Üvey Çocuk İçin Refakat İzni Verilebilir Mi?

657 sayılı Devlet Memurları Kanunu'nun "hastalık ve refakat izni" başlıklı 105'inci maddesinin yedinci fıkrasına göre; "Ayrıca, memurun bakmakla yükümlü olduğu veya memur refakat etmediği takdirde hayatı tehlikeye girecek ana, baba, eş ve çocukları ile kardeşlerinden birinin ağır bir kaza geçirmesi veya tedavisi uzun süren bir hastalığının bulunması hallerinde, bu hallerin sağlık kurulu raporuyla belgelendirilmesi şartıyla, aylık ve özlük hakları korunarak, üç aya kadar izin verilir. Gerektiğinde bu süre bir katına kadar uzatılır."

Devlet Memurlarına Verilecek Hastalık Raporları ile Hastalık ve Refakat İznine İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmeliğin "refakat iznine ilişkin esaslar" başlıklı 10'uncu maddesinin (1) numaralı fıkrasına göre; memurlara 657 sayılı Kanunun 105 inci maddesinin son fıkrası uyarınca izin verilebilmesi için memurun; bakmakla yükümlü olduğu ana, baba, eş ve çocuklarından birinin; bakmakla yükümlü olmamakla birlikte refakat edilmediği takdirde hayatı tehlikeye girecek ana, baba, eş ve çocuklarıyla kardeşlerinden birinin ağır bir kaza geçirdiğinin veya tedavisi uzun süren bir hastalığı bulunduğunun sağlık kurulu raporuyla belgelendirilmesi zorunludur.

Kanun ve Yönetmelik kapsamında refakat izni memurun anne, baba, eş, çocuk ve kardeşleri için verilebilmektedir. Bunun yanında memurun bu bahse konu kişilere 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası açısından bakmakla yükümlü olması veya bakmakla yükümlü olmasa da refakat edilmeme halinde yine bahse konu bu kişiler için hayati tehlikenin söz konusu olması şarttır. Maddede geçen "çocuk", altsoy çocuklar yanında evlatlık alınan çocukları kapsar.

5510 sayılı Kanunun "tanımlar" başlıklı 3'üncü maddesinin birinci fıkrasının (10) numaralı bendine göre "bakmakla yükümlü olduğu kişi" aşağıdaki şekilde tarif edilmiştir.

"5 inci maddenin birinci fıkrasının (b) bendi ile 60 ıncı maddenin birinci fıkrasının (c) bendinin (1), (2) ve (7) numaralı alt bentleri ile yedinci ve sekizinci fıkraları ile onikinci fıkrasındaki askeri öğrenci adayları ile Jandarma ve Sahil Güvenlik Akademisi öğrenci adayları dışında kalan genel sağlık sigortalısının, sigortalı sayılmayan veya isteğe bağlı sigortalı olmayan, kendi sigortalılığı nedeniyle gelir veya aylık bağlanmamış olan;

- Eşi.

- 18 yaşını, lise ve dengi öğrenim veya 5/6/1986 tarihli ve 3308 sayılı Mesleki Eğitim Kanununda belirtilen aday çıraklık ve çıraklık eğitimi ile işletmelerde mesleki eğitim görmesi halinde 20 yaşını, yüksek öğrenim görmesi halinde 25 yaşını doldurmamış ve evli olmayan çocukları ile yaşına bakılmaksızın bu Kanuna göre malül olduğu tespit edilen evli olmayan çocukları.

- Geçiminin genel sağlık sigortalısı tarafından sağlandığı Kurumca belirlenen kriterlere göre tespit edilen ana ve babası."

SGK yayımladığı 2017/26 sayılı Genelgede; 01/10/2008 tarihinden sonra ilk defa Kanunun 4'üncü maddesinin birinci fıkrasının (c) bendi kapsamında çalışmaya başlayanlar ile 01/10/2008 tarihinden önce ve sonra 60'ıncı maddenin diğer kapsamlarındaki genel sağlık sigortalılarının üvey çocukları bakmakla yükümlü olunan kişi olarak değerlendirilmeyecektir şeklinde düzenleme yapmıştır.

Tüm bu bilgiler ışığında memurun, üvey kızı için refakat izni kullanamayacağı sonucuna ulaşılmıştır. Bu yönde, mülga Devlet Personel Başkanlığı'nın 12.12.2012 tarihli 19191 sayılı görüş yazısı ile Yerel Yönetimler Genel Müdürlüğü'nün 27.06.2025 tarihli 12880757 sayılı görüş yazısı bulunmaktadır.