Gümrük Kontrolörleri Derneğinin kamu reformu kapsamında değerlendirilmek üzere hazırladığı "Hile ve Yolsuzlukla Mücadele Kurulu Kurulmasına İlişkin Kanun Teklifi" metni

HİLE VE YOLSUZLUKLA MÜCADELE BİRİMİ/KURULU

- GENEL GEREKÇE

-HİLE VE YOLSUZLUKLA MÜCADELE BİRİMİ/KURULU KANUN TASLAĞI

-KAMU YÖNETİMİ TEMEL KANUNU TASLAĞINDAN DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA İLİŞKİN TEKLİFLER

-UYGULAMALARA İLİŞKİN GENEL BİLGİ

(Model Denetim Birimi)
(HİLE VE YOLSUZLUKLA MÜCADELE BİRİMİ/KURULU)

?Kamu yönetiminin yeniden yapılandırılmasına ilişkin çalışmalarının yoğunlaştığı bu dönemde, özellikle mali yönetim, mali kontrol ve denetim konularındaki çalışmalar incelendiğinde gerek kamu ve özel gerekse kamu ile özel kişi ve kuruluşların ilişkilerinde; hile, yolsuzluk, kaçakçılık, Ülkenin mali çıkarlarına aykırı kanundışı faaliyetlerle mücadele anlamında, nitelikli olan bu suçların soruşturulması konusunun düzenlenmediği görülmektedir. Bu hususa Kamu Yönetimi Temel Kanunu tasarısının (38,39,40) maddelerinde yer verilmesinin bir eksikliği gidereceği düşünülmektedir.?

?Hile, yolsuzluk, kaçakçılık ve ülkenin mali çıkarlarına aykırı kanundışı faaliyetlerle etkin olarak mücadeleyi sağlayacağı düşünülen Kanun Taslağı, gerekçesi ile birlikte ilişiktedir.?

Gümrük Kontrolörleri Derneği
Ekim 2003

*******************

MODEL ?DENETİM BİRİMİ?: Avrupa Birliğinde hile, yolsuzluk, rüşvet, kaçakçılık ve mali çıkarlarını etkileyen yasa dışı faaliyetlerle mücadele eden, bu konularda inceleme ve soruşturma yapan birim (OLAF) ve üye ülke gümrük denetim birimi modelleri dikkate alınarak ?Hile ve Yolsuzlukla Mücadele Birimi/Kurulu? adıyla Taslak hazırlanmıştır. Bu taslak Gümrük İşlemleriyle ilgili hile, yolsuzluk, rüşvet, kaçakçılık ve kanuna aykırı işlemlerle mücadele etmek ve bu konulardaki inceleme ve soruşturma yapmak amacıyla Gümrük Kontrolörleri için düşünülmüştür. Esasında bu modelin tüm Ülke düzeyinde; hile ve yolsuzluklarla ve Ülkenin mali çıkarlarına aykırı tüm kanundışı faaliyetlerle mücadele anlamında inceleme ve soruşturma hususlarının düzenlenmesinde bir model olabileceği düşünülmektedir.

*******************

(Gümrük Başkontrolörü Ali NURAL koordinatörlüğünde hazırlanmıştır)

*******************
GENEL GEREKÇE

Hile, yolsuzluk, kaçakçılık ve Ülkenin mali çıkarlarına aykırı kanundışı faaliyetlerle mücadelenin en etki yolu; şüphesiz bu yöndeki iradenin ortaya konulması, bu iradenin ise toplumun tüm katmanlarınca benimsenmesi ve hayata geçirilmesi ile olacaktır. Bu işin eğim kısmıyla da ilgili olup, buna rağmen hile ve yolsuzluk işleri yine de olacaktır. Çünkü bu suçlar sadece ülke içinde değil ülke sınırlarını da aşmaktadır. İşte bu hile ve yolsuzlukların önlenmesi için bu işin uzmanı olan kişiler tarafından etkin olarak mücadele edilmesi gerekmektedir.

Etkin mücadele için geleneksel denetim yöntemlerinin de terk edilmesi gerekmektedir. Özellikle herhangi bir inceleme ve soruşturma gerektirmeyen, idarenin kendi insiyatifi ile sonuçlandırabileceği işlerin denetime intikal ettirilmemesi ve denetim elemanlarının bu tür gereksiz işlere boğulmasının önlenmesi gerekmektedir. Diğer taraftan, gelişmiş ülkelerde kontrollerin ertelenmiş olarak gümrük kapılarında değil firmaların kayıtları üzerinde sonradan yapıldığı dikkate alındığında, bu kontrollerin yapılması için denetim birimlerine ihtiyaç duyulmaktadır.
Keza bilgisayarlaşma ve otomasyonun hile, yolsuzluk, rüşvet, kaçakçılık gibi kanundışı faaliyetleri önlemede yetersiz kaldığı, daha doğrusu bu suçların nitelikli olarak işlendiği dikkate alındığında, anılan suçlarla mücadele için denetim elemanı ihtiyacı olduğu açıktır.

