Tüm adliyelerde mutlaka rotasyon uygulanmalı!

HAKKANİYETİN TESİS EDİLMESİ İÇİN, ADLİYELERDE MUTLAKA ROTASYON UYGULANMALIDIR. !!

ROTASYON: Bir birimde çalışan görevlilerin düzenli bir biçimde yer değiştirmeleri anlamına gelmektedir.

Adliye çalışanı olarak görevlerini sürdüren Zabıt Katibi, Mübaşir, Yazı İşleri Müdürleri çalışmış oldukları birimlere Adli Yargı İlk Derece Mahkemesi Adalet Komisyonu Başkanlıklarının kararları ile görevlendirilmektedirler, yapılan bu atama ise tamamıyle Adli Yargı İlk Derece Mahkemesi Adalet Komisyonu Başkanlıklarının inisiyatifinde olduğundan dolayı, Adli Yargı İlk Derece Mahkemesi Adalet Komisyonlarına itiraz edilse bile sonuç değişmemektedir.

Adliyelerde çalışılan birimler, Cumhuriyet Başsavcılığı, Mahkemeler ve İcra Müdürlükleri olarak tasnif edilmektedir.Cumhuriyet Başsavcılıkları ve Mahkemeler ise kendi içlerinde ayrıca birimlere ayrılmaktadır. Hngi personelin nereye atanacağına dair karar Adli Yargı İlk Derece Mahkemesi Adalet Komisyonu Başkanlıklarının inisiyatifindedir. Personelin atanması hususunda ise, talepler de dikkate alındığı gibi yapılan taleplerin ret edilme durumu da olmaktadır. Personelin taleplerini dikkate alma konusunda, adli yargı komisyonları arasında bir uygulama birliği bulunmamaktadır.

Adliyelerde düzenli olarak rotasyon uygulamasının yapılması, gerek çalıştığı ortamdan ötürü sorunlar yaşayan personelin bu sorununa çözüm olacağı gibi, personelin çeşitli birimlerde çalışmasını gerektirdiğinden, personelin çalıştığı birimlere ilişkin bilgi bakımından donanımlı olmasını da beraberinde getirmektedir, rotasyon uygulamasının yapılmaması ise, personel dağılımında hakkaniyetsizliğe neden olmaktadır.Şöyle ki; iş yoğunluğunun fazla olduğu bir birim de çalışan Zabıt Kâtibi, Mübaşir veya Yazı İşleri Müdürü ailesinden veya kendisinden feragat ederek, canla başla işlerini yetiştirmeye çalışmaktadır çünkü iş yoğunluğu fazladır, fazla olan iş yoğunluğu canla başla ve ailesinden feragat ederek çalışmasını gerektirmektedir bunun tam tersi ise iş yoğunluğunun az olduğu bir birim de çalışan Zabıt Kâtibi, Mübaşir veya Yazı İşleri Müdürü iş yoğunluğu ailesinden ve kendisinden feragat etmesini gerektirmediğinden ve yetiştirmeye çalıştığı iş olmadığından daha rahat bir ortamda çalışmanın verdiği mutluluk ile hayatını idame ettirmektedir. Bu itibarla, birimlerin iş yoğunluğuna göre personel dağılımının yapılması çok önemli bir konuyu teşkil etmektedir, adliyelerde işlerin yoğun olmadığı birimlere atıl personelin doldurulması veya bir işi yapmaya on personelin görevlendirilmesi işlerin yoğun olduğu birimlerde çalışan personele haksızlık yapılmasına neden olmaktadır.

Örnek olarak; Ceza Mahkemelerinde çalışan personel için verilebilir, Ceza Mahkemelerinin iş durumu yoğun olmaktadır, bu yoğunluğa sorgu işlemlerinin olması vs. gibi unsurlar etkili olmaktadır, Hukuk Mahkemelerinde çalışan personel ise nöbetçi olmadığı zamanlarda Ceza Mahkemelerinde çalışan personele nazaran, sorgu v.b gibi bir işlem veya işlemler ile uğraşmamaktadırlar. Rotasyonun yapılmış olması personel arasında hakkaniyeti tesis edeceği gibi, Hukuk Mahkemeleri ve Ceza Mahkemeleri personelinin de iş barışına olumlu katkı sağlayacaktır.

