657 sayılı Kanunun 68/B maddesi ve Tasarruf Genelgesi kapsamında ortaya çıkan eşitsizlik

KAMU PERSONEL REJİMİNDE VE DEVLET TEŞKİLATLANMASINDA YAŞANAN SORUNLAR

SORUN 3

657 SAYILI KANUNUN 68/B MADDESİ, 375 SAYILI KHK VE CUMHURBAŞKANLIĞI TASARRUF GENELGESİ

2021 yılında çıkartılan Tasarruf Genelgesinde başta kariyer meslek mensupları olmak üzere çok sayıda kamu görevlisi 657 sayılı Kanunun 68/B maddesindeki derece yükselmesindeki süre şartı olmaksızın bir üst dereceye atanma konusunda mağduriyet yaşamaktadır. Ayrıca 375 sayılı KHK'nın Ek 14 üncü maddesindeki ek ödemenin verilme usulünde bazı sorunlar göze çarpmaktadır.

375 sayılı KHK'nın ilgili hükmü gereğince Cumhurbaşkanlığı merkez teşkilatında çalışan personele ek ödeme yapılmaktadır.

Tasarruf Genelgesi'nin tüm kamuda uygulanması gerekirken bazı kamu görevlileri ayrı tutularak eşitlik ilkesi zedelenmektedir.

Bilindiği üzere, 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin Ek 14 üncü maddesinde, "Cumhurbaşkanı, Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanı ve Başbakanın yakın koruma ve makam hizmetlerinde görev yapan personele en yüksek Devlet memuru aylığının %200'ünü geçmemek üzere ilave ek ödeme yapılabilir. Sözkonusu personele yapılacak ek ödeme oranını belirlemeye ilgisine göre Cumhurbaşkanı, Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanı ve Başbakan yetkilidir. Bunlara, görevlendirilmelerinden dolayı mevzuatı uyarınca da herhangi bir ad altında ödeme yapılması halinde, bu ödemelerden yalnızca biri ödenir. Bu ödeme damga vergisi hariç herhangi bir vergiye tabi tutulmaz." hükmü, Ek 34 üncü maddesinde ise, "En yüksek Devlet memuru olan Cumhurbaşkanlığı İdari İşler Başkanı ile Cumhurbaşkanlığı İdari İşler Başkanlığı Başkan Yardımcıları ile daire başkanlarına; sırasıyla Başbakanlık Müsteşarına, bakanlık genel müdürlerine ve daire başkanlarına (ana ve yardımcı hizmet birimi) mülga mevzuat hükümlerinde kadrolarına bağlı olarak öngörülmüş mali ve sosyal hak ve yardımlar kapsamındaki ödemeler aynı usul ve esaslar çerçevesinde yapılır.

Cumhurbaşkanlığı İdari İşler Başkanı kadrosunda bulunanların ek göstergesi 400 puan ilave edilmek suretiyle uygulanır. Bu ilave puan en yüksek Devlet memuru aylığı veya diğer herhangi bir mali ve sosyal hakkın hesabında dikkate alınmaz. Diğer kanunların bu fıkraya aykırı hükümleri uygulanmaz." hükmü yer almaktadır.

En yüksek Devlet memuru aylığı hesaplandığında, 1 Ocak 2023 tarihinden itibaren uygulanan aylık katsayı x (gösterge + ek gösterge), 0,433684 x (1500+8000) = 4.120 TL ye tekabül etmektedir. Bu tutarın % 200 ü ise 8.240 TL olmaktadır.

657 sayılı Kanunun 68/B maddesinde, asansör yükselme olarak da bilinen belirli hizmet süresini dolduranın bir üst dereceye atanma usul ve esasları hüküm altına alınmıştır.

Diğer taraftan,, 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 68/B maddesinde, "Eğitim ve Öğretim Hizmetleri Sınıfı ile Sağlık Hizmetleri ve Yardımcı Sağlık Hizmetleri Sınıfı hariç, sınıfların 1, 2, 3 ve 4 üncü derecelerindeki kadrolarına, derece yükselmesindeki süre kaydı aranmaksızın, atanmasındaki usule göre daha aşağıdaki derecelerden atama yapılabilir.

Ancak, bu şekilde bir atamanın yapılabilmesi için ilgilinin;

a) 1 inci dereceli kadrolardan ek göstergesi 5300 ve daha yukarıda olanlar için en az 12 yıl,

b) 1 inci ve 2 nci dereceli kadrolardan ek göstergesi 5300'den az olanlar için en az 10 yıl,

c) 3 üncü ve 4 üncü dereceli kadrolar için en az 8 yıl,

hizmetinin bulunması ve yükseköğrenim görmüş olması şarttır. Dört yıldan az süreli yükseköğrenim görenler için bu sürelere iki yıl ilave edilir." hükmü bulunmaktadır.

Tasarruf Genelgesi Kamu Çalışanları Arasında Mağduriyeti Arttırdı.