Kamu yönetiminin yeniden yapılanmasında etkinlik ve verimliliğin arttırılması, hantallığın giderilmesi, fonksiyonel olmayan birimlerin tasfiyesi öngörülmektedir. Şüphesiz bu öngörülen hususların gerçekleşmesi ve kısa zamanda olumsuz duruma dönüşmemesi, kamu ihtiyaçları, kamu sağlığı ve güvenliği için işlemlerin denetlenmesi bir ihtiyaçtır. Denetim sonucu ortaya çıkan adli ve idari soruşturma gerektiren hususların da konunun uzmanı ve deneyimli kişilerce açıklığa kavuşturulması bütün gelişmiş ülkelerde olan bir uygulamadır.

Hile , yolsuzluk, kaçakçılık ve gümrük işlemleriyle ilgili Ülkenin mali çıkarlarına aykırı Kanun dışı faaliyetler esasında piyasada görünmeyen bir el şeklinde ekonomik dengeleri bozucu bir nitelik taşımaktadır. Yine bu faaliyetler kayıt dışı olduğundan kanunlar çerçevesinde iş yapanlar aleyhine haksız rekabet yaratmaktadırlar. Keza kaynakların yerinde ve gerçek ihtiyaç sahipleri tarafından kullanılmasını engellemektedir. Bu illegal faaliyetlerle iştigal edenler sadece ülke içinde değil ulusal sınırları aşan boyutlarda da bu faaliyetleri sürdürmektedirler. Hileli işlerin önemli bir kısmının uluslar arası boyutu bulunmaktadır. Yine gümrük kapılarında tespit edilecek bu tür faaliyetler sadece tesadüfi olacaktır. Bu işlemler böyle olunca da genellikle olup bitmiş olayların denetim birimlerine intikal ettirilmesi söz konusu olmakta ve önceden önlenmesi nadiren gerçekleşmektedir.

Kanundışı faaliyetlerle etkili olarak mücadele etmek, caydırıcı olmak ve önlemek için, cereyan eden bu faaliyetleri bir bütün olarak görmek gerekir. Bunu bize gösterecek olan da; geçmiş yıllarda benzer konularda yazılmış raporların bir veri merkezinde toplanarak analiz edilmesi, ülke içi veya ülke dışında bu işlerle mücadele eden kurum veya kuruluşlarla işbirliği yoluyla sağlanacak bilgi ve belgeler, kısacası her türlü istihbarat olayın tümünü gösterecek olan verilerdir. Bu şekilde elde edilecek veriler hangi kişi, kurum veya kuruluş yada şirket üzerinde yoğunlaşmak gerektiğini gösterecek dolayısıyla mevzuata uygun işlem yapanlar rahatsız edilmediği gibi rekabet hakları da korunmuş olacaktır.
Hileli işlerin delillendirilmesi amacıyla gerek ülke içinde gerekse ülke dışında yerinde inceleme ve soruşturmalar yapılacaktır. Bu inceleme ve soruşturmalarda delil mahiyetindeki veriler üzerinde durulacaktır.

Avrupa Birliğinde (AB) ise; AB Komisyonuna bağlı olarak 1999 yılında kurulan, ancak bütçe ve çalışmalarında bağımsız, bazı görelilerinin konsey, parlemento, komisyon ortak kararıyla atanan ?Hile İle Mücadele Birimi? (OLAF), Topluluk düzeyinde her türlü hile, kaçakçılık, rüşvet ve Topluluğun mali çıkarlarına aykırı bilimum kanun dışı faaliyetleri incelemekte ve soruşturmaktadır. OLAF yanında üye ülkelerin kendi gümrük denetim elemanları da faaliyetlerini sürdürmektedir. OLAF'ın hileli işlere ilişkin değerlendirebileceği zengin veri tabanı, İnterpol, Europol, üye veya üçüncü ülke gümrük idareleri veya bu ülkelerde aynı işi yapan ofisler ile işbirliği dolayısıyla zengin istihbaratı bulunmaktadır.

