TBMM Genel Kurulu'nda görüşmelerine başlanan 'Bilgi Edinme Hakkı Kanun Tasarısı' yapılan görüşmelerin ardından yasalaştırıldı.
'Demokratik ve şeffaf yönetimin gereği olan eşitlik, tarafsızlık ve açıklık ilkelerine uygun olarak kişilerin bilgi edinme hakkını kullanmaları' amacı taşıyan tasarıyla herkes bilgiye ulaşabilecek. Yasayla herkesin bilgi edinebileceği hükme bağlanırken, özellikle devlet kurumları da bilgi isteyenlere karşı bu bilgileri verme zorunluluğuna tabi tutuluyor.
Tasarının kanunlaşmasının ardından söz alan Devlet Bakanı ve Başbakan Yardımcısı Mehmet Ali Şahin, açıklık ve şeffaflığın genel, sırın ise istisna olacağını söyledi. Şahin, "sır ve gizlilik istisna oluyor" dedi.
İŞTE YASANIN AYRINTILAR
Yasaya göre, Türkiye'de ikamet eden yabancılar ve Türkiye'de faaliyet gösteren yabancı tüzel kişiler, isteyecekleri bilgi kendileriyle veya faaliyet alanlarıyla ilgili olmak kaydıyla ve karşılıklılık ilkesi çerçevesinde, yeni çıkacak bu kanun hükümlerinden faydalanabilecek. Ancak, Türkiye'nin taraf olduğu uluslararası sözleşmelerden doğan hak ve yükümlülükleri saklı kalacak.
Kurum ve kuruluşlar, kanunda yer alan istisnalar ile diğer kanunlara göre açıklanması yasak olanlar dışındaki her türlü bilgi ve belgeyi başvuranların yararlanmasına sunmak ve bilgi edinme başvurularını etkin, süratli ve doğru sonuçlandırmak üzere, gerekli idari ve teknik düzenlemeleri yapacak.
Bilgi bir dilekçeyle, istenilen kurum veya kuruluştan istenebilecek. Bilgi edinme başvurusu kurum ve kuruluşların ellerinde bulunan veya görevleri gereği bulunması gereken bilgi veya belgelere ilişkin olacak. Kurum veya kuruluşlar, ayrı veya özel bir çalışma, araştırma, inceleme ya da analiz neticesinde oluşturulabilecek türden bilgi veya belge için yapılacak başvurulara olumsuz cevap verebilecek. İstenecek bilgi veya belge, gizlilik dereceli veya kanunlarında açıklanması yasaklanan bilgiler ile açıklanabilir nitelikte olanlar birlikte bulunuyor ve bunlar birbirlerinden ayrılabiliyorlarsa, söz konusu bilgi veya belge, gizlilik dereceli veya açıklanması yasaklanan bilgiler çıkarıldıktan sonra başvuranın bilgisine sunulacak.
BİLGİ VE BELGEYE 30 GÜN İÇİNDE ULAŞILACAK
Kanunla bilgi ve belgelere 30 gün içinde ulaşılması imkanı da getiriliyor. Yasada belirtilen şekilde bilgi edinme başvurusunda bulunanlara, 30 iş gününde bu bilgi ve belgeler sağlanacak. Bu süre uzayacaksa gerekçesi yazılı olarak muhataba 15 gün içinde bildirilecek. Başvuru cevaplanmamışsa bunun gerekçesi kurum veya kuruluşlarca bilgi isteyene iletilecek.
Yasayla bir de Bilgi Edinme Kurulu oluşturuluyor. Bu kurul Yargıtay ve Danıştay Genel kurullarının kendi kurumları içerisinden önerecekleri 2'şer aday, 1'er üyeyi ceza hukuku ve idare hukuku alanlarında profesör veya doçent unvanına sahip kişiler arasından, 2 üyeyi en az genel müdür düzeyinde görev yapmakta olanlar arasından ve bir üyeyi de Adalet Bakanı'nın önerisi üzerine bakanlıkta idari görevlerde çalışan hakimler arasından seçilecek 7 üyeden oluşacak.
BİLGİ EDİNMENİN SINIRLARI
Kanunla bilgi edinmenin sınırları şöyle belirlendi:
"- Yargı denetimi dışında kalan işlemler.
- Açıklanması halinde devletin emniyetine, dış ilişkilerine, milli savunmasına ve milli güvenliğine açıkça zarar verecek ve niteliği itibariyle devlet sırrı olan gizlilik dereceli bilgi veya belgeler.
- Açıklanması ya da zamanından önce açıklanması halinde devletin ulusal ekonomik politikasının yürütülmesine zarar verecek veya haksız rekabet ve kazanca sebep olacak bilgi veya belgeler.
- Sivil ve askeri istihbarat birimlerinin görev ve faaliyetlerine ilişkin bilgi veya belgeler.
- Kurum ve kuruluşların yetkili birimlerince yürütülen idari soruşturmalarla ilgili olup, açıklanması veya zamanından önce açıklanması kişilerin özel hayatına açıkça haksız müdahale sonucu doğuracak, kişilerin veya soruşturmayı yürüten görevlilerin hayatını ya da güvenliğini tehlikeye sokacak, soruşturma güvenliğini tehlikeye düşürecek, gizli kalması gereken bilgi kaynağının açığa çıkmasına neden olan veya soruşturma ile ilgili benzeri bilgi ve bilgi kaynaklarının temin edilmesini güçleştirecek bilgi ve belgeler.
- Açıklanması veya zamanından önce açıklanması halinde suç işlenmesine yol açacak, suçların önlenmesi ve soruşturulması ya da suçluların kanuni yollarla yakalanıp kovuşturulmasını tehlikeye düşürecek, yargılama görevinin gereğince yerine getirilmesini engelleyecek, hakkında dava açılmış bir kişinin adil yargılanma hakkını ihlal edecek nitelikteki bilgi ve belgeler.
- Kişinin izin verdiği haller saklı kalmak üzere, özel hayatın gizliliği kapsamında açıklanması halinde kişinin sağlık bilgileri ile aile hayatına, şeref ve haysiyetine, mesleki ve ekonomik değerlerine haksız müdahale oluşturacak bilgi ve belgeler."
HABERLEŞMEDE GİZLİLİK VE TİCARİ SIR
Yeni yasayla haberleşmenin gizliliğini de ihlal edecek bilgi ve belgeler
kapsam dışı tutuluyor. Ayrıca kanunlarda ticari sır olarak nitelenen bilgi veya
belgeler ile kurum ve kuruluşlar tarafından gerçek veya tüzel kişilerden gizli
kalması kaydıyla sağlanan ticari ve mali bilgiler de kanun kapsamı dışında tutuluyor.
Ayrıca bu kanun hükümlerini uygulamayan memurlar hakkında disiplin cezası uygulanacak. Aynı yasayla kurum ve kuruluşlar bilgi edinme başvurularının kayıtlarını tutacaklar ve bunlar bir rapor halinde üst kurula sunulacak. Üst Kurul ise, bütün kamu kurum ve kuruluşlarından gelen bu raporları her yıl Mayıs ayında TBMM'ye sunacak.
habervitrini