OVP: Plan mı, Pilav mı?
Ekonomim yazarı Prof. Dr. Evren Bolgün, bu hafta açıklanan 2026-2028 Orta Vadeli Programı (OVP)'nı değerlendirirken, Demirel'in yıllar önce söylediği meşhur sözü hatırlattı:
"Bize plan değil, pilav lazım."
Bolgün, geçmişten bugüne planların hep revize edilmek zorunda kaldığını, OVP'nin ise giderek "itibar kaybettiğini" vurguladı.
OVP'nin geçmiş karnesi zayıf
Türkiye'de 1960'lardan itibaren Devlet Planlama Teşkilatı eliyle uzun vadeli kalkınma planları hazırlanıyordu. AK Parti döneminde ise 2006'dan bu yana her yıl eylül ayında üç yıllık OVP'ler açıklanıyor.
Ancak Bolgün'e göre OVP'lerin güvenilirliği ciddi biçimde aşındı:
2022 OVP hedefi: Enflasyon %9,8 Gerçekleşme: %64,27
2023 OVP hedefi: Enflasyon %24,9 Gerçekleşme: %64,77
2024 OVP hedefi: Enflasyon %33 Gerçekleşme: %44,4
Yeni programda büyüme ve enflasyon hedefleri
2026-2028 dönemini kapsayan yeni programda büyüme hedefleri şu şekilde belirlendi:
- 2026: %3,8
- 2027: %4,3
- 2028: %5
Türkiye'nin kuruluşundan bugüne ortalama büyüme oranı %4,8 iken, bu hedeflerin altında kalındığı görülüyor.
Enflasyon için ise oldukça iddialı hedefler verildi:
- 2026: %16
- 2027: %9
- 2028: %8
Ancak Bolgün, yaklaşan 2027 seçimleri öncesinde bu hedeflerin tutmasının mümkün görünmediğini belirtiyor:
"Ayinesi iştir kişinin lafa bakılmaz. 2027'de tek haneli enflasyon hedefleri yine boşa çıkacak."
Dolar/TL'de tablo nasıl?
Yeni OVP'de döviz kuru için öngörüler de paylaşıldı:
- 2025 ortalama: 39,63 TL yılsonu beklentisi 43 TL
- 2026 ortalama: 46,60 TL yılsonu beklentisi 50,50 TL
- 2027 ortalama: 50,71 TL
Bolgün'e göre, kurda "mükemmel denge" çiziliyor ama özellikle 2027'de erken seçim ihtimali varken bu istikrarın sağlanması pek olası değil.
Kamu maliyesi ve bütçe açığı
- Merkezi yönetim bütçe açığının GSYH'ye oranı %3,6'dan 2028'de %2,8'e gerilemesi hedefleniyor.
- 2025 bütçe açığı 2,2 trilyon TL olarak öngörülürken, Temmuz itibarıyla 2,26 trilyon TL'ye ulaşmış durumda.
- Faiz harcamaları: 2025'te 2 trilyon TL 2026 hedefi 2,7 trilyon TL.
Bolgün bu tabloya ilişkin şunu söylüyor:
"Nas politikasının faizlerde işlemediği ortada."
Vergiler ve hane halkı üzerindeki yük
OVP'ye göre, 2025'te vergi gelirlerinde artış %47, 2026'da ise %28 olacak.
Bolgün, hane halkı üzerindeki vergi yükünün artacağına ve küçük esnaf için gerçek usulde vergilendirme sistemine geçileceğine dikkat çekiyor.
Plan değil, pilav tartışması devam ediyor
Yeni OVP'de; enflasyonun düşeceği, cari açığın azalacağı, TL'nin değer kazanacağı ve bütçe açığının kısmen daralacağı öngörülüyor.
Ancak işsizlik oranının %8,5'ten %7,8'e düşeceği yönündeki tahminler gerçekçi bulunmuyor.
Bolgün, yazısını şu sözlerle noktalıyor:
"Ne diyelim, seneye eylülde önümüzdeki OVP'ye bakalım."