Bu Kanun tasarısı, AB'deki uygulama dikkate alınarak, AB ilerleme raporlarında yolsuzluk olgusuna dikkat çekildiği gözetilerek, Gümrük (Kontrolörlerinin) halen yaptıkları işlerin büyük çoğunluğunun AB Hile İle Mücadele Birimi'nin (OLAF) yürüttüğü soruşturmalarla benzerlik arz ettiği, geçmiş yıllarda da müşterek incelemeler yürüttükleri dolayısıyla hile ve yolsuzlukla mücadelede deneyimli oldukları gözetilerek, hile, yolsuzluk, kaçakçılık ve gümrük işlemleri ile ilgili kanuna aykırı faaliyetlerle daha etkin mücadele edilmesi ve bu faaliyetlerin önlenmesi amacıyla hazırlanmıştır.

****************************************
?HİLE VE YOLSUZLUKLA MÜCADELE BİRİMİ/KURULU? Kanun Taslağı
BİRİNCİ KISIM

Amaç, Kapsam ve Tanımlar
Amaç
Madde 1- Bu Kanunun amacı; hile, yolsuzluk ve gümrük işlemleriyle ilgili diğer kanuna aykırı işlemlerle etkin mücadele için düzenleme yapmaktır.

Kapsam
Madde 2- Bu Kanun, hile ve yolsuzlukla mücadele birimine ilişkin usul ve esasları, mücadele şekillerini kapsar.

Tanımlar
Madde 3- Bu Kanunda geçen;
Hile ve yolsuzlukla mücadele birimi: Hile, yolsuzluk, rüşvet, kaçakçılık ve Ülkenin mali çıkarlarını etkileyen diğer yasadışı faaliyetlerle mücadele etmek, bu faaliyetlerle ilgisi tespit edilen kişilerin idari ve adli ceza gerektiren fiillerini tespit etmek üzere kurulmuş birimi,
Denetim Elemanı: Başkan ve yardımcı kadrolarında bulunanlar da dahil olmak üzere hile, yolsuzluk ve Ülkenin mali çıkarlarını etkileyen kanun dışı faaliyetleri ortaya çıkarmak ve bu faaliyetlerle mücadele etmek üzere kadrolu olarak istihdam edilenleri,
Denetlenen: Denetime tabi kamu kurum ve kuruluşları ile gerçek ve tüzel kişileri,
Denetim: Denetlenenlerin belli bir dönemdeki işlemlerinin; mevzuata uygunluğunun, mevzuat dışı işlemlerinin ve verimliliğinin tespitini,
Soruşturma: Hile ve yolsuzlukların delillendirilmesi amacıyla, belgelerin talep edilerek veya yerinde incelenmesi, örnek alınması, ülke içinde veya dışındaki kurum ve kuruluşlarla işbirliği yaparak bilgi, belge ve istihbarat sağlanması, analiz yapılması, ilgililerin idari ve adli ceza veya ödüllendirmeyi gerektiren fiillerinin tespit edilmesi ve kanunlarla düzenlenen işlemlerin yapılması faaliyetlerini,
İstihbarat: Hile, yolsuzluk, rüşvet, kaçakçılık vb kanun dışı faaliyetlerle ilgili olarak; gerek ülke içindeki gerekse ülke dışındaki kurum, kuruluş veya kişilerden veya analize tabi tutarak istatistik verilerden (veya bu işle görevli kişilerden) elde edilen bilgi ve belgeleri,
Bilgi (delil) bankası: Denetim elemanlarınca düzenlenen raporların veya inceleme yada soruşturma sırasında veya istihbarat yada işbirliği yoluyla elde edilen verilerin tek merkezde toplanmasını,
Risk analizi: Bilgi bankasında bulunan rapor veya diğer verilerin değerlendirmeye tabi tutularak hile ve yolsuzluk fiillerini yada faillerini veya bu kapsamda mütalaa edilebilecek veriler elde etmeye yönelik yapılacak analizleri,
Ön İnceleme: 4483 sayılı Memurlar ve Diğer Kamu Görevlilerinin Yargılanması Hakkında Kanun hükümleri uyarınca yürütülen faaliyetleri,,

ifade eder.

İKİNCİ KISIM
Hile ve Yolsuzlukla Mücadele Biriminin Çalışma Usul ve Esasları

BİRİNCİ BÖLÜM
Kuruluş, Merkez, Görev Onayı

Kuruluş
Madde 4- Hile ve Yolsuzlukla Mücadele Birimi, bu Kanun hükümlerine göre atanan bir başkan ile derece ve unvanları kadrolarında gösterilen denetim elemanlarından oluşur. Birimde; gerektiğinde konularına göre, genel politika, istihbarat, yolsuzluk verilerinin değerlendirildiği risk analizi, uluslar arası anlaşmalara ilişkin konular, ekonomik etkili rejimler vb bölümler oluşturabilir. Birimin çalışma usul ve esasları tüzükle/yönetmelikle düzenlenir. Birim doğrudan bakana/kurumun en üst amirine bağlıdır.

