Gümrük çalışanları görevde yükselme sınavı istiyor
Haber yazan: Gümrük
01.01.1996'da başlayan Gümrük Birliği ve gittikçe önemini arttıran globalleşme süreci, gümrük idarelerinin ve hizmetlerinin önemini arttırmakta ve çok daha etkin çalışmasını gerekli kılmaktadır.
Ülkemizde de gümrük hizmetlerinin istenen düzeye ulaşması, Gümrük Teşkilatının ancak nitelikli, etkin ve yeterli mesleki eğitim almış bir personel yapısına kavuşturulmasıyla mümkün bulunmaktadır.
Nitekim, günümüzde dünyanın birçok ülkesinde ve özellikte A.B. ülkelerinde gümrük amir ve memurlarının istihdamı, yetiştirilmeleri ve terfileri bu ülkelerde gümrük teşkilatına verilen önemin bir göstergesi olarak kabul edilen çağdaş gümrük okulları vasıtasıyla sağlanmaktadır.
Ülkemizde de gümrük mesleği konusunda akademik düzeyde eğitim veren ilk yüksekokul Gümrük Teşkilatına nitelikli personel yetiştirmek amacıyla 1983 yılında Müsteşarlık görüşü alınarak Trakya Üniversitesi Edirne Meslek Yüksekokulu bünyesinde 75 öğrenci kapasitesi ile Gümrük İşletme Bölümü adı altında kurulmuş ve 1985 yılından itibaren de mezun vermeye başlamıştır.
Daha sonra, 1987 yılında Gazi Üniversitesi Maliye Meslek Yüksek okuluna bağlı olarak bu okullardan ikincisi 30 öğrenci kapasitesi ile kurulmuş, ardından Mersin Üniversitesi Mersin M.Y. Okulunda, Balıkesir Üniversitesi Bandırma M.Y. Okulunda, Selçuk Üniversitesi, Silifke Taşucu M.Y. Okulunda, Gaziantep Üniversitesi, Kilis M.Y. Okulunda Gümrük İşletme Bölümleri kurulmuş bulunmaktadır.
Bu okullara üniversite sınavıyla öğrenci alınmakta olup, öğrenim süresi olan iki yıl boyunca ağırlıklı olarak mesleki dersler ve yabancı dil olmak üzere Türk Dış Ticaret Rejimi ve Uluslararası Pazarlama, Gümrük Vergileri ve Tarife Cetveli, Kaçakçılığın Men ve Takibi, Türk Gümrük Tarihi ve Kapitülasyonlar, Uluslararası Taşımacılık ve Depolama, Gümrük Kanunu ve Yönetmeliği, Kambiyo Mevzuatı, Rapor Yazma, Yabancı Dil, Matematik, Ekonomiye giriş, Kamu Yönetimi, Beşeri İlişkiler, Sevk ve İdare, İdare Yargı Turizm ve Türk Turizm Politikası, Bilgi İşlem, İstatistik, iktisadi Ceza Hukuku, Sanat Tarihi, Türk Dili, Atatürk ilkeleri ve İnkılap Tarihi gibi gümrük mesleği için son derece önemli konuları da içeren geniş müfredatlı bir eğitim sonunda staj da yapılmaktadır.
İlk mezunlarını 1985 yılında vermeye başlayan Gümrük İşletme Bölümlerinden 1500 civarında öğrenci mezun edilmiş olmasına rağmen, bunlardan ancak 350 civarında olan bir bölümü Gümrük Teşkilatında değişik birim ve kademelerde görev yapmakta olup, mezunlarının bir bölümü de özel sektörde gümrük komisyonculuğu ve dış ticaret gibi alanlarda çalışmaktadırlar.
1991 yılına kadar Trakya ve Gazi Üniversitelerinin Gümrük İşletme Bölümlerinde öğrenim görenlerden giriş başarı sırasına göre bir bölümüne Müsteşarlıkça burs verilerek direkt olarak Gümrük Teşkilatında göreve başlamaları sağlanmakta iken, bu tarihten sonra burs verilmediğinden, memuriyet sınavı da sadece iki defa yine en sonuncusu 1991 yılında olmak üzere açıldığından, 1991 yılından itibaren Gümrük Teşkilatına bu okul mezunlarından personel akışı durmuş, bu tarihten sonra ise değişik kurumlardan çoğunlukla gümrük konusunda ön bilgileri dahi bulunmayanların naklen atanmaları suretiyle personel ihtiyacı karşılanmaya çalışılmıştır.
Gümrük Teşkilatının nitelikli personel yapısına kavuşturularak dinamizm sağlanması için gümrük okulları kurularak, görev yapan personel ve idarecilerin bu okullardan sağlanarak uluslararası kamu görevlisi statüsünde bulunan gümrük personeline ortak bir misyon kazandırmak gerektiği sürekli olarak değişik zeminlerde ifade edilmesine,
Gümrük İşletme Bölümü mezunlarının bugüne kadar yapılmış olan gerek yükselme sınavlarında, gerekse gümrük komisyonculuğu imtihanlarında diğer katılanlara oranla yüksek derecede başarılı olduklarını göstermelerine ve görevlerindeki başarılarından ve Gümrük Teşkilatına genç yapısıyla bir dinamizm kazandırmalarından dolayı Gümrük Üdare Amirleri tarafından tercih edilmelerine rağmen,
Bu okullara gerekli önem verilmeyerek Gümrük Teşkilatına alınmalarının durmuş olması Gümrük Teşkilatının ve mevzuatının A.B. ülkelerine entegre olması çalışmalarının devam etmekte olduğu bir geçiş döneminde Gümrük Teşkilatında nitelikli, mesleki eğitim almış genç eleman sıkıntısı doğmasına neden olmuştur.