Başka bir örnek ise; Cumhuriyet Başsavcılığı birimlerinde çalışan personel için verilebilir şöyle ki; Savcılık biriminde çalışan personel, otopsi olduğunda gecenin bir vakti otopsiye gitmek zorunda olmaktadır, halbuki rotasyon uygulaması yapılmış olsa idi, savcılıkta çalışan personel farklı birimlerde de çalışacağı için gerek iş konusunda gerekse sosyal hayatında olumlu etkiler belirecektir.

Türkiye'de borçlu sayısının fazla oluşu beraberinde icra müdürlüklerinin yoğun olarak çalışmasını getirdiğinden İcra Müdürlükleri de çok yoğun bir şekilde ve mesai kavramını hiçe sayarak çalışmaktadır, çünkü yoğun olan iş şartları mesai kavramını hiçe sayarak çalışmayı gerektirmektedir, adliye personeli olarak görevlerini idame ettiren Zabıt Kâtibi, Mübaşir veya Yazı İşleri Müdürleri nasıl ki yoğun şartlar da çalışıyor ve mesai kavramı gözetmiyor ise, benzer şekilde İcra Müdürlüklerinde çalışan personel de mesai kavramı gözetmeden çalışmaktadırlar, kısacası adliye çalışanları mesai kavramına bağlı olmadan çalışmaktadırlar, İcra Müdürlükleri de yoğun şekilde çalışan adliyelerin farklı birimini teşkil etmektedir.

İCRA MÜDÜRLERİNDE ROTASYON NEDEN UYGULANMALIDIR?

Daha önce yayımlanan yazımız da ?Yol Tazminatlarına Lokal Değil, Genel Bir Çözüm Getirilmesine değinmiştik, İcra Müdürlüklerinde çalışan personel, çalıştıkları birimin gereği olan İcra İşleri ile uğraştıklarından dolayı yol tazminatı almaktadır. Konunun daha iyi anlaşılması için Yol Tazminatının yani Yolluğun ne olduğunu izah etmek yerinde olacaktır.

YOL TAZMİNATI (YOLLUK):Adliye çalışanlarının bilirkişi eşliğinde olay ya da dava yerinde fiili keşif ve inceleme yaptıklarında kendilerine yolluk adı altında cüzi bir ücret ödenmektedir, yani;dava ve icra dosyalarında, mahkeme heyetinin bilirkişi eşliğinde olay yada dava yerinde fiilen keşif ve inceleme için keşif, icra yada inceleme yapılmasına karar veriyor, bilirkişiler tayin ediliyor, dosya hukuk dosyası ise keşif talebinde bulunan tarafça, eğer dosya ceza dosyası ise suçüstü ödeneğinden keşif gideri karşılanıyor ve mahkeme heyeti (çoğu zaman refakatine bilirkişi de alarak) keşif mahalline gidip incelemeler yapıyor. Bu tür iş ve işlemler için keşif heyeti yolluk yani ödenek alırlar. Yolluk her yıl Maliye Bakanlığınca belirlenir. Alınacak yolluğun miktarı Hâkim-Savcı, Zabıt Kâtibi, Mübaşir, İcra Müdürü gibi unvanlara göre değişiklik göstermektedir.

Yolluk ile keşif bir birinden ayrılmaz bir bütünü oluşturmaktadır, yani keşif işlemleri veya icra işlemleri yoğun olan bir birim de çalışan personel fazla keşfe veya icraya gittiğinden dolayı tabiatıyla fazla yolluk yani yol tazminatı almaktadır, keşif işlemlerinin yoğun olmadığı bir birim de çalışan personel ise, keşif işlemleri ve icra işlemlerine iştirak edemediğinden dolayı ise bu konuda mali açıdan herhangi bir getiri edinememektedir.

Rotasyonun İcra Müdürlükleri ile keşif işlemlerinin yoğun olarak yapıldığı birimlerde uygulanmış olması; keşif işlemleri ve İcra işlemlerinden dolayı mali açıdan ihya edilen personel ile keşif işlemleri ve icra işlemlerinde çalışmayan personelin ihya edilememesi arasındaki farkı da yok edecektir. Adliyeler adaletin dağıtıldığı yegane ortamlardır, adaletin dağıtıldığı bu gibi ortamlarda ise personelin dağılımı açısından da adaletli olunması elzem olmaktadır, bunun aksi durum ise personel arasında iş barışının bozulmasına ve personelin huzursuz olmasını da beraberinde getirmektedir, ayrıca bu husus personelin eşit şartlarda çalışmadığından dolayı, personel arasında eşitsizliğin ortaya çıkmasına neden olmaktadır.