Çalışma Merkezi
Madde 5- Biriminin merkezi, bağlı olduğu kamu kurum ve kuruluşunun merkezinin bulunduğu yerdir. İhtiyaç olması halinde grup başkanlığı kurulabilir. Ancak, denetim elemanları istekleri dışında sürekli olarak grup başkanlıklarında görevlendirilemezler.

Görev Onayları
Madde 6- Denetim biriminin veya idarenin yaptığı analizler sonucuna göre hile ve yolsuzluk gibi kanun dışı işlem şüphesi bulunan konulara ilişkin görev onayları denetim birimi tarafından alınır; görevlendirmeler denetim birimi başkanı tarafından yapılır. Denetim elemanının inceleme ve soruşturmasını gerektirmeyecek, işlem tesisi için idarenin kendi insiyatifinin yeter olduğu konular onaya bağlanmaz.

İKİNCİ BÖLÜM
Hile İle Mücadele Birimi Başkanı
Madde 7- Mesleki tecrübesi olan ve kıdemli denetim elemanları arasından 4 yıl süreyle atanır. Bu süre bir kez uzatılabilir. İhtiyaca göre en fazla üç başkan yardımcısı görevlendirilir.

Birim başkanı;
a) Birimin hile ile etkin olarak mücadelesi için ve hileyi önleyecek programlar hazırlamak, bu amaçla danışma konseyiyle yılda en az 6 kez, denetim elemanlarıyla da 2 kez toplantı yapmak,
b) Kendi insiyatifi veya idareden intikal ettirilen muhtemel hile, yolsuzluk, kaçakçılık gibi konularda görev onayları hazırlamak ve bu onayları dengeli ve adil dağıtmak
c) Mevzuatın öngördüğü hususlarda araştırma, inceleme, ön inceleme veya soruşturma yapmak,
d) Birime intikal eden muhtemel hile ve yolsuzluk bilgilerini değerlendirmek veya veri bankasındaki yada istihbarat yoluyla sağlanan bilgileri analize tabi tutarak hazırlanan görev onayları uyarınca inceleme ve soruşturma yapmak,
e) Ülke sınırlarını aşan suçlarda veya ticari kuruluşlarda yerinde inceleme ve soruşturma yapılması için görev onayı hazırlamak
f) Hile, yolsuzluk, kaçakçılık ve mali çıkarlara aykırı faaliyetlerle ilgili ülke içinde veya ülke dışında, bu faaliyetlerle mücadele eden kuruluşlarla işbirliği yapmak,
g) Memur ve diğer görevli veya ilgili kişilerle ilgili yapılan inceleme ve soruşturmalarda, insan hakları, temel özgürlükler, hakkaniyet, kendini ifade etme haklarına riayet etmek,
h) Mesleki konularda inceleme ve araştırma görevlerini yapmak, denetim elemanlarının mesleki gelişimini sağlamaya yönelik çalışmalar yürütmek,
ı) Denetim elemanlarının düzenleyecekleri raporlar ile görüş yazılarını inceleyerek, esas ve usul yönünden saptanacak eksikliklere ilişkin başkanlık düşüncesini, basit veya maddi hatalar dışında, yazılı olarak bildirmek,
j) Denetim biriminin faaliyetlerinin genel değerlendirmesini içeren yıllık faaliyet raporu hazırlamak ve yayımlamak, faaliyet raporlarında yıllık hedeflere ne ölçüde ulaştığını, hedeflere ulaşmanın toplam maliyetini ve erişilmeyen hedefler varsa bunların nedenlerini belirlemek,
k) Kanun, tüzük ve/veya yönetmeliklerle belirlenen diğer görevleri yapmak,
İle yetkili ve görevlidirler.

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Bilgilendirme, İstihbarat, Bilgi Bankası ve Analiz, Yerinde Denetim

Bilgilendirme
Madde 8- Kamu kurum ve kuruluşları ile gerçek veya tüzel kişiler; muhtemel hile, yolsuzluk, kaçakçılık veya bu kapsamdaki illegal faaliyetleri Hile ve Yolsuzlukla Mücadele Birimine bildirmekle yükümlüdürler. Yapılan bu bildirimlerde gizlilik şartlarına riayet edilir.

İstihbarat, Bilgi Bankası ve Analiz
Madde 9- Denetim birimi; hile, yolsuzluk, kaçakçılık veya benzer kapsamdaki illegal faaliyetlerle ilgili; ilgililerce yapılacak bilgilendirme; bu işle görevli kişilerce/birimlerce sağlanacak bilgiler; üretim, dış ticaret, tüketim, ithalat ve ihracat vb istatistiklerinin incelenmesi, veri yada bilgi bankalarının değerlendirilmesi, hileli işlere ilişkin olarak denetim elemanlarınca düzenlenen raporların değerlendirilmesi; ülke içinde veya ülke dışında bu faaliyetlerle mücadele eden kuruluşlardan sağlanan bilgiler; şeklinde istihbarat bilgileri toplayabilir.

