6 bölgede 8 güvenli cep

HAKKI KURBAN-AKŞAM

ABD öncülüğündeki koalisyon güçlerinin IŞİD'e yönelik hava harekatı sürüyor. Hassasiyetlerini muhataplarına ileten Türkiye de bir yandan atılacak adımları beklerken diğer yandan teknik görüşmeleri yürütüyor. Hükümet yetkililerinin verdiği bilgiye göre, ABD başta olmak üzere ilgili ülkelerle yürütülen görüşmelerde 8 ana başlıkta Türkiye'nin 'kırmızı çizgileri' vurgulandı.

TAMPON BÖLGE DEĞİL:

- Türkiye talebinin, tampon değil güvenli bölge olduğunun altını çiziyor.

- Tampon bölge askeri anlam da içeriyor. Ancak hiçbir ülkenin toprağında gözünün olmadını vurgulayan Türkiye, 'Bu bölgeyi savaştan kaçanların güvenli şekilde barınması için istiyoruz' diyor.

UÇUŞ YASAĞI:

- Muhataplara, uçuşa yasak bölge ilan edilmesinin mültecilerin güvenliği bakımından hayati değerde olduğu mesajı veriliyor.

- Bu kararın Birleşmiş Milletler'ce alınarak 'uluslararası meşruiyet' kapsamında devreye sokulması isteniyor.

BM VEYA KOALİSYON GÜCÜ:

- Güvenli bölgelerin BM veya uluslararası koalisyonun teminatı altında olması bir başka hassasiyet.

- Kara veya hava bombardımanının o bölgelere ulaşmaması için BM Gücü'nün gönderilmesi isteniyor.

SORUNUN KAYNAĞI ESAD:

- Türkiye, uygulanacak stratejinin sadece IŞİD'le mücadeleyi değil, Suriye'nin bütününü kapsamasını istiyor. Sorunun kaynağı olarak görülen Esad rejiminin de iktidardan gidişini içermesini istiyor.

ÜSLER:

- ABD'nin kullanımı talep ettiği İncirlik, Diyarbakır Üsleri ile Malatya-Erhaç veya Batman Üssü'nün pozisyonları, beklentilerin karşılanmasına göre şekillenecek.

- Türkiye, güvenli bölge, uçuşa yasak bölge konularında kararlar alınırsa üsleri açacak.

EĞİT-DONATTA DA STRATEJİ BELLİ:

- Ankara, ılımlı muhalifler olarak nitelendirdiği Özgür Suriye Ordusu'na eğitim verilmesine hazır. Ancak silah desteğinin alınacak kararla uluslararası koalisyon tarafından kontrollü olarak yapılmasını istiyor.

İLK KEZ BÖLGE İSMİ

Türkiye, etnik ve dini fark gözetmeksizin Suriye tarafındaki 6 farklı bölgede, 8 güvenli cebin oluşturulmasını istedi. Başbakan Davutoğlu da önceki akşam televizyonda verdiği özel mülakatta ilk kez güvenli bölgenin kapsamına ilişkin bölge isimleri verdi.

---

Murat GÜRGEN / HT GAZETE

Türkiye'nin "güvenli bölge" talebine ilişkin ilk kez yer ismi telaffuz eden Başbakan Davutoğlu Lazkiye, İdlib, Halep, Cerablus, Ayn el Arab (Kobani) ve Haseke isimlerini sıralayarak Suriye sınırları içinde "M4 Karayolu"nu sınır olarak alan geniş bir coğrafyayı işaret etti. Ankara'nın birinci tercihi güvenli bölgenin Türkiye-Suriye sınır boyunda kesintisiz oluşturulması. İkinci seçenek ise güvenli "cep"ler.

TÜRKİYE'nin Suriye'de oluşturulmasını önerdiği güvenli bölgenin; ülkenin kuzeyinde Türkiye sınırına paralel olarak doğu-batı aksında ilerleyen M4 Karayolu hattı olduğu öğrenildi. Böylece, hem güvenli bölgenin geniş karayolu ile bölünmüş bir sınıra sahip olması, hem de bölgede yaşayan Türkmen, Arap ve Kürtlerin ayrım gözetilmeksizin koruma altına alınması hedefleniyor. Başbakan Ahmet Davutoğlu El Cezire Televizyonu'na verdiği mülakatta güvenli bölge için Lazkiye, İdlib, Halep, Cerablus, Ayn el Arab (Kobani) ve Haseke'yi telaffuz etti. Bu kentler de Suriye M4 Karayolu'nun kuzeyinde ve doğu-batı ekseninde geniş bir coğrafyaya işaret ediyor. Ankara'nın birinci tercihi, güvenli bölgenin Türkiye-Suriye sınırı boyunca kesintisiz bir hat olarak ilerlemesi... 720 kilometrelik M4 karayolu, Halep'te 70 kilometre derinliğe kadar inerken, Kamışlı bölgesinde Türkiye sınırına 7 kilometreye kadar yaklaşıyor. Karayolunun güvenli bölge sınırı kabul edilmesi halinde, Süleyman Şah Türbesi Saygı Karakolu da koruma altına alınmış olacak.

