Ek gösterge artışı daha önce emekli olanların emekli aylığı ve ikramiyelerini artırır mı?
Hemşirelerin, öğretmenlerin, idareci pozisyonunda olanların, polislerin, din görevlilerinin ek göstergelerinin 3600 ek göstergeye yükseltileceği belirtilmişti. Bu düzenlemenin çok büyük bir mali yük getirecek olması nedeniyle, yapılması gecikmektedir. Peki bugün emekli olan biris, bu düzenleme önümüzdeki yıllarda yürürlüğe konulduğuğunda emekli aylığı maaşlarında ve ikramiyelerinde yükselme olur mu?
Emekli maaşında ve emekli ikramiyesinde ek göstergenin önemi;
Değerlendirmelerimiz 5434 e tabi olanlara yönelik olup, 5510 a tabi olanları kapsamamaktadır.
2008 öncesi memur girişleri olanların emekli maaşında ve emekli ikramiyesindeki en önemli faktör ek göstergedir.
5434 e tabi olan memurların emekli aylık ve emekli ikramiyelerinde esas alınan kalemler şu şekildedir:
Memurun kadro ve görev ünvanı, Memurun derece ve kademesi, Memurun 657 sayılı Kanun Madde 43 de yer alan gösterge tablosundaki derece ve kademesine denk gelen gösterge rakamı, Memurun kadro derece ve kademesine veya kadro görev ünvanı için belirlenmiş olan ek gösterge rakamı, 5434 sayılı Kanun Ek Madde 70 hükmünde ek gösterge aralıklarına göre belirlenmiş olan oranlar, Yürürlükte olan taban aylık, kıdem aylık gösterge rakamları ve emekli aylık ve emekli ikramiyesinin hesap edileceği tarihte yürürlükte olan memur maaş katsayısı.
Bu kalemler içerisinde emekli aylık ve emekli ikramiyesini büyük ölçüde etkileyen ek gösterge ve ek gösterge rakamına göre belirlenmiş olan ek madde 70 hükmündeki oranlardır.
Peki, emekli olmuş kişiler, ek gösterge artışı olduğu zaman bundan yararlanabilecekler midir?
Emekli olan kişilerin ek gösterge artışından yararlanmaları 5510 sayılı Kanun Geçici Madde 4 hükmünde yer alan, "5434 sayılı Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten sonra barem, teşkilat, kadro ve sair kanunlar ile aynı rütbe, kadro ve sair kanunlarda yapılacak değişiklikler sonucunda aylık tutarlarında meydana gelecek yükselmeler, aynı rütbe, kadro unvanı ve dereceden bağlanmış bulunan emeklilik, malullük ve vazife malullük aylıkları ile dul ve yetim aylıkları hakkında da uygulanır. " hükmü ile sağlanmaktadır.
Örnek soru: 3000 ek gösterge üzerinden emekli oldum, 3600 çıkarsa ben de yararlanır mıyım?
Örnek soru; Ek göstergem 3000 iken 2200 ek göstergeden maaş almaya başladım. Sonra 3000 ek göstergeden, son olarak memur ünvanı ile malülen emekli oldum. Taahhüt edilen 3600 ek göstergeden faydalanabilecek miyim?
Evet, ek gösterge artışı olduğunda, yani görev ünvanının ek göstergesi 3600 artışı kapsamına girerse yararlanılır.
Ek gösterge artışı yapıldığında, emekli olanlar ayrıca emekli ikramiyesi farkı alırlar mı?
Artışlar sadece emekli aylıklarını kapsamış olacağından, emekli ikramiyesi için ayrıca bir fark ödemesi yapılmaz. Yani emekli ikramiyeleri emekli oldukları tarihle sınırlı bir defaya mahsus olmak üzere yapılan bir ödeme şeklidir.
Örnek, 2200 ek göstergeden emekli olmuş kişinin emekli ikramiyesi emekli aylıklarının hesap edildiği tarihte 2200 ek gösterge üzerinden yapılmış ve ödenmiştir. Bu kişinin ek göstergesi 3600 olursa sadece emekli aylık tutarı artmış olur, ikramiye için ayrıca bir ödemesi olmaz.
Gündemde yerine koruyan 2200 veya 3000 ek göstergeye sahip olan hemşirelerin, öğretmenlerin, idareci pozisyonunda olanların, polislerin, din görevlilerinin ek göstergeleri şayet 3600 ek göstergeye yükseltilmesi durumunda Sosyal Güvenlik Kurumu emekli aylıklarını 3600 ek gösterge üzerinden günceller, ancak bu güncelleme sadece emekli aylıkları üzerinde olur, daha önce alınmış olan emekli ikramiye tutarlarına bir katkı sağlamaz.
Ayrıca, bugün için emekli olmayı düşünen ancak ek gösterge artışını bekleyenler de bulunmaktadır. Bu beklemenin büyük bir haklılık payı olduğunu belirtebiliriz.
Örnek olarak; 30 yıl hizmeti olan ¼ de ve 2200 ek göstergeli kişi emekli olduğunda güncel memur maaş katsayıları üzerinden;
Emekli aylığı 3394 TL. Emekli ikramiyesi 122375 TL. dir.
2200 ek gösterge görev ünvanı itibariyle 3600 ek göstergeye yükseltildiğinde güncel memur maaş katsayıları üzerinden;
Emekli aylığı 4257 TL. Emekli ikramiyesi 153486 TL. ye çıkacaktır.
Yani emekli aylığında 863 TL., emekli ikramiyesinde 31111 TL. artış olacaktır.
Aynı durumda, 30 yıl hizmeti olan ¼ de ve 3000 ek göstergeli kişi emekli olduğunda güncel memur maaş katsayıları üzerinden;
Emekli aylığı 3492 TL. Emekli ikramiyesi 125880 TL. dir.
3000 ek gösterge görev ünvanı itibariyle 3600 ek göstergeye yükseltildiğinde güncel memur maaş katsayıları üzerinden;
Emekli aylığı 4257 TL. Emekli ikramiyesi 153486 TL. ye çıkacaktır.
Yani emekli aylığında 765 TL. emekli ikramiyesinde 27606 TL. artış olacaktır.
Sonuç olarak; 3600 ek gösterge düzenlemesi, daha önce emekli olmuş olan memurların da emekli maaşını artıracaktır. Ancak emekli ikramiyesi açısından bir fark ödemesi olmayacaktır.
Ek gösterge artışı aynı şekilde hak sahipliği aylığı alanların da aylık tutarlarının yükselmesini sağlayacaktır.
Bu değerlendirmeler sadece 5434 e tabi olanlar içindir, 5510 a tabi olanlar için değildir. 5510 tabi olanlar prime esas kazanç sistemi üzerinden işlem gördüklerinden, çalışma sürelerindeki statüleri bağlanacak aylık oranını artırır veya azaltır.
Genel değerlendirme:
Ek göstergenin 3600 ek göstergeye yükseltilmesi demek emeklinin, dul ve yetimin aylıklarında büyük ölçüde bir artış sağlanması demektir. Bir de her bayramda 1000 er TL. verilmesi bu gruplar için azımsanmayacak derecede bir artış, dolayısıyla hayat standartlarının, geleceklerinin, çocuklarının öğrenimlerinin bir anlamda değişmesi demek olduğunu değerlendirmekteyiz.
Ancak, unutulmaması gereken konuyu tekrar tekrar belirtmekteyiz. 1995 yılından bu yana değiştirilmemiş olan ek gösterge sisteminin köklü bir değişikliğe uğratılmasının olumlu olacağını değerlendirmekteyiz.