Toplanan bu bilgiler denetim birimi bilgi bankasında saklanır ve analize tabi tutulurlar. Analiz sonucuna göre hile ile mücadele inceleme ve soruşturmaları etkin olarak yürütülür.

Yerinde Denetim
Madde 10- Denetim elemanları hile ve yolsuzlukla mücadele amacıyla yaptıkları inceleme ve soruşturmalarda, inceleme konusu olayla ilgili olarak gerek kamu kurum ve kuruluşlarında gerekse gerçek ve tüzel kişilerin ticari faaliyette bulundukları yerlerde; defter, doküman, fatura, sözleşme, anlaşma, ödeme belgeleri, banka dekont ve kayıtları, ticari yazışma, bilgisayar verileri, üretim ve dağıtım metodları hakkında bilgi ve muhasebe kayıtlarını isteyebilirler, fiziki sayım ve kontroller yapabilirler. Bu belgelerin birer örneklerini alabilirler. Evrakta sahtekarlık gibi asıl delil niteliğinde olan belgelerin aslını alabilirler. Yapılan bu işlemler taraflarca tutanağa bağlanır, imzadan imtina edilmesi halinde bu durum tutanağa şerh edilir. Bu şekilde sağlanan bilgilerde gizlilik ve mesleki sır şartlarına riayet edilir. Denetim elemanlarının denetim görevlerine ilişkin olarak bilgi ve belgelerin ibraz edilmemesi halinde ilgili kanunların kendilerine tanıdığı yetkilerini kullanırlar.

Ulusal sınırları aşan suçlar dolayısıyla ülke dışında yerinde yapılacak incelemelerde, bu konudaki anlaşma hükümlerine ve ilgili ülke mevzuatlarına uygun hareket edilir. Bu incelemelerde hileli durum tespit edilmesi halinde ilgili ülkeye bildirilir.

ÜÇÜNCÜ KISIM
Denetim Elemanları

BİRİNCİ BÖLÜM
Denetim Birimine Giriş ve Çalışma Şekli

Giriş, atama ve yükselme
Madde 11- Denetim birimlerine giriş için seçme ve yarışma sınavlarının başarılması gerekir. Yardımcılık süresi 2 yıl olup, bu süre sonunda yeterlik sınavı yapılır. Yarışma ve yeterlik sınav kurulları denetim birimi başkanlığındaki denetim elemanlarından oluşur.

Denetim birimine atanan yardımcıların yetişmesinde; mevzuat bilgileri yanında, kişiliklerini mesleğin gerektirdiği niteliklere göre geliştirmek, hile ile mücadele ve soruşturma konusunda bilgi deneyim ve uzmanlık sağlaması amaçları gözetilir.

Baş denetçi unvanına atama yapılmasında kıdemi, geçmişteki performansı, mesleki yeterliği, sicil raporları, vb hususlar dikkate alınır ve yardımcılık dahil denetim mesleğinde 10 yıl geçmedikçe bu atama yapılmaz.

Denetim elemanlarının çalışma şekli
Madde 12- Denetim elemanları; işlemlerin uygun olup olmadığı denetimini; hile, yolsuzluk, kaçakçılık gibi kanundışı faaliyetlerle ilgili inceleme ve soruşturmaları; keza görevliler veya diğer ilgililer hakkındaki idari veya adli ceza gerektiren fiillerin soruşturmasını yaparlarken mesleğin gerektirdiği saygınlığı ve güven duygusunu sarsacak nitelikte davranışlarda bulunmazlar.

Kendilerine intikal ettirilen işleri en kısa sürede sonuçlandırmaya çalışırlar, özellikle soruşturmaları 2 yılı geçmesi halinde gerekçeleri ile birlikte birim başkanına bilgi verilir. Soruşturmalarda delil esasına göre çalışılır, delil olmayacak gereksiz bilgi ve belgelerin peşine düşülmez.

Denetim elemanları, düzenledikleri raporlar ile görüş yazılarında belirttikleri kanaatlerinden veya kanunla verilen yetkilere dayanarak aldıkları tedbirlerden dolayı sorumlu tutulmazlar.

Güvence
Madde 13- Denetim elemanları, kendi istekleri dışında ya da denetim hizmetlerinin gerekleriyle bağdaşmayan sıhhi, mesleki yetersizlikleri ile davranış kuralları ve mesleki eğitime riayetsizlikleri tespit edilmedikçe görevden alınamaz ve diğer idari görevlere veya hizmet sınıflarına atanamazlar.

