KHK yağmuru ile değişenler
Meclis'ten geçmesi aylar alacak düzenlemeler Kanun Hükmünde Kararname (KHK) yetkisiyle bir günde çıkarılırken, bürokrasiden orduya, yargıdan azınlıklara kadar birçok alanda yapılan stratejik değişiklikler tartışmaları beraberinde getirdi
Hakkı KURBAN / ANKARA
Hükümetin, seçimler öncesinde Meclis'ten aldığı 'Kanun Hükmünde Kararname (KHK) çıkarma yetkisi'yle attığı adımlar tartışma yarattı. Muhalefet, Meclis'ten geçmesi belki de aylar alabilecek düzenlemeleri birer günde yasalaştıran hükümeti eleştiri bombardımanına tutarken, çıkarılan kanunlar askeriyeden bürokrasiye, bilim dünyasından yargıya kadar birçok alanda kritik değişiklikleri beraberinde getirdi. Atılan bazı adımlar, Başbakan Recep Tayyip Erdoğan'ın 'ustalık dönemi' olarak nitelendiği yeni sürecin de kilometre taşlarını oluşturdu.
6 Nisan'da Meclis'ten geçen KHK yetkisine ilişkin düzenleme, 3 Mayıs'ta Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girmişti. 6 aylık yetki, özellikle yeni hükümetin kurulmasının ardından sıkça kullanıldı.
İşte KHK yağmuru:
- KABİNEYE YENİ VİZYON: Bakanlar Kurulu'nda büyük değişiklik oldu. Devlet bakanlıkları kaldırılarak Aile ve Sosyal Politikalar, Avrupa Birliği, Ekonomi, Gençlik ve Spor, Gümrük ve Ticaret, Kalkınma Bakanlıkları kuruldu. Bayındırlık Bakanlığı kaldırılarak, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı oluşturuldu. Orman ve Su İşleri Bakanlığı faaliyete geçti. Sanayi ve Ticaret Bakanlığı da ikiye ayrıldı.
- ARAYA BAKAN YARDIMCILARI GİRDİ: Bakan ile müsteşar arasına 21 'bakan yardımcılığı' kadrosu ihdas edildi.
- YENİ KADRO: Devletteki yönetim kademesi gibi, kadro yapısı da değişti. Yeni bakanlıklarla ilintili olarak 118 bin 409 kadro ihdas edildi. Daha önceki 814 kadro iptal edildi. Yeni bakanlıklarda 9 müsteşar, 29 müsteşar yardımcısı, 53 genel müdür için yer açıldı.
- MEMURİYET YAŞI DEĞİŞTİ: KHK yetkisi ile memuriyet yaşı değişti. A grubu kadrolar olarak bilinen ve aralarında uzman yardımcılığı, müfettiş yardımcılığı, idari memurluk gibi kadrolara yapılacak atamalarda artık üst yaş sınırı 35.
- SÖZLEŞMELİLER 'KADROLU' OLDU: Öğretmenlerden vaizlere, avukatlardan tabiplere, teknisyenlerden aşçılara kadar 'sözleşmeli' çalışan çok sayıda kişi 'kadrolu' oldu. Kadrolara seçimden önce başlayarak 60 gün içinde binlerce atama yapıldı.
- YARGIDA HASSAS DEĞİŞİKLİKLER: KHK yetkisi ile yargıda da önemli değişiklikler oldu.
İşte onlardan bazıları:
l Avukatlıktan hakimlik mesleğine geçiş yaşı 35'ten 45'e yükseltildi.
l Yargıtay'da ihtiyaç duyulan tetkik hakimi sayısını karşılamak üzere, atama için gerekli olan 5 yıl çalışma şartı 10 yıl süreyle uygulanmayacak.
l Bölge adliye mahkemelerinin hayata geçirileceği göz önünde bulundurularak, hakim ve savcı adaylarının 2 yıl olan staj süresi, 5 yıl süreyle geçici olarak 1 yıla indirildi.
l Danıştay'da, Yargıtay'daki Başkanlık Kurulu'na benzer bir yapı oluşturuldu.
