Adalet Bakanlığında promosyon sözleşmesi hakkaniyetli yapılmalı!

Adalet Bakanlığı'nın taşra ve merkez teşkilatında görevli yardımcı yargı personeli ile hakim ve savcıların maaşları Türkiye Vakıflar Bankası aracılığıyla ödenmektedir. Banka, ödemiş olduğu maaşları maaş günü gelene kadar nemalandırdığı için maaşlı müşterilerine promosyon olarak bazı mali haklar sunmaktadır. Türkiye Vakıflar Bankası ile Adalet Bakanlığı arasında yapılan maaş sözleşmesinin süresi 5 yıl olarak belirlenmiş olup, sözleşme 1 Eylül 2022 tarihi itibariyla sona erecektir. Şu günlerde, Adalet Bakanlığı ile bankalar arasında promosyon anlaşması için görüşmeler yapılmaktadır ve görüşmeler neticesinde en fazla promosyon ödeyeceğini taahhüt eden banka, yardımcı yargı personelleri ile hakimler ve savcılara maaşlarının ödemesi yapacaktır.

Adalet Bakanlığı ile Türkiye Vakıflar Bankası arasında yapılan maaş promosyonu sözleşmesinde yaşanan hakkaniyetsizliklerin bazılarını daha önce Memurlar.Net'te yayımlanan haberlerde değinmiştik. Sözleşme süresi içerisinde atanan personele promosyon ödemesinin yapılmadığı, hakim ve savcıya fazla promosyon ödemesi yapıldığı gibi konular gündeme getirdiğimiz hakkaniyetsizliklerin bazılarıdır.

25 Haziran 2012 tarihinde Memurlar.Net'te yayımlanan "Hakim ve savcıya daha fazla promosyon, hoş bir görüntü değil!" (https://www.memurlar.net/haber/249204) başlıklı haberimizde promosyon ödemelerinde yaşanan hakkaniyetsizliklerin bazılarına ve promosyon ödemelerinin ilgili personelin veya hakim ya da savcının maaşının %10'u ve sabit miktarda TL ödemesi olacak şekilde olduğu, bunun da hakkaniyetsizlik olduğu hususuna değinmiştik. Haberimizden sonra Vakıfbank ile promosyon anlaşması yapılmasından sonra kuruma istihdam edilen personelin promosyon alması sağlanmış ama maaşa göre belirlenen yüzdelik promosyon uygulaması devam etmiştir. Yüzdelik ödeme konusu ise halen devam etmektedir.

Suyun başında bulunan kişiler, suyu istediği gibi şekillendirebilir. Suyu istediği mecraya akıtabilir, istemediği mecraya gitmesini de kısıtlayabilir. Adalet Bakanlığı'nın Üst Kademe Kamu Yöneticileri hakim veya savcı kökenlidir. Hakim veya savcı kökenli insanların, yardımcı yargı personeli lehine düzenleme yapacağını düşünmek balığın kavak ağacına çıkması kadar imkansızdır. Zaten, Adalet Bakanlığı'na bu yüzden Hakim ve Savcılar Bakanlığı deniliyor. Bu şekilde düşünülmesinin sebebi; hakim veya savcıların tamamen kendi unvanlarının lehine yönelik düzenleme yapmaları, yardımcı yargı personelini insan yerine koymayan uygulamaları adeta yok saymalarıdır. Halbuki, bu zihniyet çok yanlıştır ve yardımcı yargı personelinin çalışma barışını bozmaktadır.

