1 günlük hizmeti olan uzman yardımcısı üst görevlere atanabilir mi?

Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi ile birlikte üst düzey kamu görevlerine atanacaklar hakkında mevzuatta köklü bir değişiklik getirilmiştir. 657 sayılı Kanunun 68/B maddesi bir anlamda daraltılmış; Üst Kademe Kamu Yöneticileri ile Kamu Kurum ve Kuruluşlarında Atama Usullerine Dair Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi çerçevesinde birçok kadroya atama yapılması imkanı getirilmiştir.

Yine üst düzey kadrolara yapılacak atamalarda hizmet süresi kısaltılmış, il ve bölge müdürü kadrolarına kamu hizmeti olmayanların da atanması imkanı getirilmiştir.

Peki, mesleğe yeni başlayan bir uzman yardımcısı, müfettiş yardımcısı, denetmen yardımcısı vs. hangi kadrolara atanabilir?

657 sayılı Devlet Memurları Kanunun 68/B maddesinde, ".(Ek paragraf: 2/7/2018 - KHK-703/172 md.) Cumhurbaşkanı onayıyla yapılan atamalarda Cumhurbaşkanlığı kararnamesinde öngörülen hizmet süresi şartları aranır. Üst kademe kamu yöneticisi sayılmayan daire başkanı ve bu kadrolara denk yönetici kadrolarına yapılacak atamalarda bu bentte öngörülen hizmet süresi yükseköğrenim gördükten sonra beş yıl olarak uygulanır. Ancak bu beş yıllık sürenin hesabında Devlet memurlarının kazanılmış hak aylık derece ve kademesinde değerlendirilen hizmet süreleri esas alınır." hükmü yer almaktadır.

375 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin ek 35. maddesinde ise, "Üst kademe kamu yöneticisi kadro, pozisyon ve görevlerine atanabilmek için Cumhurbaşkanlığı kararnamesinde belirtilen şartları taşımak gerekir.
Üst kademe kamu yöneticisi kadro, pozisyon ve görevlerine atanacaklar için aranan hizmet süresinin hesabında, dört yıllık yükseköğrenim gördükten sonra kamu kurum ve kuruluşlarında, sosyal güvenlik kurumlarına tabi olmak kaydıyla uluslararası kuruluşlar ile özel sektörde veya serbest olarak fiilen çalışılan sürelerin tamamı dikkate alınır.
Üst kademe kamu yöneticisi kadro, pozisyon ve görevleri ile yurtdışı teşkilatındaki sürekli görevlere, Cumhurbaşkanlığı kararnamesinde yer alan şartları taşımak kaydıyla 657 sayılı Kanunun atanma, sınavlar, kademe ilerlemesi ve derece yükselmesine ilişkin hükümleriyle bağlı olmaksızın atama yapılabilir. Ancak bu şekilde atanmış olmak, kamu kurum ve kuruluşlarındaki diğer herhangi bir kadro, pozisyon ve göreve atanma veya kamuda herhangi bir statüde çalışma açısından kazanılmış hak teşkil etmez. (Değişik cümle:18/6/2020-7247/18 md.) Dokuzuncu fıkranın ilgili hükmü saklı kalmak kaydıyla, bu fıkraya göre açıktan atananlardan görevi sona erenlerin veya görevden alınanların memuriyetle ilişikleri kesilir.
Cumhurbaşkanınca süreli atanan üst kademe kamu yöneticileri, ilgili kanunlarda öngörülen görevden alma gerekçeleri yanında kurumsal hedeflere ulaşılamaması nedeniyle de süreleri tamamlanmadan görevlerinden alınabilirler.
Bakanlıklar ile bağlı, ilgili ve ilişkili kuruluşlarının taşra teşkilatının il ve bölge müdürü kadro veya pozisyonları hariç, üst kademe kamu yöneticisi kadro, pozisyon ve görevlerine Cumhurbaşkanı onayı ile atananlar hakkında Cumhurbaşkanlığı kararnamesinde yer alan şartlar dışında üçüncü fıkra hükümleri uygulanmaz.
Üçüncü fıkra uyarınca atananlar, atandıkları kadro veya pozisyonlar için ilgili mevzuatında öngörülen mali ve sosyal hak ve yardımlardan, 657 sayılı Kanunun kademe ilerlemesi ve derece yükselmesine ilişkin hükümleriyle bağlı olmaksızın, aynı usül ve esaslar dahilinde yararlanırlar. Bu suretle üst dereceli kadrolara atananların bu kadrolarda geçirdikleri her yıl kademe ilerlemesi ve her üç yıl derece yükselmesi sayılmak suretiyle kazanılmış hak aylık derecelerinin yükselmesinde dikkate alınır. Ancak atandıkları kadro dereceleri, başka görevlere atanma halinde kazanılmış hak sayılmaz." hükmü yer almaktadır.

