Gelir İdaresi Tasarısı, vergi idaresi reformunun önünde engel
Erdal Sağlam/Hürriyet
IMF Heyeti geldi ve gündemin bir maddesini de Vergi İdaresi'nin yeniden yapılandırılması yasa taslağı oluşturacak.
IMF, Gelir İdaresi'nin yeniden yapılandırılmasını istedi ama taslakta ne var, gerçekten reform mu yoksa işleri daha mı kötü yapacak, işin o yönüne hiç bakmadı.
Bu taslağın aynen yasalaşması halinde, bırakın idarenin kayıt dışının önlenmesi, denetim ve tahsilatın artırılmasına katkı yapmasını, tersine, durumu iyice kötüleştirmesinden korkuluyor.
Bunun da ötesinde, ileride yapılması gerekecek ?Gerçek bir Gelir İdaresi reformu'nun hayata geçirilmesini engelleyebilecek olması, bizce, işin en zararlı yanını oluşturuyor.
Bu taslağı hazırlayanların amacının, etkin bağımsız bir Gelir İdaresi, bu yolla vergi tahsilatının artırılması, tabanın yaygınlaştırılması, kayıt dışının önlenmesi olmadığı, bu tartışma döneminde açıkca ortaya çıktı. Yetkililer sadece bazı grupların menfaatlerinin ne olacağı üzerinde durdular, ilkesel bir tartışma yapmadılar. Bu taslağa Başbakan Yardımcısı Abdüllatif Şener'in karşı çıktığını, bunun bir reform olamayacağını kabul ettiğini biliyoruz. Başbakanlık Müsteşarı Ömer Dinçer'in de yasanın amacına uygun bir taslak hazırlanmadığını söylediğini de biliyoruz Ancak Maliye'nin bastırmasıyla bu taslak hazırlandı. Bu taslağa Genel Kurulda görüşülürken, yine atama ve maaşlarla ilgili ek maddeler ekleneceğini de tahmin ediyoruz.
TÜSİAD'IN ÖNERİSİ ÇÖPTE
Geçen yıl ortalarında TÜSİAD bir gelir İdaresi Yasa taslağı önerisi hazırlamış ve bunu Maliye Bakanı'na sunmuştu. Bakanın bu gerçek bir reform niteliği taşıyan taslağı beğendiğini, bunun üzerinde çalışılacağını söylediğini de biliyoruz. Ancak bu sürede bürokrasi, bakanın görüşlerini de değiştirdi ve kimsenin eleştirisine açık olmayan Bakan, Müsteşar, Genel Müdür Vekili ve Vergi Konseyi Başkanı, yani çok dar bir kadro tarafından, tarafların eleştiri ve görüşlerini yansıtmayan bir taslak hazırlandı.
TÜSİAD'ın sunduğu modeli hazırlayan, eski maliyeci, taslağı hazırlayanlar gibi Hesap Uzmanı kökenli Fatih Özçelik ile görüştük. Açıkca, Özçelik'te büyük bir hayal kırıklığına şahit olduk. Bu süreçte, oldukca modern ve uygulanabilir bir öneri geliştirmelerine karşın modelin yüzeysel referanslar dışında taslak hazırlanması sürecinde dikkate alınmadığını söyledi. İdarenin elinde yeni yapıya ilişkin kapsamlı bir analiz ve model bulunmadığını düşünen Özçelik, ?İdarelerinin yeniden yapılandırılmaları tüm ülkeler için riskli bir tecrübe olmuştur. Tasarı bu büyüklükte bir organizasyonun yeniden yapılanma risklerinin farkında değil' dedi. Bunların, mevcut İdarenin teknik yeterliliği ve samimiyetinin sorgulanmasına neden olduğunu kaydeden Fatih Özçelik'in gördüğü sakıncalardan bazıları şunlar:
Bakanlık Kurullarının içinde olmadığı, hatta sahibi olmadığı bir Gelir İdaresi'nin başarı şansı çok düşüktür. İdare'nin ihtiyacı olan yönetim düzeyi ancak bu kaynakların bir bütün olarak devreye girmeleri ile sağlanabilir. Hangi model olursa olsun bu eksiklik bir yönetim sorunu yaratacak,.
Vergi sisteminin temel yapısal sorunlarının çoğu tatmin edici çözümlere kavuşamayacak,
Bu dağınık yapının bile uygulaması İdare üzerinde aşırı bir yüke neden olacak, hatta zaman zaman vergi tahsilatlarını bile etkileyebilecek,
Kayıtdışı ekonominin önlenmesinin hala bir veri ambarı projesi gibi görülmesi İdare' nin vizyonunu çok daraltacak,
En önemlisi bu yasanın çıkması değişim çabalarının başladığı görüntüsü verecek gerçek sorunların çözülmesi için 3-5 yıl ve belki de milyarlarca dolar kaybetmemize neden olacak,
IMF de temel sorunları çözemeyecek fakat kurumu önemli ölçüde yük altına sokacak bir tasarıyı destekleyerek kendisine global olarak yöneltilen eleştirileri haklı çıkartacak.
Uzmanlarının da söylediği gibi; bu taslak bu haliyle yarar değil zarar getirecek bir taslak. Artık herkesin çok geç olmadan bunu görmesi gerek. Geri dönülmez bir hata yapılıyor.