Sayıştay, döner sermaye konusunda YÖK'ü uyardı

.

Üniversitelerde, döner sermaye işletmelerinde mali durumu iyi olan döner sermaye işletmeleri birimlerinden mali durumu zayıf olan döner sermaye işletmeleri birimlerine yıl içinde faaliyet dönemi ile sınırlı olarak borç verildiği, yılsonunda da üniversite yönetim kurulu kararı ile silindiği Sayıştay'ın 2018 yılı Denetim Raporunda tespit edilmiştir.

Suiistimalin önlenmesi için acilen düzenleme yapılmasını isteyen Sayıştay, Sağlık Bakanlığındaki uygulamanın örnek alınabileceğini belirtmiştir.

BULGU 2: Döner Sermaye İşletmelerinde, Birimler Arasında Karşılıksız veya Borç Olarak Kaynak Aktarımının Düzenlenmemesi

Üniversitelerde, döner sermaye işletmelerinde mali durumu iyi olan döner sermaye işletmeleri birimlerinden mali durumu zayıf olan döner sermaye işletmeleri birimlerine yıl içinde faaliyet dönemi ile sınırlı olarak borç verildiği, yılsonunda da üniversite yönetim kurulu

kararı ile silindiği görülmüştür. Ayrıca döner sermaye kaynaklarından, üniversitenin özel bütçesinden karşılanması gereken giderlerin (bakım-onarım ve yapım işi, demirbaş alımı, tüketim malzemesi alımı vb.) karşılandığı tespit edilmiştir.

2547 sayılı Yükseköğretim Kanunu'nun 58'inci maddesi (a) fıkrasında: "Yükseköğretim kurumlarında üniversite yönetim kurulunun önerisi ve Yükseköğretim Kurulunun onayı ile döner sermaye işletmesi kurulabilir. ... Döner sermaye işletmesi faaliyetlerinden elde edilen gelirler, birimler itibarıyla ayrı hesaplarda izlenir." denilmektedir. Söz konusu Kanun maddesi

hükmüne göre döner sermaye işletmesi faaliyetleri, gelir ve giderleri birimler itibarıyla ayrı ayrı takip edilmesi gerekmektedir.

Yükseköğretim Kurumlarında Döner Sermaye Gelirlerinden Yapılacak Ek Ödemenin Dağıtılmasında Uygulanacak Usul ve Esaslara İlişkin Yönetmelik'in "Tanımlar" başlıklı 3'üncü maddesinde; "... ç) Birim: Döner sermaye gelirinin elde edildiği fakülte, enstitü, yüksekokul, meslek yüksek okulu ve uygulama araştırma merkezini," denilmektedir.

2547 sayılı Kanun'un 58'inci maddesi ve adı geçen Yönetmelik'e göre fakülte, enstitü, yüksekokul, meslek yüksekokulu ve uygulama araştırma merkezleri döner sermaye işletmesi

birimleri olabilir.

Yapılan incelemelerde; üniversitelerde döner sermaye işletme müdürlüğü altında çok sayıda döner sermaye birimi kurulduğu görülmektedir. Bu birimlerin kimisi hiç gelir elde etmemekte, kimisi çok az gelir elde etmekte bazıları ise kendi giderlerinin çok üzerinde gelir elde etmektedir. Döner sermaye işletme müdürlüğünde mali durumu iyi olan döner sermaye işletmeleri birimlerinden mali durumu zayıf olan döner sermaye işletmeleri birimlerine yıl içinde faaliyet dönemi ile sınırlı olarak üniversite yönetim kurulu kararı ile borç verildiği, yılsonunda da üniversite yönetim kurulu kararı ile silindiği görülmüştür. Hatta sırf bu amaçla hiç geliri olmayan fakülte, enstitü, yüksekokul, meslek yüksekokulu ve uygulama araştırma merkezleri döner sermaye işletme birimi olarak tanımlanmıştır. Ayrıca üniversitenin özel bütçesinden karşılanması gereken bakım-onarım ve yapım işi, demirbaş alımı, tüketim malzemesi alımı vb. giderlerin döner sermaye kaynaklarından karşılandığı tespit edilmiştir. Bu

yol genelde özel bütçe disiplini içinde alımı veya yapımı zor olan harcamalarda tercih edilmektedir. Örnek olarak dizüstü veya tablet bilgisayar alımı, eşik değerlerin altında kalmak

veya %10 limitine takılmamak için doğrudan teminle bakım ve onarım işlerinin yapılması gösterilebilir.

Borç veya karşılıksız kaynak aktarımı ile ilgili "2547 sayılı Yükseköğretim Kanunu" ve "2547 sayılı Yükseköğretim Kanunu'nun 58. Maddesine Göre Döner Sermaye İşletmelerinin Kurulmasında Uyulacak Esaslara İlişkin Yönetmelik" incelendiğinde bu konuda herhangi bir düzenlemenin olmadığı görülmektedir. Söz konusu alanla ilgili bir düzenlemenin olmaması, Üniversitelerde çok farklı ve yanlış uygulamalara neden olmaktadır.

2547 sayılı Yükseköğretim Kanunu'nun "Döner sermaye" başlıklı 58'inci maddesinin (j) fıkrası; "Döner sermaye işletmelerinin faaliyet alanları, gelir ve giderleri, sermaye limitleri ile işletmelerin yönetimine ilişkin esas ve usuller Maliye Bakanlığının uygun görüşü üzerine Yükseköğretim Kurulunca çıkarılacak yönetmelikle belirlenir." düzenlemesi ile döner sermaye

işletmelerinin yönetimine ilişkin esas ve usulleri belirleme yetkisi YÖK'e verilmiştir. Ancak bu

maddeye dayanılarak çıkarılan 2547 Sayılı Yükseköğretim Kanunu'nun 58. Maddesine Göre Döner Sermaye İşletmelerinin Kurulmasında Uyulacak Esaslara İlişkin Yönetmelik'te borç veya karşılıksız kaynak aktarımı ile ilgili bir düzenleme yoktur. Döner sermaye işletmeleri alt birimlerinde borç veya karşılıksız kaynak aktarımı ya tamamen yasaklanmalı ya da izin verilecekse bunun şartları, geri ödeme ya da karşılıksız aktarmaya çevirme net belirlenmelidir.

Örneğin Sağlık Bakanlığında olduğu gibi karşılıksız kaynak aktarmada suiistimalin önlenmesi için Yükseköğretim Kurulundan izin alınması düzenlenebilir.

Yapılan açıklamalar doğrultusunda Yükseköğretim Kurulunun borç veya karşılıksız kaynak aktarımı konusunda düzenleme yaparak uygulamadaki belirsizliği ortadan kaldırması gerektiği düşünülmektedir.

Kamu idaresi cevabında; 6085 sayılı Sayıştay Kanunu'nun 38 inci maddesinde yer alan "...Denetim raporları, kamu idaresinin üst yöneticisi tarafından, raporun alındığı tarihten itibaren otuz gün içinde cevaplandırılır...." şeklindeki düzenlemeye göre 30 gün içerisinde kamu idaresi tarafından denetim raporlarına cevap verilmesi gerekmektedir. Raporumuz 24.04.2019 tarihinde tebliğ edilmesine rağmen Kamu İdaresi tarafından yasal süresi içerisinde

cevap gönderilmemiştir.

Sonuç olarak Yükseköğretim Kurulunun, borç veya karşılıksız kaynak aktarımı konusunda düzenleme yaparak uygulamadaki belirsizliği ortadan kaldırması gerektiği düşünülmektedir.