İBB'nin kiraladığı lüks araçlar Sayıştay'a takıldı!

Bu raporlar belediyelerin adeta karneleri yerine geçecek cinsten veriler barındırıyor. Üzücü ama kamu kaynaklarının değişik yollarla aktarım aracı haline getirildiğine şahit oluyoruz.

Bu çerçevede Sayıştay Başkanlığının 2020 yılı Mahalli İdareler Denetim Raporları yayımlandı ve üzücü manzaralar ortaya çıkmaya başladı. İstanbul Büyükşehir Belediyesinin 2020 yılı Denetim Raporunda da birçok olumsuzluğa yer verildiğini görüyoruz. İBB Başkanı göreve gelince fazlalık araçları meydanlarda teşhir ederek ciddi bir sempati kazanmıştı. Ancak raporlara baınca İBB Başkanının kınadıklarıyla imtihan olduğu ve hiçte iyi bir sınav vermediği görülüyor. Rapordaki ilgili bölümleri paylaştığımızda ne demek istediğimiz daha iyi anlaşılacaktır.

Yasak olmasına rağmen yabancı menşeli araçlar kiralanmış

Raporun 34 nolu bulgusunun başlığı "Araç Kiralama İhalesi Kapsamında Yabancı Menşeli Araç Temin Edilmesi". Sayıştay eleştirisinde şu ifadelere yer verilmiştir;

İdare, 2020 yılı içerisinde belediye hizmetlerinde kullanılmak üzere binek ve diğer türden araç kiralamasına ilişkin gerçekleştirdiği biri pazarlık usulü diğeri açık ihale usulü olmak üzere 2 farklı araç kiralama ihalesi kapsamında Hizmet Alımı Suretiyle Taşıt Edinilmesine
İlişkin Esas ve Usuller'e aykırı olarak yabancı menşeli araçlar kiralamıştır.

237 sayılı Taşıt Kanunu'nun 1'nci maddesinde, belediyelerin bu Kanun hükümlerine tabi olduğu hüküm altına alınmıştır. Mezkür Kanun'un 7'nci maddesinin birinci fıkrasında, kurumların taşıt ihtiyaçlarını hizmet alımı suretiyle karşılamalarının esas olduğu ifade edilmiş,12'nci maddesinin ikinci fıkrasının (f) bendinde de, "Hizmet alımı suretiyle edinilecek taşıtların cinsi, adedi, yaşı, hangi hizmetlerde kullanılacağı, kaynağı, yabancı menşeli olup olmayacağı ve diğer hususlar için gerekli esas ve usüller Cumhurbaşkanınca (Cumhurbaşkanlığı hükümet sistemi öncesi "Bakanlar Kurulunca" ifadesi yer almaktaydı) saptanır." hükmü yer almıştır.

Bu kapsamda, Bakanlar Kurulu tarafından 2006 yılında 2006/10193 sayılı Kararla "Hizmet Alımı Suretiyle Taşıt Edinilmesine İlişkin Esas ve Usuller" kabul edilmiştir. Söz konusu Esas ve Usuller'in "Genel esaslar" başlıklı 6'ncı maddesinde, hizmet alımı suretiyle yabancı menşeli binek ve station wagon cinsi taşıt edinilmesi Kanun'un 10'uncu maddesinin beşinci fıkrasında öngörülen makam ve hizmetler ile sınırlı olacağı ifade edilmiştir.

237 sayılı Kanun'un 10'uncu maddesi 2014 yılında kabul edilen 6519 sayılı Kanun'la "Bu Kanun kapsamında edinilecek taşıtların menşei, silindir hacimleri ve diğer niteliklerini belirlemeye ve sınırlamalar getirmeye Cumhurbaşkanı (Cumhurbaşkanlığı hükümet sistemi öncesi "Bakanlar Kurulu" ifadesi yer almaktaydı) yetkilidir." şeklinde değiştirilmiştir. Böylece Cumhurbaşkanı (önceden Bakanlar Kurulu) gerektiğinde taşıtların menşeinin yanı sıra diğer özellikleri hakkında da sınırlamalar getirmeye yetkilendirilmiştir. Bu çerçevede, Bakanlar Kurulu tarafından 2014/6425 sayılı Karar'ın ekinde "237 Sayılı Taşıt Kanunu Kapsamında Edinilecek Taşıtların Menşei, Silindir Hacimleri ve Diğer Niteliklerinin Belirlenmesine Dair Karar" kabul edilmiştir.

Söz konusu Karar'a göre, 237 sayılı Taşıt Kanunu'na ekli (1) sayılı cetvelde ve son iki sırasında belirtilenler hariç olmak üzere (2) sayılı cetvelde yer alan makamlar ile güvenlik önlemli (zırhlı) araçlar, koruma altına alınanlarla ilgili yönetmelik hükümlerine göre tahsis
olunanlar ve idarelerin yurtdışı teşkilatları için yabancı menşeli binek veya station-wagon cinsi taşıt edinilebilir. Bunlar dışında hibe dahil her ne suretle olursa olsun yabancı menşeli binek veya station-wagon cinsi taşıt edinilemez. Ayrıca, yerli muhteva oranı %50'nin altında kalan taşıtlar yabancı menşeli sayılır.

Bakanlar Kurulu Kararı'nda yabancı menşeli araç kullanabilecekler arasında sayılan ve 237 sayılı Kanun'a ekli (1) sayılı cetvel ile son iki sırası hariç olmak üzere (2) sayılı cetvelde yer alan makamlar sınırlı sayıda sayılmıştır. Kanun'da sayılanların dışında kalan makam veya hizmetler için yabancı menşeli araç temin edilmesi mevzuat hükümlerine aykırılık teşkil edecektir.
Belediyeler yabancı menşeli binek araç edinebilecekler arasında yer almıyor

Yabancı menşeli araç temin edilebilecek makamlar ile hizmetlere ilişkin yukarıda yer verilen düzenlemeler dışında herhangi bir düzenleme yapılmamış olup belediyeler yabancı menşeli binek araç edinebilecekler arasında yer almamıştır. Diğer bir ifade ile Kanun'a ekli mezkür cetvellerde belediye teşkilatı içerisinde yer alan herhangi bir makam veya belediye hizmetleri için yabancı menşeli binek veya station-wagon cinsi araç temin edilebileceğine dair bir ibare bulunmamaktadır. Dolayısıyla, belediyelerin herhangi bir makamı veya hizmeti için yabancı menşeli binek araç temin edilmesi mevzuat hükümlerine aykırılık teşkil edecektir.

İdarenin 2020 yılının ilk dört ayı için pazarlık usulü ile gerçekleştirilen 2019/569996 ihale kayıt numaralı 2020 Yılı Araç Kiralama Hizmet Alımı İşi kapsamında 1826 adet, geri kalan sekiz ay için açık ihale usulü ile gerçekleştirilen 2020/150169 ihale kayıt numaralı 2020 Yılı Araç Kiralama Hizmet Alımı İşi kapsamında ise 1851 adet araç kiralanması öngörülmüştür.