Ayrıca 657 sayılı Kanunun 68/B maddesine göre yapılacak atamalarda Şef unvanını söz konusu Genelge kapsamından çıkartarak kariyer meslek mensuplarının daha alt bir unvanmış gibi anlaşılmasına yol açmıştır.

Ayrıca, 30/06/2021 tarihinde yürürlüğe giren 2021/14 sayılı Cumhurbaşkanlığı Genelgesinde, 657 sayılı Kanunun 68/B maddesine göre yapılacak atamaların sadece yönetici kadroları (şef dahil) ile sınırlı tutulacağı, yönetici kadroları dışındaki kadrolara anılan bent çerçevesinde atama yapılmayacağı hüküm altına alınmıştır.

Öte yandan, bahsedilen Genelgede, kamu kurum ve kuruluşlarının harcamalarında tasarruf sağlanması, bürokratik işlemlerin azaltılması ve kamu kaynaklarının etkili, ekonomik ve verimli kullanılmasına ilişkin tedbirler alındığı ve aynı Genelgenin "Personel Giderleri" başlıklı kısmında ise mevcut personelin etkin ve verimli çalışmasını sağlamak üzere gerekli tedbirlerin alınacağı, bu personelin hizmet standartlarına uygun ve dengeli bir şekilde görevlendirileceği ve atıl personel oluşmasına izin verilmeyeceği belirtilmiştir.

Bu bağlamda,

1. Her ne kadar 657 sayılı Kanunda, ".sınıfların 1 inci 2 nci 3 üncü ve 4 üncü derecedeki kadrolarına,,, atama yapılabilir." ibaresi geçse de kamu kurum ve kuruluşlarının büyük bir çoğunluğunda söz konusu Genelge öncesi çok sayıda memurun 657 sayılı Kanunun 68/B uygulamasından yararlandığı ve 8 yılı dolduranın 3 üncü dereceye, 10 yılı dolduranın 1 inci dereceye derece yükselmesindeki süre şartı aranmadan atandığı göz önünde bulundurulduğunda, anılan Genelgenin kamu çalışanları arasında eşitsizliği daha da artırdığı ve Anayasa'nın 10 uncu maddesinde yer verilen eşitlik ilkesine aykırılık oluşturduğu,

2. Söz konusu Genelgede "Şef" unvanı dahil yönetici kadrolarından bahsedilmiştir. Şef dahil yönetici kadroları ibaresiyle kastedilen yönetici kadroları muğlak şekilde belirtilmiştir. Kamu kurum ve kuruluşlarının denetmen, müfettiş, kontrolör, kariyer uzman vb. "kariyer meslek mensupları" nı ve Genelge kapsamındaki diğer tüm kamu görevlilerini bahsedilen Genelgenin kapsamına alması kamu çalışanlarının çalışma barışını bozmakta ve eşitsizlik yaratmaktadır. Özellikle kariyer meslek mensuplarının maaşlarında artış yapılmasının ücret dengesinin sağlanması adına kaçınılmaz olduğu değerlendirildiğinde bu Genelge kapsamından özellikle kariyer meslek mensuplarının çıkartılması gerektiği,

3. Cumhurbaşkanlığı İdari İşler Başkanlığında diğer kamu kurum ve kuruluşlarından kariyer meslek mensupları arasından görevlendirilen ve mevcut durumda Cumhurbaşkanlığında Raportör, Uzman ve diğer unvanlardaki personelin yaklaşık 8.240 TL tutarında almış olduğu ek ödemenin yakın koruma ve makam hizmetleri dışında hangi kamu görevlilerine de ödendiğinin belirlenmesinin ve bu oranın Cumhurbaşkanlığında görevli personelin unvanları bazında farklılaştırılmasının daha uygun olacağı (mevcut durumda hemen hemen tüm personel birbirine yakın oranda ek ödeme almaktadır)

4. Ek ödemenin oranlarının Cumhurbaşkanlığı teşkilatındaki İdari İşler Başkanı, Genel Müdürler, Daire Başkanları ve diğer personel için sırasıyla %200, %150, %80, %70 şeklinde farklılaştırılabileceği ve "makam hizmetlerinde çalışanlar" ibaresinin yeniden düzenlenmesinin kamuda tasarruf sağlanması adına yerinde olacağı,

5. 657 sayılı Kanunun 68/B maddesinde yer verilen "atama yapılabilir" ibaresinin "atama yapılır" şeklinde değiştirilmesi ve 2021/14 sayılı Tasarruf Genelgesindeki ilgili hükmün yürürlükten kaldırılması uygun olacaktır. Bu sebeple 657 sayılı Kanunda ve 375 sayılı KHK'da yapılacak değişikliklerin TBMM tarafından, Tasarruf Genelgesindeki değişikliğin ise Cumhurbaşkanlığınca yapılmasının kamu personelinin mağduriyet yaşamaması adına uygun olacağı değerlendirilmektedir.