ADLİYELERDE ROTASYONUN UYGULANMASININ GETİRDİKLERİ:

1) İcra Müdürlerinde çalışan personel ile keşif işlemlerinin yoğun olduğu birimlerde çalışan personelin, keşif işlemlerinin yoğun olmadığı birimde çalışan personel ile rotasyona tabii tutulması, personel arasında ki mali açıdan kaynaklanan sorunları ortadan kaldırmış olur.

2) Sürekli aynı birim de çalışan personelin muhtelif birimlerde çalışması o personelin çalıştığı birimlerden ötürü donanımlı olmasını da beraberinde getirmiş olur.

3) Bir birim de yıllardır çalışan personelin, kendisini o birimin ayrılmaz bir bütünü imiş gibi deklare etmesi, o personelin yanlış olan bu düşüncesinden sıyrılmasına neden olur.

4) Çalışmış olduğu birim de yaşamış olduğu sorunlardan dolayı iş barışını sağlayamayan personelin, farklı birimlerde çalışmaya başlaması o personelden daha fazla verim alınmasını da beraberinde getirmiş olur.

5) Ağır şartlarda çalışan personelinin rotasyona tabii tutulması, yoğun iş şartlarından dolayı ihmal ettiği ailesine veya kendisine zaman ayırmasını gerektirecektir, bir personel düşünün ki Ağır Ceza Mahkemesi'nde çalışıyor, gecenin bir vaktinde sorguda olduğunu veya duruşmasının gecenin bir vaktine kadar uzadığını düşünün o personelin sorgudan ne zaman çıkacağı sorgunun mahiyetine bağlı olmaktadır, hal böyle iken de o personel iş yükünün ağırlığından dolayı ne kendisine ne de ailesine zaman ayıramamaktadır, rotasyonun uygulanması durumunda o personel farklı birimlerde çalışacağından dolayı ailesine ve kendisine yeterli kadar zaman ayırabilecektir, bu da o personelden ziyadesi ile verim alınacağı anlamına gelmektedir.

6) Özellikle CMK'nın 250. Maddesi ile görevli Ağır Ceza Mahkemelerinde çalışan personelin çalışma şartları gece ve gündüz devam edebilmektedir, bu durum ve daha ağır şartlarda çalışan personele rotasyon uygulanması bu personellerin çalışma barışını doğrudan etkileyecektir.

7) Atıl durumda bulunan personel, başka birimlerde çalışarak daha verimli hale getirilebilir, şöyle ki; bir işi üç kişinin yapacağı bir birime on kişi görevlendirilmiş olması artan yedi kişinin boşta olduğu yani atıl vaziyette olduğu anlamına gelmektedir, halbuki personel görevlendirilmesi yapılırken etik ilkelere dikkat edilmiş olması bu şekilde haksızlığı uygulamaları ortadan kaldıracaktır, rotasyonun uygulanması ise atıl vaziyette olup da kendini kaf dağının ötesinde gören personelin biraz da olsa, kendine gelmesini sağlayacaktır.

ROTASYONUN SÜRESİ VE ROTASYON KONUSUNDA İNİSİYATİF KİMDE OLMALIDIR ?

Rotasyonun süresi belirli periyotlar halinde yapılmalıdır, rotasyon süresi belirlenirken ilgili personelin, çalışmış olduğu birim de işleri öğrenip o personelden verim alacağı süre iyi değerlendirilmelidir, yani ilgili personel tam işleri öğrendiğinde ve kendisinden verim alınmaya başlanıldığında yeri değiştirilmemelidir, rotasyon süresi 1 ile 1.5 yıl arasında değişebilir, ayrıca rotasyon konusunda ki inisiyatif Hakim ve Savcılara bırakılmamalıdır çünkü Hakim ve Savcı memnun olduğu personelin başka bir birime kaydırılmasına tabiatıyla rıza göstermekte direnebilir, yani Hakim ve Savcı beraber çalıştığı personelin yerine gelecek olan deneyimsiz personel ile uğraşmaktan imtina edebilir. Bu durum da inisiyatifin Hakim ve Savcılara bırakılmış olması, yukarıda da belirttiğimiz gibi Hakim ve Savcıların beraber çalıştığı personelin başka birime kaydırılmasına rıza göstermemesine neden olacağı aşikardır.