İKİNCİ BÖLÜM
Denetim Sonuçları ve Danışma Konseyi

Raporlar
Madde 14- İnceleme ve soruşturma sonucunda hazırlanacak raporlar, belirsizliklere yer vermeyecek şekilde, kolay anlaşılır bir tarzda yazılır; mevzuata, uluslararası raporlama ilkelerine, standartlarına uygun ve yeterli kanıtlara dayalı olarak düzenlenir.

Denetim elemanlarınca yapılan; denetim ve incelemeler 6 ay, soruşturmalar ise 2 yıl içinde tamamlanır ve rapora bağlanır. Bu sürelerin aşılmasını zorunlu kılacak hususlar birim başkanına bildirilir.

Denetim elemanınca düzenlenen raporlar, birim başkanlığına intikal ettirilir. Hile, yolsuzluk ve kaçakçılık vb suçlara ilişkin rapor bilgileri istihbarat ve risk analizlerinde kullanılmak üzere bilgi bankasına girilir. Raporlar incelenerek ilgili mercilerine tevdi edilir. Bunlardan adli suçlara ilişkin raporlar denetim elemanlarınca doğrudan yetkili ve görevli makam ve mercilere gönderilir. Ancak bu raporların örneği yine birim başkanlığınca incelenerek eksiklik tespiti veya farklı görüş olması halinde durum denetim elemanına yazı ile bildirilir.

Raporların intikal ettirildiği merciler, rapor üzerine tesis edilen işlem sonucundan denetim birim başkanlığına bilgi verirler.

Danışma Konseyi
Madde 15- Kıdemli denetim elemanlarından ve en az 5 kişiden oluşan konsey, bilgi bankası ve istihbarat bilgilerini değerlendirerek muhtemel hile, yolsuzluk, kaçakçılık vb konuların tespitinde birim başkanına yardımcı olur. Yine düzenlenen raporlara dayanılarak hile, yolsuzluk ve kaçakçılık gibi kanundışı faaliyetlerin önlenmesinde hedeflere ne kadar ulaşıldığının tespiti amacıyla yıllık faaliyet raporlarının düzenlenmesine yardımcı olur.

Konsey ayrıca; yolsuzluk ve usulsüzlükleri doğuran risk faaliyet alanlarını belirlemek ve risk değerlendirme yöntemleri geliştirmek, yolsuzlukların önlenmesi için önerilerde bulunur ve Denetim ve denetim elemanlarının sorunlarına ilişkin konularda tespit ve değerlendirmeler yaparak ve çözüm önerilerinde bulunur.

DÖRDÜNCÜ KISIM
Bilgilendirmeme ve Geçici Hükümler, Yürürlük ve Yürütme

BİRİNCİ BÖLÜM
Bilgilendirme Yükümlülüğüne Uymayanlar
Madde 16- Bu Kanunun 8 inci maddesinde belirtilen bilgilendirme işini kasıtlı olarak yerine getirmedikleri tespit edilenlerin iyi niyetli olmadıkları sonucuna varılır ve bu kişi veya firmalar mevzuat uygulamasında riskli gruba dahil edilir. Bu kişi ve firmalar basitleştirilmiş işlemler gibi gümrük kolaylıklarından faydalandırılmaz.

Yönetmelik
Madde 17- Bu kanunun uygulamasına ilişkin yönetmelik, Kanunun yayımlanmasından bir ay sonra yayımlanır.

Geçici Hükümler
Geçici Madde 1- Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihte denetim birimlerinde görev yapmakta olan denetim elemanlarının kazanılmış hakları ile ilgili hükümler saklıdır.
Geçici Madde 2- Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihte Gümrük (Kontrolörü) olarak görev yapanlar başka bir işleme gerek kalmaksızın Hile ve Yolsuzlukla Mücadele Birimi Denetim Elemanı Olarak atanmış sayılırlar. Unvanında stajyer sözcüğü bulunan denetim elemanlarının kadro unvanları başkaca bir işleme gerek olmaksızın "yardımcı" olarak değiştirilmiştir.

İKİNCİ BÖLÜM
Yürürlük ve Yürütme

Yürürlük
Madde 18- Bu Kanun hükümleri yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
Yürütme
Madde 19- Bu Kanun hükümleri Bakanlar Kurulu tarafından yürütülür.