17 Aralık 2018 tarihinde Memurlar.Net'te yayımlanan "Hakim ve savcı olmayanlar, Adalet Bakanlığında, neden daire başkanı olamıyor?" (https://www.memurlar.net/haber/794830/) başlıklı haberimizde özetle; yardımcı yargı personeli olan zabıt katipleri, mübaşirler veya yazı işleri müdürlerinin mesleki sorunlarının çözümünde kendi unvanında çalışmış olan kişilerin Adalet Bakanlığı'nın Personel Genel Müdürlüğü, Eğitim Dairesi Başkanlığı, İdari ve Mali İşler Dairesi Başkanlıklarında karar alıcı konumunda görev yapmalarının elzem olduğuna değinmiştik. Bu hususa ilişkin Kurum İdari Kurul Toplantılarında gerekenlerin yapılacağına değinilmiş ise de, bu vakte kadar personel lehine düzenleme yapılmamıştır. Düzenlemeden kastımız, sendika temsilcilerinin anılan Daire başkanlıklarında görevlendirilmeleri değildir, yardımcı yargı personeli arasında eşitliğe ve hakkaniyete dayalı seçim yapmak suretiyle görevlendirmenin yapılmasıdır.

Öncelikle; Hiç bir hakim veya savcının maaşında gözümüzün olmadığının bilinmesini isteriz fakat şunun da bilinmesini isteriz ki yapılacak işlerde hakkaniyet unsuru gözardı edilmemelidir.

Bu yazımızda, Adalet Bakanlığı'nın promosyon anlaşması yapmadan önce personel lehine gözetmesi gereken hususlara değinilecektir. Konu önemine binaen başlıklar halinde incelenmiştir. Şöyle ki:

1) MAAŞA ORANTILI YANİ MAAŞIN % 10'U UYGULAMASINDAN VAZGEÇİLMELİDİR.

Adalet Bakanlığı ile Türkiye Vakıflar Bankası arasında daha önce promosyon sözleşmesi yapılırken maaşın %10'u ve belirlenen miktarda sabit TL ödemesi şeklinde anlaşma yapılmıştır. 2021 yılında ödenen promosyon anlaşmaları Temmuz ayı maaşı dikkate alınarak yapılmıştır. Temmuz ayında maaşı 5.000,00 TL olan yardımcı yargı personelinin alacağı promosyon oranı 500,00 TLdir, yine aynı ay maaşı 15.000,00-TL olan hakim veya savcının promosyonu 1.500,00-TL'dir. buna ilaveten belirlenen 341.00-TL'de sabit olarak belirlenen miktardır. Dolaysıyla, maaşın % 10'una göre promosyon anlaşması yapılması hakim ve savcı dışındaki personelin hak ettiği kadar promosyon alamamasını beraberinde getirmektedir. Bu şekilde yapılan promosyon anlaşması doğru değildir çünkü maaşı çok olan hakim ve savcının maaşı az olan personel ile aynı değerlendirilmemesi gerekir. Burada maaşı çok olanın bankaya katkısının da az olacağı göz önünde bulundurulmalıdır.
Promosyon anlaşmasının görüşüldüğü şu günlerde, promosyon anlaşmasının sürecini yöneten İdari ve Mali İşler Dairesi Başkanlığında görevli bazı tetkik hakimler; aldıkları maaşların 35.000,00TL civarında olduğu, maaşı fazla olan ile maaşı az olanın aynı değerlendirilmemesi gerektiğini, kendilerinin promosyon anlaşmasında maaşlarının yüzde 10'u ve sabit miktarın belirlenmesi gerektiğini düşündükleri paylaşılmaktadır. Tetkik hakimler 35.000,00 TL civarında maaş almalarının promosyondan daha fazla pay almaları gerektiği gibi tamamen bencil düşünceyle hareket etmektedir. Oysa ki bu düşünce çok yanlıştır. Şöyle ki: Bankalar, promosyon sözleşmesi yaparken sadece maaş ödemelerinden elde edecekleri parayı düşünmezler. Kurumdaki personelin sayısını, kredi kartlarının kullanımını, kredi kullanımını, kredili mevduat hesabının kullanımını, emanet paraların nemalanması sonrasında gelecek para gibi çok boyutlu düşünürler ve ona göre promosyon teklifi yapar. Maaşının çok olduğundan bahisle promosyondan fazla pay alması gerektiğini düşünen bazı hakim ve savcılar olabilir, onların bu düşünceleri yanlıştır. Çünkü maaşı fazla olup da promosyon sözleşmesine dahil olan hakimler veya savcıların bankaya katkısı maaşı az olan yardımcı yargı personeli kadar değildir. Maaşı fazla olan hakim veya savcı aldığı maaşı belki ay içerisinde tüketememektedir, oysa ki maaşı az olan yardımcı yargı personeli maaşının yetmediği durumlarda Kredili Mevduat Hesabını kullanmakta veya ihtiyaç kredisi kullanmakta ve buna da faiz ödemektedir. Hal böyle olunca,sadece hakim veya savcıların aldıkları maaşa göre değil, tüm yardımcı yargı personelinin durumunu gözeten anlaşma yapılmalıdır.Anlaşma yapılırken yardımcı yargı personelinin mali durumu gözetilmelidir. Eşi çalışmayıp, üniversite öğrenimi gören çocuğu olan yardımcı yargı personelinin mali durumu göz önünde bulundurulmalıdır.