3 NOLU CBK EKİ II SAYILI CETVELDEKİ GÖREVLERE ATANACAKLARDA ARANAN ŞARTLAR

3 nolu Üst Kademe Kamu Yöneticileri ile Kamu Kurum ve Kuruluşlarında Atama Usullerine Dair Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinin "Atanma şartları" başlıklı 3. Maddesinde ".(2) Bu Cumhurbaşkanlığı Kararnamesine ekli (II) sayılı cetvelde yer alan kadro, pozisyon ve görevlere atanacaklarda aşağıdaki şartlar aranır:
a) 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 48 inci maddesinde sayılan genel şartları taşımak.
b) En az dört yıllık yükseköğrenim mezunu olmak.
c) Kamuda en az 5 yıllık hizmeti bulunmak.
ç) İl ve bölge müdürü kadro, pozisyon ve görevleri ile kamu iktisadi teşebbüsleri yönetim kurulu üyeliklerine atanacaklar için kamuda ve/veya sosyal güvenlik kurumlarına tabi olmak kaydıyla uluslararası kuruluşlar ile özel sektörde veya serbest olarak, alanında en az beş yıl çalışmış ve temayüz etmiş olmak.
(3) Yurtdışı daimi görevlere atanabilmek için birinci fıkranın (a) ve (b) bentlerinde yer alan şartlara ilave olarak, 657 sayılı Kanunun 59 uncu maddesi kapsamında yapılacak atamalar dahil, yeterli dil bilgisine sahip olunduğunu belgelendirmek şarttır. Yurtdışı teşkilatında daimi bir göreve atanacak kamu görevlilerinin seçimi, atanması, çalışma usül ve esasları ile disiplin ve diğer özlük işlerine ilişkin usül ve esaslar Cumhurbaşkanınca çıkarılacak yönetmelikle belirlenir.
(4) 657 sayılı Kanunun 59 uncu maddesine göre yapılacak atamalarda birinci ve ikinci fıkraların (a) bentleri hariç, bu madde hükümleri uygulanmaz.
(5) (Ek: RG-15/7/2018-30479 - CK-4/800 md.) Rektörler, profesörlük yapanlar arasından atanır.
(6) (Ek: RG-15/7/2018-30479 - CK-4/800 md.) Mesleğe özel yarışma sınavı ile girilen kadro, pozisyon ve görevlerde ikinci fıkranın (c) bendi hükümleri uygulanmaz." hükmü yer almaktadır.