 

KAMU YÖNETİMİ TEMEL KANUNU TASLAĞINDAN DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA İLİŞKİN TEKLİFLER
1.Kamu Yönetimi Temel Kanunu Taslağının 12 Maddesine aşağıdaki fıkranın eklenmesi yerinde ve uygun olacaktır
?e)..Denetim Birimi merkezi idarenin en üst amirine bağlı olarak faaliyet gösterir.?
Gerekçe :
AB'deki uygulamalara parallelik sağlama bakımından Türkiye'nin kendine özgü koşulları taşra teşkilatı da dikkate alındığında, taşra teşkilatları bulunan Bakanlıklarda denetim birimlerinin en üst amire bağlanması denetim elemanın çalışmasında serbestiyet sağlayacaktır.

2.Kamu Yönetimi Temel Kanunu Taslağının 38. Maddesine aşağıdaki fıkranın eklenmesi yerinde ve uygun olacaktır.
?...Ayrıca, kamu kurum ve kuruluşlarınca yapılan işlemlerin, kişilerin ve şirketlerin kamu kurum ve kuruluşlarını ilgilendiren işlemlerinin, incelenmesi ve soruşturulması neticesinde elde edilen verilerin rapora bağlanarak ilgili idari ve adli birimlere intikal ettirmektir.?
Gerekçe :
Hile, yolsuzluk ve kanundışı faaliyetlerin ortaya çıkarılması ancak inceleme ve soruşturma yoluyla olmaktadır. Soruşturma kapsamına girecek işlem ve eylemlerin çok çeşitlilik arzetmesi, hile ve suistimaller konusunu takip ve tahkik edecek uzman elamanlara modern ekonomilerde de ihtiyaç bulunuyor olması vb. hususlar dikkate alındığında bu işlemlerin yapılmasının birbaşka mercie bırakılması hem mevcut yetişmiş elemanlardan vazgeçme hem de yeni masraflar yaratma anlamına gelmekte olduğu gibi verim açısından da hedefe ulaşılamayacaktır. Bunun yerine taşra teşkilatı bulunan bakanlıklarda denetim işlevinin tanımlanan şekilde yapılması amaçlanmıştır.

3.Kamu Yönetimi Temel Kanunu Taslağının 39. Maddesine aşağıdaki fıkranın eklenmesi yerinde ve uygun olacaktır
?..Bu denetim inceleme ve/veya soruşturma şeklinde yerine getirilir.?
Gerekçe :
Maddede tanımlanan denetimin kapsamı, yapılacak denetimin yol ve yöntemlerini de içermesi amaçlanmış ve bütünlük sağlanacaktır.

4. Kamu Yönetimi Temel Kanunu Taslağının 40. Maddesine aşağıdaki fıkranın eklenmesi yerinde ve uygun olacaktır
?..Taşra teşkilatı bulunan kamu kurum ve kuruluşlarında dış denetim birimin en üst amirine bağlı denetim birimi tarafından yapılır.?
Gerekçe:
Taşra teşkilatı bulunan ve merkezi idarenin yolgöstericiliğinde yapılan hizmetlerin denetimi AB normlarında ve uygulamalarında olduğu gibi yapılabilmesi bakımından uzman denetim elemanlarından yararlanılması amaçlanmıştır.

5. Kamu Yönetimi Temel Kanunu Taslağının Geçici 7. Maddesine aşağıdaki fıkranın eklenmesi yerinde ve uygun olacaktır
?..Taşra teşkilatı bulunan kamu kurum ve kuruluşlarında halen Müffettiş ve Kontrolör olarak görev yapanlar mevcut özlük hakları ile birlikte, birimin enüst amirine bağlı olarak oluşturulacak olan Denetim Birimine yeni unvanla intisap ettirilir.
Gerekçe:
Taşra teşkilatı bulunan kamu kurum ve kuruluşlarında halihazırda yürütülen denetim hizmetlerinin sürekliliği ve AB'de de benzer uygulamanın olması nedeniyle mevcut yetişmiş personelden yararlanılması ve soruşturma işlevinin gerekleri amaçlanmıştır.

UYGULAMALARA İLİŞKİN GENEL BİLGİ

AB'de Durum: Avrupa Birliği, gümrük suçları da dahil, topluluğun mali çıkarlarına zarar verecek işlemlerle mücadele etmektedir. AB bu kapsamdaki inceleme ve soruşturmaları (hileli işlemler, kaçakçılık, evrakta sahtekarlık, rüşvet, gerçeğe aykırı kıymet, menşe, beyan vb) ?(OLAF) Hile İle Mücadele Birimi? ile yapmaktadır.

