Azerbaycan ve Nahçıvan arasındaki koridor Tahran'ı endişelendiriyor

Dağlık Karabağ'da Ermeni güçlerine karşı altı hafta süren savaşın ardından zafere ulaşan Azerbaycan, artık İran sınırındaki topraklarının tamamını kontrol ediyor.

Dahası, Ermenistan ile imzaladığı anlaşma sayesinde Türkiye sınırında yer alan ve ülkenin geri kalanıyla bağlantısı bulunmayan toprağı Nahçıvan ile de bir kara koridoru kurulması sözünü aldı.

BBC Türkçe'de yer alan habere göre; İran'ın kuzeyindeki Azeri nüfus bu gelişme karşısında sevinç gösterilerinde bulunsa da, bu koridor Tahran'da endişeyle karşılandı.

Bunun nedeni ise Azerbaycan ve Nahçıvan arasındaki ticaretin 30 yıldır İran üzerinden yapılması.

İran bu sayede hem Azerbaycan üzerinde politik etkiye sahip oluyor hem de bu ticaretten para kazanıyordu.

İran'ın enerji riskleri
İran'da yayın yapan muhafazakar Maşrek internet sitesine göre koridorun İran'a yönelik birden fazla negatif jeopolitik etkisi olacak.

Maşrek bunları altı başlıkta inceledi:

- Azerbaycan Nahçıvan'a İran üzerinden gönderdiği gazın yüzde 15'ini İran'a komisyon olarak veriyordu.

- İran Türkiye'yle 1996'da bir gaz satış anlaşması imzaladı. Bu anlaşma nedeniyle Türkiye yıllardır İran'dan pahalı gaz alıyordu. Türkiye İran'a bin metreküp başına 490 dolar öderken Azeri gazını 335 dolara alabilir. Gelecekte bu koridor üzerinden Azerbaycan'dan Türkiye'ye bir gaz hattı döşenirse İran'ın gaz kaybı - büyük olabilir.
- Türkmenistan'dan başlayıp İran üzerinden Türkiye'ye gitmesi planlanan boru hattı projesi 2017'de maddi anlaşmazlıklar nedeniyle dondurulmuştu. Türkmenistan artık bu gazı Azerbaycan üzerinden de Türkiye'ye ulaştırabilir.
- İran'ın Ermenistan'a yönelik boru hattının önemi de azaldı.
- ABD destekli Trans-Hazar boru hattı projesi tekrar gündeme gelebilir. Türkmenistan'ın başkenti Türkmenbaşı'ndan Azerbaycan'a uzanacak bu boru hattı, Azerbaycan-Gürcistan-Türkiye arasındaki mevcut boru hatları üzerinden Avrupa'ya ulaştırılabilir.
- İran'dan Avrupa'ya gaz taşıması planlanan boru hattı projesinin önünde daha fazla engel oluşacak.
- İran basını Türkiye, Azerbaycan ve İsrail'in, Ermenistan'ın İran sınırındaki topraklarının işgalini planladığını fakat bunun İran'ın bölgedeki varlığı nedeniyle gerçekleşemediğini ve bunun yerine koridor fikrine geri dönüldüğünü öne sürdü.

Türkiye ile Orta Asya arasındaki ticaretin rotası değişebilir
İran günümüzde Türkiye'den Orta Asya'ya giden karayolu ticaretinde kilit öneme sahip.

İran Yol ve Ulaştırma Bakanlığı'nın 2020 verilerine göre, bu yıl koronavirüsün ticaret üzerindeki etkisine rağmen her ay 12 bin civarında Türk kamyonu İran-Türkiye sınırını geçiyor ve bunların önemli bir kısmı Türki cumhuriyetleri ile Afganistan'a gidiyor.

Bu ticaret İran için çok karlı. Türkiye'den girip Türkmenistan sınırından çıkan bir kamyon, 1.800 kilometrelik bu yol için İran'a yaklaşık 700-800 dolar geçiş ücreti ödüyor. Ermenistan'da açılacak koridor bu trafiği önemli ölçüde azaltabilir.