2) PROMOSYON ÖDEMELERİ NAKİT OLARAK VE 3 YA DA EN FAZLA 3,5 YIL SÜRELİ YAPILMALIDIR:

Adalet Bakanlığı ile Türkiye Vakıflar Bankası arasında yapılan ve şu anda güncel olan promosyon sözleşmesinin süresi 5 yıl olarak belirlenmiş olup promosyon sözleşmesinin süresi 1 Eylül 2022 tarihinde sona erecektir. Bazı kamu kurumları promosyon sözleşmelerini 3,5 yıl olarak belirlemiştir. Aslında sözleşme süresinin kısa olması, ödenen promosyonun verimliliğini de artıracaktır. Türkiye'nin şu anda içinde bulunduğu enflasyonist ortam da göz önünde bulundurulduğunda, her yıl paranın alım gücünün düşeceğini bilmek için Adam Smith veya John Maynard Keynes ya da Daron Acemoğlu olmaya gerek yoktur.Buradan hareketle, sözleşme süresinin 5 yıl olarak belirlenmesi uzun bir süredir ve ödenen promosyonun verimsiz olmasını sağlayacaktır. Öte yandan, ödenecek promosyonların nakit olması, borç içinde bulunan binlerce yardımcı yargı personelinin borcunu ödemesinde faydalı olacaktır. Ayrıca, promosyonun nakit olarak ödenmesi, paranın enflasyona karşı konuması için yatırım araçlarında değerlendirilmesini beraberinde getirebilir. Promosyonun nakit olarak değil de, taksitler halinde ödenmesi ise hem personelin borçlarını kapatmasında işe yaramayacaktır hem de artan enflasyon ortamında paranın alım gücü düşecektir. Ayrıca, diğer kamu kurumlarının yaptığı promosyon anlaşması göz önünde bulundurulduğunda, promosyon sözleşmesinin süresi 3 veya 3,5 yıl olarak belirlenmeli, promosyon miktarı ise en az 40.000,00 TL ile 55.000,00 TL gibi miktarların pazarlık konusu yapılması gerekmektedir. Çünkü, Adalet Bakanlığı'nın merkez ve taşra teşkilatında hakim ve savcılarla beraber 100.000 üzerinde personel bulunmaktadır. Dolaysıyla 617 yargı personeli bulunan HSK ile Türkiye İş Bankası arasında 3,5 yıl için 21.500,00 TL promosyon anlaşması yapılması, sayıca fazla olan Adalet Bakanlığı'nın taşra ve merkez teşkilatında görevli personelin fazla promosyon alması için yeterli sebeptir. Bir de bunun adliyelerin emanet paralarının nemalanması hususu vardır. Adliyelere dava açarken yatırılan posta avansları ile bilirkişi ücretleri yani harçlar dışındaki diğer paralar, promosyon anlaşması yapılan bankanın emanet hesabında muhafaza edilmektedir. Bu hesaptaki para milyonları bulmaktadır. Dolaysıyla sadece emanet paraların bankaca nemalandırılması bile Adalet Bakanlığı'nın yardımcı yargı personelinin en az 40.000,00 TL ile 55.000,00 TL civarı promosyon almasını gerektirmektedir.

