Bir dönerin içine kaç hile sığar?
Radikal, sucuktan dönere çeşitli gıdaları analiz ettirdi. Sonuç: Denetim yok, bu yiyeceklerde olmaması gereken 'madde'ler çok.
ENİS TAYMAN
İSTANBUL - Radikal, İstanbul'da ucuz et ürünlerinin peşine düştü. Bağcılar, Eminönü, Sirkeci, Taksim, Beşiktaş, Üsküdar, Kadıköy, Bakırköy, Şirinevler ve Yayla semtlerinde satılan salam, sucuk, sosis, kıyma ve tavuk dönerin laboratuvar analizlerine göre etlerde büyük oranda ?tavuk taşlığı, kemik, deri, kıkırdak ve böbrek gibi iç organları' çıktı.
Et miktarı yarıdan az
Radikal'in Bilim Laboratuvarla-rı'nda yaptırdığı analiz, denetimsiz bir ortamda süren sağlığa zararlı üretim ve satışı belgeledi. Laboratuvarda ürünlerin histolojik, yani dokuya bağlı analizi yapıldı. Ucuza satılan sucuk diye et yerine kemik, kıkırdak, deri ağırlıklı bir karışım satıldığı ortaya çıktı. Salam ve sosislerde ise hem yoğun bir biçimde bitkisel ürün hem çeşitli iç organlar bulundu. ?Ucuz' kıymanın içinden de tavuk taşlığı, tavuk kemiği, deri, kıkırdak ve çeşitli iç organlar çıktı. Böylece bu ?et'lerin içindeki et miktarı yarıdan da azdı. İstanbul'un çeşitli semtlerinden satın alınan et döner ve ıslak hamburgerlerden ?yabancı doku' çıkmasa da laboratuvar yetkililerine göre içlerindeki et miktarı ve kullanılan etin kalitesi açısından problem var.
Sucukta aşırı nitrat
Bilim Laboratuvarları Histoloji Bölüm Sorumlusu Burak Reis'e göre et ürünlerinde yapılan tağşişle (hile) tüketici aldatılıyor ve işletmeler arası haksız rekabet oluşuyor. Hileyi gizlemek amacıyla düşük oranlarda kullanılmasına müsaade edilen kimyasallar aşırı miktarda kullanılıyor. Buna örnek olarak sucuk yapımını gösteren Reis, ?Sucuk yapımında binde 5 oranında kullanılması gereken nitrat aşırı miktarda kullanılmakta, bu da tüketici sağlığını olumsuz etkilemektedir. Kanser vakalarındaki artışın bir sebebinin de aşırı ve bilinçsiz kimyasal kullanımı olduğu düşünülüyor? dedi.
Daha erken bozuluyor
Reis, ayrıca sakatatların ete oranla bozulmaya daha müsait olduklarını ve yapısına girdikleri ürünlerin mikrobiyolojik yüklerini arttırdığını söyledi. Bu da hem kaliteyi düşürüyor hem de vaktinden önce bozulma riski yüzünden zehirlenmelere yok açabiliyor. Reis, bitkisel doku varlığı konusunda ise salam, sosis gibi et ürünlerinde etikette belirtildikten sonra soya ve baharat kullanımının yasal olduğunu belirtirken soyanın aşırı miktarda kullanılmasının yine kimyasal risk taşıdığıni ifade etti. Ayrıca soya gibi Genetiği Değiştirilmiş Ürün'le (GDO) birlikte anılan bir ürünün kullanılması halk sağlığı açısından başka bir tehlike.
Reis ayrıca bir süre önce laboratuvar olarak yaptırdıkları benzer bir analizde özellikle tavuk dönerde yoğun tavuk taşlığı ve işkembeye rastladıklarını belirtti.
?Tüketici ucuz fiyatları da sorgulamalı'
Türkiye'deki üretim yerlerinin büyük bölümünün merdiven altı kuruluşlar olduğunu belirten Gıda Güvenliği Derneği Başkanı Samim Saner yetersiz denetime dikkat çekerek kıyma, sucuk, salam, sosis gibi işlenmiş ürünlerde çok büyük oynamalar olduğunu söyledi.
Saner'e göre tüketiciye de önemli görevler düşüyor. ?Denetimlerin daha sık olması lazım. Ancak ülke şartlarında tüketicinin uyanık olmaktan başka çaresi yok? diyen Saner, ?Basit aritmetikle yaklaşmak lazım. 15 TL'ye kıyma alan, 2.5 TL'ye sucuk alan vatandaşın bu paraya bu ürün olmaz demesi lazım? diye konuşuyor.
Gıdadaki ?kara liste' elinde
Avukat Erol Çiçek, Tarım ve Köyişleri Bakanlığı'nın 2009 yılında yaptığı gıda denetim sonuçlarına ulaşmak için başlattığı hukuk mücadelesini kazandı. Bakanlık, sağlığa zararlı çıkan firma ve ürünlerinin 24 sayfalık listesini Çiçek'e, yayımlanmamak şartıyla verdi.
Domuz eti, aflatoksin...
Çiçek'in dava açtığı Ankara 6. İdare Mahkemesi, bakanlık aleyhine verdiği kararda halk sağlığını ilgilendiren hususların ticari sır olamayacağını vurguladı. Bunun üzerine bakanlık sağlığa zararlı ürünler ve üretici firmalar listesini Avukat Çiçek'e 'kişiye özel' olarak gönderdi. Çiçek, marka marka açıklayamadığı liste hakkında şu bilgileri verdi: ?Beyazpeynir ve dondurmada mikrobiyolojik analiz sonuçları olumsuz. Bu markalar arasında ünlü firmalar da var. Yoğurt, peynir ve tereyağında bitkisel yağlara rastlanmış. Kırmızı etten, domuz ve tek tırnaklı hayvan eti de çıkmış. Ünlü firmaların sucuk ve köftelerinde, olmaması gerektiği halde kanatlı etine rastlanmış. Ünlü firmaların kanatlı hayvan etlerinde mikroorganizma tespit edilmiş. Şekerlemeler aşırı boyalı. Bal ve pekmezde olumsuz ürün ve firmaların listesi 5.5 sayfa. Yine, kurutulmuş meyvelerde kükürt dioksit, fındık, kuru incir, antepfıstığı, yerfıstığı, lokum, helva ve ballı çerezde aflatoksin bulunmuş. İki margarinde benzoik ve sorbik asit bulunmuş. Çok tanınmış bir firmanın rakılarında metil alkol tespit edilmiş. Armut, çilek, domates, elma, erik, ıspanak, kabak, kavun ve yoğun olarak biber, hıyar ve domateslerde zirai ilaç kalıntısına rastlanmış.?