İki yıl süreyle mesleki eğitim vermekte olan Gümrük Okullarının 4 yıl süreyle yabancı dil ağırlıklı eğitim veren fakülte düzeyine çıkarılması yönündeki Müsteşarlıkça yapılmış olan bazı girişimlerinin devam ettirilerek bu okulların İstanbul ve Ankara gibi mevzuatın ve işlemlerin gerektiği gibi takip edilebileceği merkezlerde eğitim kalitesinin de düşürülmemesi amacıyla en fazla iki adetle sınırlı tutulmasının sağlanarak, Gümrük Teşkilatına personel istihdamının ve meslek içi eğitimin dünyanın birçok ülkesinde olduğu gibi bu okullarda sağlanmasının, aynı zamanda son derece teknik bir görev olan muayene memuru yetiştirilmesinin bu okullar vasıtasıyla yapılmasının daha yararlı olacağı aşikardır.
Nitekim, bugün yoğun bir bilgi birikimi gerektiren ve yukarıda da belirtildiği üzere son derece teknik bir görev olan muayene memurlarının istihdamları genel esaslara göre, açıktan, gümrük konusunda daha önce bir ön eğitim almamış kişiler arasından son derece geniş ve bir o kadarda teknik mevzuat konusunda yetiştirilmeye çalışılarak görev verilmeye başlanmaktadır.
Yükselme imtihanları ise hiçbir ön eğitim verilmeden, genel olarak ezbere dayalı olarak yapılan bir sınav sonucu başarılı olanların terfi ettirilmesi şeklinde yapılmaktadır.
Müsteşarlığımız Atama ve Görevde Yükselme Yönetmeliğine göre, bir hizmet içi eğitim kursu olan ve yakın zamana kadar lise ve dengi okul mezunlarının alındığı ve yüksekokul mezunlarının kabul dahi edilmediği, Müsteşarlığımızın Maliye Bakanlığı ile birleşik durumda bulunduğu dönemlerde sınırlı seviyede gümrük mevzuatı ile ilgili ders verilmiş olan Maliye Bakanlığının hizmet içi eğitim kursu olan Maliye Kursu Mezunları müdür yardımcılığı için yapılan yükselme sınavlarına şef olarak görev yapma şartı aranmaksızın memuriyetten direkt olarak girebilmekte iken, aynı sınava ağırlıklı olarak iki yıl süreyle mesleki eğitimi veren tek yüksekokul olan Gümrük İşletme Bölümü mezunları sekiz yıl hizmet ve şef olarak en az üç yıl görev yapmış olması, dört yıllık fakülte mezunları da altı yıl hizmet ve aynı şekilde üç yıl şef olarak görev yapmış olunması şartı ile girebilmektedirler.
Müsteşarlığımız Atama ve Görevde Yükselme Yönetmeliğine göre Gümrük İşletme Bölümü Mezunları Turizm, Kütüphanecilik gibi gümrük mesleği ile alakası olmayan diğer iki yıllık eğitim veren Meslek Yüksekokulu mezunlarıyla aynı statüde tutularak yükselme sınavlarına girebilmekte, dört yıl süreli eğitim veren diğer fakültelere görevde yükselme sınavına müracaata daha uzun süre beklemek zorunda kalmaktadırlar.
Yukarıda belirtilen Yönetmelikte Gümrük Müsteşarlığında görev yapan Gümrük İşletme Bölümü mezunlarına temelde bir hizmet içi eğitim kursu olan Maliye Kursu Mezunlarına tanınan haklar dahi tanınmamış bulunması, nedeniyle konusunda akademik eğitim almış olan gümrük işletme bölümü mezunları hizmet gruplarında bekleme sürelerinin de uzunluğu nedeniyle yükselme sınavlarına gecikmeli olarak girebilmekte, sonuç olarak ise Teşkilatımızda bugün gümrük müdürlüğü ve müdür yardımcılığı imtihanlarına müracaat edenlerin ve başarılı olanların azlığı nedeniyle idareci sıkıntısı oluşmaktadır.
Bugüne kadar gereken önem verilmemiş olan, ancak iki yıl süreyle akademik eğitim almış ve başarılarını kanıtlamış olan Gümrük İşletme Bölümlerinin yabancı dil ağırlıklı eğitim veren fakülteler şekline dönüştürülmesi girişimlere devam edilirken, Gümrük Teşkilatına personel istihdamının ve gümrük komisyoncusu ihtiyacının öncelikle Gümrük İşletme Bölümü mezunlarından karşılanması, Gümrük Müsteşarlığı bünyesinde görev yapanların yükselmelerini teşvik edici nitelikte hizmet gruplarında bekleme sürelerinin kaldırılması yada azaltılması, Müsteşarlığımız Teşkilat ve Görevleri Hakkındaki Kanun Tasarısında da Atama ve Görevde Yükselme Yönetmeliğiyle birlikte bu konudaki gerekli düzenlemelerin yapılması halinde Gümrük İşletme Bölümü mezunlarının daha etkin bir şekilde hizmet vermelerinin sağlanacağı gibi, Gümrük Teşkilatı ve Camiası da daha nitelikli ve olması gereken çağdaş bir statüye kavuşturulacağı için yürütülen hizmetin daha etkin ve çağdaş bir düzeye ulaşacağı şüphesizdir.