Çocuk yardımını, boşanmış eşlerden hangisi alır?

Milli Eğitim Bakanlığı birimlerinden; Sayıştay Başkanlığı tarafından yapılan 2019 yılı denetim sonucu düzenlenen taslak Rapor, Strateji Geliştirme Başkanlığının 20.04.2020 tarihli ve 6477811 sayılı yazısı eki olarak gönderilmiş ve kamu zararı oluşmuş ise tahsilatı için gerekli işlemlerin yapılması istenmiştir.

Birimlerimizden gelen yazılardan; Söz konusu raporda yer alan, memurlara her ay maaşları ile birlikte ödenen, aile yardımı ödeneğinin içerisinde yer alan çocuk yardımını, boşanmış eşlerden hangisinin alacağı konusunda tereddütte düşüldüğü anlaşılmıştır.

Bilindiği üzere, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu'nun "Aile Yardımı Ödeneği" başlıklı 202'nci maddesinde yer alan "Evli bulunan Devlet memurlarına aile yardımı ödeneği" verilir.

Bu yardım, memurun her ne şekilde olursa olsun menfaat karşılığı çalışmayan veya herhangi bir sosyal güvenlik kuruluşundan aylık almayan eşi için 1500, çocuklarından her biri için de 250 gösterge rakamının (72 nci ay dahil olmak üzere 0-6 yaş grubunda yer alan çocuklar için bir kat artırımlı) aylık katsayısı ile çarpılması sonucu elde edilecek miktar üzerinden ödenir. Eşlerden birine iş akdi veya toplu sözleşme gereği çocukları için yapılan aile yardımı ödeneği daha düşük ise, yalnız aradaki fark ödenir. Bu fıkrada yer alan gösterge rakamlarını 3 katına kadar artırmaya Cumhurbaşkanı yetkilidir.

Dul memurların çocukları için yukarıda ki fıkralar hükmü uygulanır.

Boşanma veya ayrılık vukuunda mahkeme bu yardımın hangi tarafa ve ne oranda verileceğini de kararında belirtir. Devlet memurunun, geçimini sağladığı üvey çocukları için de bu ödenek verilir.

Yine 657 sayılı Kanunun; 203 üncü maddesinde Aile yardımı ödeneğinin ödeme usulü: Aile yardımı ödeneği Devlet memurlarına her ay aylıklarıyla birlikte ödenir. Karı ve kocanın her ikisi de memur iseler bu ödenek yalnız kocaya verilir. Aile yardımı ödenekleri hiç bir vergi ve kesintiye tabi tutulmaksızın ödenir ve borç için haczedilemez. 204 üncü maddesinde Aile yardımı ödeneğine hak kazanma: Memur, eş için ödenen aile yardımı ödeneğine evlendiği; çocuk için ödenen yardıma da çocuğunun doğduğu tarihi takip eden ay başından itibaren hak kazanır. 205 inci maddesinde Aile yardımı ödeneği hakkını kaybetme: Memur, eş için ödenen aile yardımı ödeneği hakkını eşinden boşanma veya eşinin ölümü, çocuk için ödenen yardım ödeneği hakkını da çocuğun ölümü veya 206 ncı maddedeki hallerin vukuunu takip eden ay başından itibaren kaybeder.

206 ıncı madde ise Çocuk için aile yardımı ödeneği verilmeyecek haller : 1. Evlenen çocuklar, 25 yaşını dolduran çocuklar (25 yaşını bitirdiği halde evlenmemiş kız çocukları ile çalışamayacak derecede malullükleri resmi sağlık kurulu raporuyla tespit edilenler için süresiz olarak ödeneğin verilmesine devam olunur.), 3. Kendileri hesabına ticaret yapan veya gerçek veya tüzel kişiler yanında her ne şekilde olursa olsun menfaat karşılığı çalışan çocuklar (Öğrenim yapmakta iken tatil devresinde çalışanlar hariç), 4. Burs alan veya Devletçe okutulan çocuklar için aile ödeneği verilmez. " hükümlerini içermektedir.

Diğer taraftan, kamu kurum ve kuruluşlarında yapılan harcamalarda ödeme belgesine bağlanacak kanıtlayıcı belgeleri düzenleyen Merkezi Yönetim Harcama Belgeleri Yönetmeliğinin "Sosyal yardımlar" başlıklı 12'nci maddesinde Kamu personeline yapılacak sosyal yardım ödemelerinde, "ödemenin çeşidine göre aşağıda belirtilen belgeler aranır.

b) Aile yardımı: Aylıklarla birlikte ödenen bu yardım, personelin ilk işe girişinde alınacak Aile Yardımı Bildirimine dayanılarak ödenir. Bu bildirim, personelin aile yardımından yararlanan eş veya çocuk durumunda meydana gelen değişiklikler ile yer değiştirme suretiyle atama halinde yenilenir. Bildirimler, ödeme belgesinin Sayıştay'a gönderilecek nüshasına eklenir. " hükmü yer almaktadır.

Yukarıda yer verilen hüküm ve açıklamalar çerçevesinde; eş için verilen aile yardımı ödeneği hakkı boşanma halinde kaybedildiğinden söz konusu ödenekten yararlanma imkanı bulunmadığı, çocuk için yapılan aile yardımı ödeneğinin boşanma halinde mahkeme kararında belirtildiği üzere ödenmesi gerektiği, mahkemenin çocuğun bakımını bir tarafa bıraktığı ve yardımın oranına ilişkin karar vermediği durumlarda ise söz konusu yardımın çocuğun bırakıldığı tarafa yapılması gerektiği, Merkezi Yönetim Harcama Belgeleri Yönetmeliği hükmü uyarınca Aile Yardımı Bildirimi verilmesi halinde çocuk için verilen aile yardımı ödeneğinden faydalanılabileceği değerlendirilmektedir.

2019 yılı Sayıştay taslak denetim raporunda yer alan çocuk yardımı bulguları için yukarıdaki açıklamalar göz önüne alınarak; MEB personeli olmayan mükerrer ödenmiş ( anne ve babaya ödeme) çocuk yardımlarının ilgili kuruma bildirilmesinin sağlanması, MEB personeli için ise takibe yetkili birimler tarafından kamu alacağı/zararı dosyası açılarak takip ve tahsilat işlemlerinin sağlanması gerekmektedir.

Ahmet KANDEMİR