İstifa ettikten sonra emeklilik talebi nasıl olur?

Detaylar/Değerlendirmeler:

Bugün için emeklilik hizmet sürelerini tamamlayanlar genel olarak 5434 e tabi olanlar olmakla birlikte, 5510 a tabi olanlar da bulunmaktadır.

EYT Kanunu sonrasında 8 Eylül 1999 öncesi çalışma hayatına başlamış yani SGK primleri ödenmiş şekilde hizmetleri olanlar yaş şartı aranmaksızın sadece hizmet sürelerini tamamlamaları halinde emekli olabilmektedirler. 8 Eylül 1999 öncesi çalışmaya başlamış olanlar için kadın ise 20, erkek ise 25 hizmet yılı emeklilik için şartların yerine getirilmesini sağlamaktadır.

8 Eylül 1999 öncesi hiçbir statüde çalışması olmayıp bu tarihten sonra göreve girenler de genel olarak kadın ve erkek ayrımı olmaksızın 25 hizmet yılı, kadın ise 58, erkek ise 60 yaşını tamamladıklarında emekli olma şartını yerine getirmiş olurlar.

Hizmet sürelerini tamamlayanlardan isteyenler emeklilik tarihlerini beklemek üzere görevlerinden istifa edebilirler.

Görevde iken emeklilik talebinde bulunan bir memurun emekli aylık başlangıç tarihi emekli olduğu tarihi takip eden aybaşından başlar. Çünkü, memurların aylıkları 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu Madde 164 hükmü uygulanmak suretiyle peşin ödenmekte, yani bir aylık ödeme yapıldığında bu ödeme takip eden ayın 14 üne kadar olan süreyi kapsamaktadır. Örnek, 15 Mart 2024 görev aylığını alan memurun emeklilik hizmet süresi ve peşin ödeme aldığı çalışma kabul edilen süresi 14 Nisan 2024 arasındaki dönem olur. Bu durum çalışırken emekli olanlar için uygulanır.

Hem görevde hem de açıkta iken emeklilik talebinde aylık başlangıç tarihlerini belirleyen 5434 sayılı T.C. Emekli Sandığı Kanununda bir hüküm bulunur. Bu hüküm şöyledir.

"Madde 91- Bu kanuna göre bağlanan çeşitli mahiyetteki aylıkların ödenmesi aşağıdaki fıkralarda yazılı tarihlerden başlar:

b) Emeklilik hakkı tanınan bir vazifede iken bu kanunda yazılı çeşitli sebeplerle emekliye ayrılanların emekli, adi malullük, vazife malullüğü aylıklariyle ölenlerin dul ve yetimlerine bağlanacak aylıklar hizmet aylıklarının kesildiği tarihi takip eden ay başından; (Emekliliklerini kendileri istemiş olanlar bu istemelerinin kabul edildiği salahiyetli makamlarca kendilerine yazı ile bildirilmezse isteklerini yaptıkları tarihten itibaren bir aydan evvel olmamak üzere vazifelerini terk edebilirler. Bunların emeklilik isteklerinin kabul edildiğinin salahiyetli makamlarca yazı ile bildirilmesi tarihinden itibaren en çok bir ay içinde vazifelerinden ayrılmaları mecburidir. Erlerin vazife malullüğü aylıklarının başlangıcı bu husustaki müracaatlarını takip eden ay başıdır.
c) Her ne suretle olursa olsun açıkta bulunanlardan emekli aylığına müstahak olanların veya ölenlerin emekli ve adi malullük aylıklariyle dul ve yetimlerine bağlanacak aylıklar, son ayrıldıkları kurumlara kendileri veya dul ve yetimleri tarafından yazı ile yapılacak müracaat tarihlerini takip eden ay başından;"

5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununda da aynı şekilde hüküm bulunur. Bu hüküm de şöyledir:

"MADDE 30- 4 üncü maddenin birinci fıkrasının;
.
b) (c) bendinde belirtilen sigortalılardan yaşlılık aylığına hak kazananlara, yetkili makamdan alınan emekliye sevk onayı üzerine görevleriyle ilişiğinin kesildiği tarihi takip eden,
c) (c) bendinde belirtilen sigortalılardan her ne şekilde olursa olsun görevinden ayrılmış ve daha sonra başka bir sigortalılık haline tabi olarak çalışmamış olanlar ile kontrol muayenesi sonucu aylığı kesilenlerden yaşlılık aylığına hak kazananlara ise istek tarihini takip eden,
ay başından itibaren aylık bağlanır.

Hükümlerin Yorumu:

Görevde iken emekli olanlarla ilgili yukarıdaki maddenin birinci paragrafı uygulanır. Buradaki hükümde hizmet aylıklarının kesildiği tarihi takip eden aybaşı memurun emekli aylık başlangıç tarihi olur. Yani emekli olduğu tarihi takip eden ayın 15'i aylık başlangıç tarihi olur.
Ancak, açıkta iken emekli olanlarla ilgili ise yine yukarıdaki 5434 sayılı Kanundaki hükmün ikinci paragrafı uygulanır. Buradaki hükümde ise müracaat tarihini takip eden aybaşı açıkta emeklilik talebinde bulunan kişinin aylık başlangıç tarihi olur. Yani müracaat tarihini takip eden ayın 1'i aylık başlangıç tarihi olur.
Aynı şekilde, 5510 a tabi memurlar için de yukarıdaki hükümde açıkta iken aylık talebinde yine müracaat tarihini takip eden aybaşı aylık başlangıç tarihi olur.

Sonuç değerlendirmemiz;

Görevinden ayrılıp çalışmadan emeklilik yaşını bekleyenlerin, emeklilik yaş şartını getirdikleri tarihte emeklilik statüsünde aylık bağlanacak günü geçirmeden yani bir hak kaybı ortaya çıkmadan hemen Sosyal Güvenlik Kurumuna aylık bağlanması talebinde bulunmalarını tavsiye etmekteyiz.
Şayet emeklilik yaş tarihini doldurdukları tarihte değil de bu tarihi geçirdikten daha sonra aylık bağlanması talebinde bulunurlarsa Sosyal Güvenlik Kurumu emekli aylık başlangıcını müracaat tarihi itibariyle esas alır, yani emeklilik yaş tarihini doldurduğu tarihe geri giderek aylık başlangıç tarihini belirlemez. Bu durumda ise kişilerin emeklilik statüsünde aylık alma durumları ileriki tarihlere sarkar ve kendilerinin müracaat etmemelerinden kaynaklı daha erken emekli aylığı almalarını engelleyen durum ortaya çıkar.

Sonuçta, emeklilik için mutlaka görevde iken yapılma koşulu bulunmaz, hiç çalışılmama durumunda da emeklilik talebinde bulunulabilir. Sadece buradaki fark aylık başlangıç tarihini etkiler, görevde emeklilikte emeklilik nedeniyle görevle ilişiğin kesildiği ayı takip eden aybaşı ve bu tarihteki memur maaş katsayısı, açıkta iken emeklilikte ise müracaat tarihini takip eden aybaşı ve bu tarihteki memur maaş katsayısı esas alınarak aylık ve müstahak olunması şartıyla emekli ikramiyesi hesaplanma işlemi olur