Üretim sorunu artıyor

CEYDA DİNÇBAKIR

Türkiye 2015 yılı son çeyreğinde yüzde 5,7 oranında büyümeyi "üretim" eksenli değil "tüketim" ağırlıklı gerçekleştirdi. Yıllık ekonomik büyüme yüzde 4,0 oranında gerçekleşirken hanehalkı tüketimi yüzde 4,5 ve kamunun tüketimi yüzde 6,7 oranında artış gösterdi. Yani tüketim olmaz ise yeterli büyüme gerçekleştirilemiyor. 1980'li yıllarda daha çoğunlukla "üretim" eksenli büyüme gösteren Türkiye, 90'lı yıllarda ise ne üretim ne de tüketim duvarını aşamamıştı. 1970 yılında sanayi sektörü (1987 sabit fiyatlarına göre) GSYH içinde yüzde 18,5 pay alırken 1980'de sanayinin büyüklüğü yüzde 22,0'ye yükselmişti. Rahmetli Turgut Özal'ın damga vurduğu 80'li yıllar sonunda ise sanayinin payı yüzde 27,0'ye ulaşmış oldu. 70'den 80'e kadar sanayinin payı 3,5 puan artarken 80'li yıllarda sanayinin payı 5,0 puan daha fazla yükseliş yaşamıştır.

90'LAR KAYIP YILLAR

Kalkınma Bakanlığı'nın 1987 yılı sabit fiyatlarına göre hesaplanan verilere göre; 90'lı yıllarda ekonomide kayıp yıllar ilan edilmesine karşılık sanayinin ekonomi içindeki payı yüzde 27,0'den 2002 yılında yüzde 29,3'e yükseliş yaşadı. 2001 ekonomik krizinin ardından yazılan IMF-Kemal Derviş "Güçlü Ekonomiye Geçiş" programı ile sanayideki büyüme yerini yavaş yavaş tüketime terketti. 2002 yılında imalat sanayinin GSYH payı 29,3 iken 2006 yılında sadece 29,8'e yükselebildi.

ERBAKAN NEFES ALDIRDI

90'lı yıllarda ekonomi kayıp dönemini yaşarken 1995-1998 arasında rahmetli Necmettin Erbakan ile sanayi üretimi yıllık 5,82 üretim artışıyla adeta nefes aldı. Sonrasında ise Türkiye yeniden ekonomik krizler yaşadı.

BÜYÜME YETERLİ SANAYİ YETERSİZ

Geçtiğimiz haftalarda Kalkınma Bakanı Cevdet Yılmaz, "Üretime yönelik yeni bir reform paketi" hakkında ilk ipuçlarını verdi. AK Parti iktidarı döneminde en fazla eleştirilen alan üretim olmuştu. Yakın tarihte güçlü siyasi iktidarlar dönemindeKİ sanayi üretiminde AK Parti hükümetleri yeterli büyümeyi başaramadı. Özellikle 2008 krizinden sonra sanayide oransal geriye gidiş bile yaşandı. Turgut Özal döneminde (1986-1991) yıllık yüzde 6,89 oranında büyüyen sanayi üretimi AK Parti iktidarının ilk 6 yılında da (2002-2008) benzer başarıyı yakaladı ve yıllık yüzde 9,24 büyüme gösterdi. Yıllık büyüme oranlarının da çok yüksek geçtiği 2002-2008 arasında DA üretimin gücü korunmuş oldu.

TÜKETİME ODAKLANDI

2008 krizinin ardından özellikle 2009 sonrasında büyümede asıl güç "üretim" yerine "tüketime" yöneldi. Böylece 2015 yılında da görüldüğü gibi büyüme oranı ve istikrarı nispeten korunsa da bu güç üretimden değil, tüketimden sağlanmaya başlandı. Son 4 yılda (2012-2015) Türkiye reel anlamda tam yüzde 14,0 oranında büyüme gerçekleştirirken sanayi sektöründe büyüme yüzde 13,1'de kalmıştı. AK Parti'nin ilk dönemi olarak kabul ettiğimiz 2002-2008 yılları arasında ise GSYH reel büyüme oranı yüzde 40,5 olurken sanayi sektöründe reel büyüme yüzde 50,5 ile daha yüksek gerçekleşmişti. 2000 yılında cari fiyatlarla imalat sanayinin ekonomik büyüklüğü GSYH'nın yüzde 19,9'una gelirken artık bu oran (2015) yüzde 15,6'ya gerilemiş oldu. Toplam sanayi sektörünün de payı, yüzde 27,9'dan yüzde 23,4'e gerilemiş oldu. Sanayideki kan kaybı, 2015 yılında da giderilemedi.