların vakıf yükseköğretim kurumlarında doktora eğitimi görmelerinde hukuken engel bulunmamakta iken, 50/d statüsünde olanların ise doktora eğitimlerini devlet üniversitelerinde tamamlamaları gerekmektedir.