2. SEÇENEK CEP

"Sınır boyu güvenli hat" önerisi, maliyetli ve karada çok sayıda koalisyon askerine ihtiyaç duyulacak olması nedeniyle ABD ve Batı koalisyonunda bugüne kadar olumlu yanıt bulmadı. Ankara'nın ikinci seçeneği ise "cep" şeklinde güvenli bölgeler. Cep seçeneği devreye girerse, batıda Lazkiye- İdlib-Halep ile Türkiye sınırında birinci cep, Cerablus ile Ayn el Arab arasında Fırat Nehri kıyısındaki Süleyman Şah Türbesi'ni de içine alan ikinci cep ve Haseke-Kamışlı bölgesinde üçüncü cep gündeme gelecek.

STRATEJİK ÖNEM

El Cezire'ye açıklamasında "Ayn el Arab (Kobani), sadece Suriye için değil Türkiye için de özel bir stratejik öneme sahip" diyen Davutoğlu "Tabii ki Ayn el Arab'ın IŞİD'in eline düşmesini istemeyiz. Ama bunun için herkes elini taşın altına koymalı" şeklinde devam etti. Davutoğlu güvenli bölge ve IŞİD sonrası Suriye rejiminin sivilleri bombalama ihtimaline karşı da uçuşa yasak bölge istediklerinin altını çizdi. Kobani'de yaşananlara herkesin üzüldüğünü vurgulayan Davutoğlu "Ama bugünlerde dahi kimse Suriye rejim uçaklarının Halep'i bombaladığından bahsetmiyor. Türkiye'nin stratejik çıkarı yeni bir Suriye kurulmasındandır. Yoksa bugün IŞİD'in tasfiye edilmesi yarın başka bir örgütün ya da rejimin IŞİD'in yerini doldurması sonucunu doğurur" dedi.

BM BELİRLEMELİ

Güvenli bölgeyi BM'nin belirlemesinin en doğrusu olduğunu belirten Davutoğlu, "Uluslararası meşruiyeti güçlü olur. Ama BM bu konuda karar alamıyorsa ki biz 3.5 yıldır bekliyoruz, o zaman uluslararası koalisyon bu konuda kararlar alıp havadan koruma sağlayabilir. Bunun örneği de Irak'ta 90'lı yıllarda yaşandı" diye konuştu.

FARKLI GRUPLARIN ELİNDE

DAVUTOĞLU'nun "güvenli bölge" için saydığı kentler, farklı grupların hakimiyeti altında. Lazkiye merkezi Esad rejiminin, kuzeydoğusundaki İdlib-Halep bölgesinin büyük bölümü Özgür Suriye Ordusu gibi "ılımlı muhalif" grupların kontrolü altında. Cerablus-Ayn el Arab bölgesinde IŞİD ile PYD çatışması var. Aynel Arab ile Haseke arası IŞİD'in hakimiyeti altında. Üçüncü cep için düşünülen Haseke'nin kuzeyi ise PYD'nin kontrolünde...

IŞİD İRTİBATI KESTİ

SURIYE'yi doğudan batıya doğru kesen M4 Karayolu'nun, Irak Bölgesel Kürt Yönetimi'nin Akdeniz'e ulaşma hedefindede önem taşıdığı değerlendiriliyor. M4 Suriye'den çıktıktan sonra Musul, Erbil ve Kerkük'e kadar uzanarak Irak Bölgesel Kürt Yönetimi'nin sınırını çiziyor. Esad rejimine karşı ayaklanmanın başladığı ilk dönemde, PYD güçleri M4 Karayolu'nun kuzeyinde hakimiyet kurarak "Rojava" (Batı Kürdistan) hedefini uygulamak istemişti. Ancak daha sonra IŞİD, ara bölgelere girerek üç Kürt kantonu arasındaki irtibatı kesti.