ÖNERİLER:

1- Rotasyon uygulaması yapmakta olan adliyeler hariç olmak üzere, Ağır Ceza Merkezi ve Mülhakat ayrımı yapmadan rotasyon uygulaması yapmayan adliyelerin tüm birimlerinde rotasyon uygulaması biran önce başlatılmalıdır.

2- Adliyelerde çalışan personelin düzenli olarak dağılımı sağlanmalıdır, bu da belirli bir standarda göre yapılmalıdır. ( Personelin atıl durumda bırakılmaması, Süre konusu, birimlerin iş konusundaki yoğunlukları, birimler arasındaki personel dağılımı, vd. gibi)

3- Personel dağılımı periyotlar halinde yapılmalıdır. Yani bir personelin herhangi bir birimde çalışacağı minimum süre ile maksimum süre belirlenmelidir.

4- Personel arasındaki ?ceza mahkemesinde çalışıyorum? ?hukuk mahkemesinde çalışıyorum?, ?icra Müdürlüğünde çalışıyorum", başka birimlerde çalışamam şeklindeki söylemleri sona erdirilmelidir.

5- Rotasyon uygulaması ile bir birime atanan personel, mazeret durumları ve belirli şartlar haricinde (disiplin soruştuması vs. gibi nedenler) rotasyon süresi bitimine kadar o birimden başka birime kaydırılmamalıdır, çünkü bu şekilde vuku bulan bir uygulama başka birim de çalışan personelin de çalışmış olduğu birimden başka birimlere kaydırılma taleplerini beraberinde getirecektir.

ROTASYON YAPILMAYACAK İSE:

A) Keşif işlemlerinin yoğun olduğu birimlerde çalışan personel ile İcra Müdürlüklerinde çalışmayan personelin yani almış olduğu maaş ile mesai parası dışında başka bir geliri olmayan personele yasal düzenlemeler yapılarak iyileştirme yapılmalıdır. Yani X adliyesinin İcra Müdürlüğünde çalışan personel, icra işlemlerinden dolayı aylık 1000 TL'ye yakın para alıyor ise, İcra Müdürlüklerinde ve keşif işlemlerinin yoğun olduğu birimlerde çalışmayan personel de mali konularda ihya edilmelidir. Bu şekilde bir uygulamanın vuku bulması, personelin keşif işlemlerinin yoğun olduğu birimlerde çalışan personel ve icra müdürlüklerinde çalışan personel ile keşif işlemlerinin yoğun olmadığı birimlerde çalışan personel ve icra müdürlüklerinde çalışmayan personel arasında mali açıdan hakkaniyeti tesis edecektir.

B) Daha önce ?Yol Tazminatlarına Lokal Değil, Genel Bir Çözüm Bulunmasına ilişkin yayımlanan yazımızda Ağustos 2010 tarihli ve 27659 sayılı Resmî Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren 6009 sayılı Kanunun 30 uncu maddesi ile değiştirilen 8/5/1991 tarihli ve 3717 sayılı Kanunun 2 nci maddesinde değişiklik yapılmadan önce, keşfe gidilen dosyada Hakim-Zabıt Kâtibi ve Mübaşire ödenen yollukların toplamının yarısı havuz adı altında o adliyenin açtığı bankada biriktirilmekteydi, havuzda biriken paralar ise her ay sonunda o adliyede çalışan personele eşit şekilde dağıtıldığını belirtmiştik ve ilgili haberin öneriler kısmında ise;

1- Ya vatandaştan alınan keşif harcının tamamı keşfe giden heyete ödenmeli, hazineye fazladan alınan ücretin aktarımı yapılmamalı,

2- Ya da keşfe giden heyetin alacağı ücret kadar vatandaştan keşif harcı alınmalıdır, şeklinde önerilerde bulunmuştuk,belirtilen bu öneriler keşfe giden personelin alacağı ücretin artanı hazineye gelir olarak aktarımının iptal edilerek hazineye aktarılacak kısmın Adalet Bakanlığı'nın açacağı ortak bir havuzda biriktirilip belirli periyotlar halinde tüm adliyelerde özellikle keşfe giden personele eşit şekilde dağıtılması şeklinde genişletilebilir ve bunun için de gerekli yasal şartlar ihdas edilmelidir.