- TÜBİTAK'IN YAPISI DEĞİŞTİ: TÜBİTAK Başkanı Prof. Dr. Nükhet Yetiş'in görev süresi sonlandırılırken, başkan yardımcıları ve genel sekreterin de görevi bitirildi. Bilim Kurulu'nun üye sayısı 13'ten 17'ye çıkarıldı. Kurul üyeliğinin süresi de 4 yıldan 3 yıla indirildi. KHK polemiği bilim dünyasına da uzandı.
- SİT ALANLARI KAVGASI: Çıkarılan KHK ile SİT kurullarının ve Özel Çevre Koruma Kurumu'nun görevlerinin, Tabiat Varlıklarını Koruma Genel Müdürlüğü'ne devredilmesi, birçok doğal sit alanının yapılaşmaya açılacağı yorumlarına yol açtı.
- KALKINMA PROJELERİ DEĞİŞTİ: Stratejik projelerde de değişiklikler oldu. Doğu Anadolu Projesi ile Konya Ovası Projesi Bölge Kalkınma İdaresi Başkanlıkları kuruldu. Bu başkanlıklar, kalkınma ajansları ile işbirliği içinde bölgeleri için gerekli ARGE projelerini yapacak ve yaptıracak.
- KHK YAĞMURU: Çıkarılan onlarca KHK arasında, TSK'da açığa alınan ve tutuklanan personele verilecek aylık miktarından EXPO Fuarı'nın 2020'de İzmir'de düzenlenmesi için atılan adıma kadar birçok düzenleme yer aldı. Hükümetin 6 aylık yetkiyi Meclis açılıncaya kadar kullanması bekleniyor.
AZINLIK VAKIFLARINA TAŞINMAZ: Çıkarılan bir başka KHK da, cemaat vakıflarının 1936 yılında beyan ettikleri tüm taşınmazların, mezarlıklarının ve çeşmelerinin adlarına tescil edilmesi kararını beraberinde getirdi. Üçüncü şahıslar adına kayıtlı olan taşınmazların da rayiç değeri, Hazine veya Vakıflar Genel Müdürlüğü'nce cemaat vakıflarına ödenecek. Vakıflar Kanunu'nun aylarca Mecliste tartışıldığı hatırlandığında, bu adım KHK ile kolayca yapılmış oldu.
CHP'den iptal başvurusu
Hükümetin, KHK yetkisini sık sık kullanarak kritik değişiklikler yapması muhalefetten sert tepki gördü. CHP, yetkinin iptalinin yanı sıra, bu yetki kanununa dayanılarak çıkarılan çok sayıda KHK'nın iptali ve yürürlüğünün durdurulması için de Anayasa Mahkemesi'ne başvurdu. Bunlar arasında, özellikle yeni bakanlıkların kurulması için çıkarılan kararnameler var.
Son olarak TÜBİTAK'la ilgili atılan adıma da CHP'nin tepkisi sert oldu. CHP Ankara Milletvekili Gülsün Bilgehan, TÜBİTAK ve TÜBA'nın yapılarının değiştirilerek özerkliğin sona erdirilmek istendiğini savundu. Bu kurumların yürütmenin güdümüne sokulduğunu savunan Bilgehan, 'AKP'nin getirdiğini iddia ettiği ileri demokraside, Türkiye bir hukuk devleti olmaktan uzaklaşırken, bilim kurulları da bilimsel özerkliklerini kaybediyorlar... Bugün hayatta olmayan bütün bilim adamı ve kadınlarının kemikleri sızlıyordur' dedi.
'TAM GÜN' RÖTUŞU: Memurlara, mesleki faaliyette veya serbest meslek icrasında bulunmak üzere ofis, büro, muayenehane ve benzeri yerleri açma yasağı getirildi