6. maddesinde ise, "(4) Bu Cumhurbaşkanlığı Kararnamesine ekli (II) sayılı cetvelde yer alan kadro, pozisyon ve görevlerde bulunmakta iken görevden alınanlardan; daire başkanı kadro ve pozisyonunda bulananlar ile genel müdürden daha alt düzeydeki kadro, pozisyon veya görevlerde bulunanlar ve taşra teşkilatında il müdürü ve bölge müdürü kadro, pozisyon ve görevlerinde bulunanlardan;
a) Daha önce bulundukları 657 sayılı Kanunun 36 ncı maddesinin "Ortak Hükümler" bölümünün (A) fıkrasının (11) numaralı bendinde sayılan denetim elemanı ya da uzman kadrolarına veya bunlara denk pozisyonlara.
b) (a) bendi kapsamına girmeyenlerden bu fıkranın birinci paragrafında sayılan kadro, pozisyon ve görevlerde toplam en az üç yıl görev yapmış olanlar, 657 sayılı Kanunun 36 ncı maddesinin "Ortak Hükümler" bölümünün (A) fıkrasının (11) numaralı bendinde sayılan denetim elemanı ya da uzman kadrolarına veya bunlara denk pozisyonlara," hükmü yer almaktadır.

2 sayılı Cetvelde yer alan bazı unvanlar şöyledir:

Atatürk Kültür, Dil Ve Tarih Yüksek Kurumu Bağlı Kurum Başkanları
Afet Ve Acil Durum Yönetimi Başkan Yardımcıları
Bölge Kalkınma İdaresi Başkan Yardımcıları
Türk İşbirliği Ve Koordinasyon Ajansı Başkan Yardımcıları
Bakanlık Daire Başkanları
Çalışma Ve Sosyal Güvenlik Eğitim Araştırma Merkezi Başkanı
Genel Müdür Yardımcıları (Bağlı, İlgili, İlişkili Kuruluşlar Dahil)
Gelir İdaresi Daire Başkanları
Sosyal Güvenlik Kurumu Yönetim Kurulu Üyeleri
Spor Toto Teşkilat Başkanı
İller Bankası Genel Müdür Yardımcıları
Kamu İktisadi Teşebbüsleri Yönetim Kurulu Üyeleri
Milli Piyango İdaresi Yönetim Kurulu Üyeleri
Türkiye Bilimsel Ve Teknolojik Araştırma Kurumu Başkan Yardımcıları
Bölge Müdürleri (Bağlı, İlgili, İlişkili Kuruluşlar Dahil)
Bakanlık İl Müdürleri
Türkiye Uzay Ajansı Başkan Yardımcıları,
Türkiye Uzay Ajansı Yönetim Kurulu Üyeleri

Görüldüğü üzere;

3 sayılı CBK'nın 3. maddesi 1 günlük uzman yardımcısı, müfettiş yardımcısı, denetmen yardımcısının Bakanlık Daire Başkanı (müstakil daire) başkanı, genel müdür yardımcısı gibi kadrolara atanmasına imkan vermektedir.

657 sayılı Kanunun derece ve kademe ilerlemesine ilişkin hükümlerine bağlı olmaksızın atanılan görevin mali haklarını alabilecektir. Örneğin 9/1 Uzman Yardımcısı iken atanan biri 1. Derece Genel Müdür Yardımcısı maaşı alabilecektir.

- Her ne kadar 3 sayılı CBK'nın 6/a maddesinde görevden alınanların denetim elemanı ve uzman kadrolarına (kariyer) atanacağı hüküm altınsa dahi burada bir karmaşanın doğacağı aşikardır.

Eğer hizmet süresi 3 yıldan az ise, görevden alınmasında yine uzman/denetmen yardımcılığına atanacaktır. Çünkü 657 sayılı Kanunun ek 41. maddesi yetişme/tez ve yabancı dil sürecini öngörmüştür.

Eğer 3 seneden fazla görev yaparsa, bu süreçlerin hepsinden muaf olarak uzman/denetmen/müfettiş olabilecektir.

ÇÖZÜM ÖNERİSİ: 3 sayılı CBK'da yer alan hükmün, "Mesleğe özel yarışma sınavı ile girilen ve belirli bir yetişme dönemi sonrasında atanılan kadro, pozisyon ve görevlerde ikinci fıkranın (c) bendi hükümleri uygulanmaz" şeklinde düzeltilmesi olacaktır.