Yukarıda da belirttiğimiz üzere, eğer keşfe gidilen dosyada Hakim-Zabıt Kâtibi ve Mübaşire kısacası keşif heyetine ödenen yollukların toplamının yarısı havuz adı altında Adalet Bakanlığı'nın açacağı banka hesaplarında biriktirilmesi şeklinde bir uygulama yapılır ise burada şu hususa dikkat edilmelidir, havuzda biriken paranın tüm adliyelerde sadece ve sadece keşfe giden personele dağıtımı sağlanmalıdır, çünkü keşifte yaşanılan sorunların neler olduğu, ne kadar zor bir ugraş olduğunu ancak ve ancak keşfe ve icra işlemlerine katılan kişiler bilir, bu bağlamda havuzda biriken paralar, keşfe katılmadığı halde keşif ücreti alan personel ile keşfe gidip de o paranın kazanılmasına ön ayak olan personel arasında hakkaniyetsizliğin ortaya çıkmasına neden olacağı aşikardır.

İcra Müdürlükleri ile keşifin fazla yapıldığı mahkemelerin detaylı şekilde irdelenmesi, rotasyona, sadece maddiyat açısından bakıldığı anlamına gelmemektedir, zira personel arasında eşitliğin tesis edilmesi için gerek maddi hususların gerekse sair hususların belirtilmesi gerekmekte olduğundan dolayı bu husus detaylı şekilde belirtilmiştir.

İŞ YOĞUNLUĞUNUN ÇOK AZ OLDUĞU BİRİMLERDE ÇALIŞAN PERSONEL AÇISINDAN ROTASYONUN UYGULANMASI:

İş yoğunluğu nedir?

İş yoğunluğu, personelin çalışmış olduğu birimin iş konusunda yoğun olduğu anlamına gelmektedir, yoğun olan çalışma şartlarının ise, personelin yoğun bir şekilde çalışmasını gerektirmektedir, adliyelerde iş yoğunluğunun az olduğu, iş yoğunluğunun fazla olduğu birimler olmaktadır, iş yoğunluğu az olup da personel sayısının fazla olduğu birimlerde görevli olan personel atıl bir durumda bırakılmaktadır, başka bir ifade ile iş yoğunluğunun az olduğu birim de personel sayısı fazla olması, iş yoğunluğu ile personel sayısı arasında ters bir ilişki meydana getirmektedir.

İş yoğunluğunun fazla olduğu birimlerde ise, bunun tam tersi bir durum görülmektedir, yani personel sayısı az;ama iş yoğunluğu fazla olmaktadır bu şekilde dengesiz dağıtılan personelin var olması, rotasyonun biran önce gerçekleştirilmesi için gerekli olan çalışmaların yapılmasını da kaçınılmaz kılmaktadır.

Birimlere personel dağıtımı konusu ise ayrıca bir konuyu teşkil etmektedir;ancak şu hususun da unutulmaması gerekir ki, birimlere dağıtılacak personelin de hakkaniyet kurallarına riayet edilerek dağıtılması gerekmektedir, bir şekilde birilerinin vasıtası ile iş yoğunluğunun az olduğu birime atanma şeklinde uygulamalar son bulmalı, bunun yerine hakkaniyet kurallarının tesis edildiği atamalar gerçekleştirilmelidir.

Buraya kadar rotasyonun uygulanmasının getirilerinin neler olduğu, rotasyon yapılmayacak ise nelerin yapılmasının önemli olduğu, İcra Müdürlükleri ile keşifin fazla yapıldığı mahkemeler hakkında detaylı şekilde bilgi vermeye çalıştık,belirtmiş olduğumuz bu hususlar personel arasında eşitliğin sağlanması için konunun maddiyat açısından ve sair hususların irdelenmesini gerektirmiştir.

Rotasyonun, tüm adliyelerde uygulanması için Adalet Bakanlığı'nın bu konuyu personelin içinde bulunduğu sorunları da göz önüne alarak uygulamaya koyması elzem bir önem arzetmektedir.

Daha şeffaf, daha hakkaniyetli, daha makul bir personel dağılımının gerçekleşmesi tüm adliye çalışanlarının yegane temennisidir.

Konunun önemi Adalet Bakanlığı tarafından dikkate alınarak gerekli düzenlemelerin yapılması dileğiyle.

' ÇOTANAK '

Memurlar.Net Forum Bölümü Adalet Personeli Editörü