Boşanma davasında vefat halinde kalana dul maaşı bağlanır mı?

Eşlerin boşanma davaları devam ederken memur vefat ederse, dul eşin sosyal güvenlik hakları ne olur?

Türk Medeni Kanununda boşanma sebepleri kapsamlı olarak belirtilmiştir. Boşanma sebepleri farklı olabilir. Boşanmanın kısaca tarifi evlilik bağının sona erdirilmesidir. Yani nüfus kayıtlarından da evlilik bağının sona erdiğinin belirlenmesidir.

Sosyal güvenlik kapsamında, dul ve yetim sıfatının kazanılmasında ve sosyal güvenlik kapsamında aylık bağlanması hakkının elde edilmesinde, eşlerin evlilik bağının olması gerekmektedir.

Hak sahipleri olarak:

1- 5434 sayılı sayılı Kanunun 67 nci madde hükmünde dul ve yetimler olarak karı, koca, çocuklar, ana ve baba olarak sıfatlandırılmıştır.

2- 5510 sayılı Kanununda ise dul ve yetimler ayrı bir maddede belirlenmemiş, "Hak Sahipleri" kavramı kullanılmıştır. Hak sahipleri olarak da eşler, çocuklar, anne ve baba hak sahibi olarak sosyal güvenlik haklarından yararlanmaktadırlar.

Her iki sosyal güvenlik kanunlarının uygulanmasında, vefat etmiş memurdan dolayı sosyal güvenlik kapsamına girilebilmesi için mutlaka resmi evlilik bağının devam etmesi gerekmektedir. Yani resmi nikahlı olmalı ve nüfus kayıtlarında da evli olduklarının belli olması gerekmektedir.

Peki, boşanma davası devam ederken, memur eşin vefatı halinde hayatta kalan eşe dul aylığı bağlanır mı? Yoksa boşanma davası açıldığı için aylık ve diğer hakları verilmez mi?

Türk Medeni Kanunu ve sosyal güvenlik kanunları hükümleri bağlamında değerlendirmelerimiz:

- Memurun vefatından önce boşanma kesinleşirse, hayatta kalan eşin evlilik bağı bitmiş olacağından sosyal güvenlik kapsamında bir hakkı olmaz. Hak sahipliği kapsamından çıkar.

- Memurun vefatında boşanma davası devam ediyor ve kesinleşmemişse, hayatta kalan eşin vefat tarihinde evlilik bağı bitmiş sayılmaz ve sosyal güvenlik kapsamında hak sahipliği devam eder. Yani boşanma davası sonuçlanmadan vefat durumu, hayatta kalan eşe aylık ve diğer haklarının verilmesine mani teşkil etmez.

- Memurun vefatında boşanma davası devam ettikten sonra boşanma kararı kesinleşmiş olması halinde hayatta kalan eşin evlilik bağı bitmiş olacağından sosyal güvenlik kapsamında hakkı olmaz.

- Memurun vefatından sonra hayatta kalan eş boşanma davasının kaldırılmasını talep eder ve bu talebi mahkemelerce kabul görürse (hayatta kalan eş açısından kusurlu mu değil mi şeklinde yapılacak tespit sonucuna göre) sosyal güvenlik kapsamında hakkı olur. Kabul görmezse hakkı olmaz.

- Memurun vefatından sonra memurun yasal mirasçıları boşanma davasını hayatta kalan eşin kusurlu olduğunun tespitine yönelik devam ettirebilirler.

- Memur eş hayatta iken, kendisine karşı ağır bir suç işlediği veya bunlara karşı aile hukukundan doğan yükümlülüklerini önemli ölçüde yerine getirmemesi nedeniyle ölüme bağlı bir tasarrufla mirasçı kapsamından çıkarılmış, kesinleşmiş bir yargı kararı da bulunursa sosyal güvenlik kapsamında hakkı olmaz. Yalnız, hayatta olan eşin reddi miras talebi sadece mirasçılık açısından uygulanabilir bir durum olur, sosyal güvenlik kapsamında aylık ve diğer hakların verilmesine mani teşkil etmez. Aylık ve diğer hakları olur. Yani mirasçı kapsamından çıkarılma ile mirası reddetmek sosyal güvenlik açısından farklı bir durumdur.