Burada şu hususu da ifade etmekte fayda var. Kamu personelinin maaşlarına Ocak ve Temmuz aylarında zam yapılmaktadır. Dolaysıyla, promosyonun peşin ödenmesi durumunda, adliye personelinin maaşlarına yansıyan zamlardan ötürü bankanın da ek olarak mali imkan sunması gerekmektedir. Yani, promosyon anlaşması yapıldıktan sonra maaşlara yansıyacak olan zamlar göz önünde bulundurulmalı ve bu husus sözleşmeye yansıtılmalıdır.

3) PROMOSYON MİKTARININ BANKALAR TARAFINDAN TOPLU ÖDENMESİ, BANKALARIN FİNANSAL YAPISINI BOZMAZ.

Son günlerde bankaların ikinci çeyrek karları kamuoyuyla paylaşılmaktadır. 2022 yılının ikinci çeyreğinde bankaların karlarında oldukça fazla artış olduğu görülmektedir. Buradan hareketle; bazı bankalar promosyon miktarlarının peşin olarak ödenmesinin finansallarında ve bankanın mali yapısında olumsuzluklar meydana getireceğini bahane edebilir. Bu tür yaklaşımlara itibar edilmemelidir, bankaların bu şekilde yaklaşımları, promosyon miktarını arttırmak istemedikleri ve tamamen bencil düşüncelerinden ileri gelmektedir.

4) DİĞER KAMU KURUMLARININ YAPTIĞI PROMOSYON ANLAŞMASI DİKKATE ALINMALI VE KOMİK OLACAK MİKTARLARDA ANLAŞMA YAPILMAMALIDIR.

Son günlerde, bankalar emeklilerin maaşlarını kendilerinden alması için muhtelif kampanyalar yapmaktadır ve ciddi promosyon ödemesi yapmayı taahüt etmektedir. Hal böyle olunca, Adalet Bakanlığı'nın taşra ve merkez teşkilatında görevli yardımcı yargı personeli ile hakim ve savcıların maaşları için promosyon anlaşması yapılırken diğer kamu kurumlarının yaptıkları promosyon anlaşmaları dikkate alınmalıdır.
Bazı kamu kurumlarının yaptıkları promosyon anlaşmaları ve süreleri şu şekildedir:
Ticaret Bakanlığı ile Vakıfbank arasında yapılan promosyon sözleşmesinde tek seferde herkese eşit oranda ödeme yapılmış ve anlaşma süresi 3 yıl, promosyon miktarı 20.000 TL'dir.
HSK ile İş Bankası arasında yapılan promosyon sözleşmesinde tek seferde herkese eşit oranda ödeme yapılmış ve anlaşma süresi 3,5 yıl, promosyon miktarı 21.500 TL'dir.
Afyonkarahisar Valiliği ile Halkbankası yapılan promosyon sözleşmesinde tek seferde herkese eşit oranda ödeme yapılmış ve anlaşma süresi 3 yıl , promosyon miktarı 16.250 TL'dir.
Eskişehir Osmangazi Üniversitesi ile Türk Ekonomi Bankası (TEB) ile yapılan promosyon sözleşmesinde tek seferde herkese eşit oranda ödeme yapılmış ve anlaşma süresi 3 yıl'dır, promosyon miktarı ise 31.500 TL'dir.
Kütahya İl Sağlık Müdürlüğü ile Akbank arasında promosyon sözleşmesi yapılmış herkese tek seferde eşit oranda ödeme yapılmış ve anlaşma süresi 3,5 yıl'dır. Promosyon miktarı ise 23.200 TL'dir.

Yukarıda detayları açıklandığı üzere, personel sayısı Adalet Bakanlığı kadar olmayan kurumlar 21.000 TL üzeri promosyon miktarında anlaşmışlardır. Umarız, Adalet Bakanlığı 2022 yılında yapacağı promosyon sözleşmesinde komik rakamlar ile anlaşma yapmaz.

Konunun önemi ilgililer tarafından dikkate alınıp gerekenlerin yapılması dileğiyle.

ÇOTANAK