Topluluk düzeyinde görev yapan OLAF; bağımsız bütçeye sahip, soruşturma konuları belli sürelerle seçilen kurul/heyet üyelerince belirlenen, Topluluktaki kurum, kuruluş, acenta ve ticari şirketlerde muhasebe kayıtlarını, ticari yazışma ve belgelerini inceleyebilen, gerektiğinde bu belgelerin örneklerini alabilen, İnterpol, Europol, üye ülke gümrük idareleri ile aday veya diğer ülke gümrük idareleri ile işbirliği içinde olan, risk analizleri yapmasına imkan verecek zengin veri tabanına sahip, denetim elemanlarınca düzenlenen raporların analize tabi tutularak değerlendirildiği, yaptığı inceleme ve soruşturmalar sonrasında üye ülke gümrük idarelerine tavsiyelerde bulunan, memurlarla ilgili idari ve adli soruşturma yapabilen bir denetim birimidir.

Toplulukta OLAF dışında her üye ülkenin kendi sistemi içinde gümrük denetim elemanları da bulunmaktadır. İnceleme ve soruşturmalarda OLAF denetim elemanları üye ülke gümrük denetim elemanları ile birlikte çalışmaktadırlar. Örneğin İngiltere'de OLAF'ın partneri olarak SFO (Serious Fraud Ofis) adıyla bir birim faliyet göstermektedir. Fransa da Gümrük Müfettişleri Gümrükler Genel Müdürlüğüne baplı olarak, Almanya'da eyalet düzeyinde faaliyet göstermektedirler.

OLAF heyeti Türkiye'de geçmiş yıllarda gümrük denetim elemanları (Gümrük Kontrolörleri) ile de ortak inceleme yürütmüşlerdir.
Anılan birimin etkinliğinin artmasında, elinde bulunan (istihbarat) verilerin analize tabi tutularak inceleme ve soruşturma yürütmesinin önemli bir katkısının olduğu düşünülmektedir.

OLAF'ın yaptığı inceleme ve soruşturmaların, gerek konu, gerekse usul ve yöntem açısından Türk Gümrük Denetim Sistemine büyük benzerlikler gösterdiği söylenebilir.

Denetimde Etkinliğe İlişkin Birkaç Öneri:Burada inceleme ve soruşturmalarda etkinliğin sağlanması için bazı önerilere değinmek faydalı olacaktır;

- - Denetim elemanlarının yaptıkları işlerin daha çok işlenmiş suçlardan ziyade işlenecek suçlara yönelik olması daha etkin ve verimli olacaktır (örneğin bir gemi ile getirilen önemli miktarda bozuk gıdanın yurda sokulup tüketiciye ulaşmasından sonra yapılacak soruşturmadan ziyade henüz bu gıdaların gümrüğe gelmeden veya geldikten sonra yapılacak soruşturma çok daha etkin olacak, olası bir çok zarar doğmadan önlenebilecektir)
- - Bu etkinliği sağlamak için, öncelikle denetim elemanlarınca hile, kaçakçılık ve yolsuzluklara ilişkin hazırlanan tüm raporların değerlendirildiği bir havuz oluşturularak risk analizine tabi tutulması, ikinci olarak; dış ticaret işlemlerine ait tüm veri ambarlarının analize tabi tutularak değerlendirilmesi, üçüncü olarak gerek ülke içinde gerekse uluslar arası düzeyde işbirliği anlaşmaları çerçevesinde toplanan tüm istihbari bilgilerin değerlendirilmesi, inceleme ve soruşturmaların belli noktalara yoğunlaştırılması ile kesin ve net sonuçlara daha kolay ulaşmayı sağlayacak, bu şekilde muhtemel suçlar işlenmeden önlenmiş olacaktır.
- - İstihbarat bilgilerinin sağlanması son derece önemli olup, mevcut verilerin (istatistikler, veri ambarları, bilgi bankaları, diğer kurum, kuruluş ve uluslar arası işbirliği çerçevesinde sağlanan verilerin) değerlendirilmesi, analiz edilmesi şeklinde olabileceği gibi, istihbarat işleminin gerçek kişiler tarafından fiilen yapılması (halen gümrükte yapılan bu işe daha çok önem verilmelidir) da mümkündür.
- - Yukarıda belirtildiği şekilde analize tabi tutulmuş veriler, olay ve işlemlere makro açıdan bakmayı kolaylaştıracak ve bu veriler ışığında yapılacak inceleme ve soruşturmalar, daha suçun işlenmeden önlenmesi, genelde aynı kişiler tarafından işlenen ancak gerek ülke içinde gerekse (serbest bölgeler dahil) ülke dışında kurulan paravan firmalar sayesinde ayrı kişi veya firmalar tarafından işleniyormuş intibaı verilen suçların önlenmesinde kolaylık sağlayacaktır.
- - Gümrük denetim birimlerinin görev sahalarının aynı olması yetki ve görev çakışması nedeniyle mükerrer denetim yapılabilmektedir. Bu yetki ve görevlerin açık bir şekilde tanımlanması bu tür işlemler için her türlü tasarrufu sağlayacaktır.