Rahatsızlığı malullük kapsamında sayılmayan memur nasıl emekli olur?

Memurlar, emeklilik için mutlaka 20 veya 25 yılı tamamlamak zorunda değildirler. 15 hizmet yılı ve 61 yaşını doldurmaları şartıyla da sosyal güvenlik haklarını kazanabilirler. Ayrıca, görevde iken çalışma gücü kaybı ortaya çıkanlarda erken emekli olabilirler.

Soru: İyi günler 38 yaşında 2 küçük çocuk annesiyim. Kasım 2006 yılında memuriyete başladım. 15 yıldır kronik romatoid artrit ve sjgoren sendromu hastalıkların var. Aşırı eklem ağrılarım ve eklem tutukluların nedeniyle ev iş çocuklar arasında çok zorlanıyorum hastalığımda sık sık yaşadığım aktif dönemlerinde özellikle sabahları uzun süreli ağrı ve eklem tutukluluk oluyor ve en basit günlük kişisel bakımlarımı dahi yapabilmek için yardıma ihtiyacım oluyor. Çoğu zaman sabahları ayaklarımın üstüne basabilmem bir bardak suyu tutup içebilmem saatlerimi alıyor. Engel durumundan emeklilik için sağlık kuruluna başvurdum ama maalesef ağrıya ve tutukluğa yeterli rapor çıkmadı. Şükür ki görünürde eklem veya organ kaybım olmadığı için rapor vermediler. Ama ağrılarım dayanılmaz boyutlarda devam ediyor sürekli ağrı ile yaşamak ve ağır ilaçlar nedeniyle artık psikolojik olarak ta çok yıprandım. Bir kadın ve Anne olarak işime evime eşime ve çocuklarıma yetişebilmek için sürekli 4 saatte bir ağır ağrı kesiciler kullanıyorum. 5400 prim günü doldurduğum da istifa etme düşüncesindeyim. İstifa etmem durumunda ileri yaşlarımda bu primden emeklilik hakkım olur mu? Olursa haklarım ya da hak kayıplarım nedir? Çalışmış olduğum süreler için ikramiye tazminat vs. gibi haklarımı alabilir miyim bilgi verirseniz sevinirim teşekkürler.

Detaylar:

Durumunuzu, konunun anlaşılması açısından malullük, çalışma gücü kaybı ve de 15 hizmet yılı üzerinden emeklilik kapsamında, sitemizde yapmış olduğumuz tüm konulardaki değerlendirmelerimizde olduğu gibi yürürlükteki yasal düzenlemeler kapsamında değerlendirmekle başlayacağız.

1-MALULLÜK VE ÇALIŞMA GÜCÜ KAYBI NEDENİYLE EMEKLİLİK DURUMU

2008 yılı Ekim ayından önce memurluk hizmeti olanlar hakkında 5434 sayılı Kanun hükümleri uygulanır. Ayrıca, yine 5434'e tabi memurlar için çalışma gücü kaybı oranları üzerinden emekli olabilmelerini sağlayan yeni hükümler de 5510 sayılı Kanun Geçici Madde 4 hükmünde yer almıştır.

Bu bağlamda, 5434'e tabi memur olup da, rahatsızlıkları memurluğa başladıktan sonra ortaya çıkanların 2 şekilde emekli olma durumları bulunur.

Birincisi malullük nedeniyle emeklilik, ikincisi de engellilik nedeniyle emekliliktir.

Malullük nedeniyle emeklilik;

Malulen emeklilikte karar yeri Sosyal Güvenlik Kurumu Sağlık Kuruludur. Şayet Sağlık Kurulu memur hakkında malul kararı verilse, memurun da hizmet süresi 10 tam yıl ise malulen emeklilik sağlanır. Malul kararı verilmediği takdirde malulen emeklilik işlemi yapılmaz.

Göreve başladıktan sonra çalışma gücü kaybı ortaya çıkma nedeniyle emeklilik;

5434'e tabi memurlardan göreve başladıktan sonra haklarında düzenlenen sağlık kurulu raporlarının Sosyal Güvenlik Kurumu Sağlık Kurulunca incelenmesi neticesinde memurun çalışma gücü kayıp oranının;

- % 50 ila % 59 arasında olduğu kararı verildiğinde memurun en az 5760 gün (16 yıl)

- % 40 ila % 49 arasında olduğu kararı verildiğinde de memurun en az 6480 gün (18 yıl)

Sosyal Güvenlik Kurumu kesintileri bulunan çalışmalarının olması halinde bu memura yaşlılık aylığı bağlanmaktadır. Bu durumun tespitinde de yine son karar yeri SGK Sağlık Kuruludur.

2-15 HİZMET YILI ÜZERİNDEN EMEKLİLİK VE İSTEĞE BAĞLI İŞTİRAKÇİLİK

15 hizmet yılı üzerinden emeklilik:

20 veya 25 hizmet yılını tamamlamayı beklemek istemeyen memurlar isterlerse 15 hizmet yılını tamamladıktan sonra yasal mevzuata uygun olarak istifa etmek suretiyle görevlerinden ayrılabilir ve 61 yaşlarını doldurduklarında emekli aylığı bağlanması talebinde bulunabilirler. Bu imkanı sağlayan hüküm, 5434 sayılı Kanun Madde 39 hükmünde belirtilmiştir.

Bu şekilde görevinden ayrılıp açıkta iken 61 yaşını dolduranlar, yaşlarını doldurduklarında yazılı müracaat ile emekli aylığı bağlatabilirler. Emekli aylıklarının bağlandığı tarih itibariyle de hem memurluk hizmet sürelerine emekli ikramiyesi alırlar, hem de sağlık kapsamına otomatik dahil edilirler.

İsteğe bağlı iştirakçilik sağlanmak suretiyle emeklilik:

İsteğe bağlı iştirakçilik, yani kamuoyunda yerleşmiş ifadesi ile çalışmadan yine memurluk statüsünden emeklilik sistemi 5434'e tabi olanlar için uygulanan bir sistemdir.

Bu sistemden yararlanmak için memurluktan istifa etmek suretiyle ayrıldıklarında hizmet sürelerinin en az 10 yıl olması ve ayrıldıktan sonra en geç 6 ay içinde bu sistemden yararlanmak için Sosyal Güvenlik Kurumuna yazılı müracaat edilmesi şartı bulunmaktadır.

Bu sistem; zorunlu olarak hiçbir şekilde çalışmadan, ama her ay memurun intibakı üzerinden hesaplanan ve hem kurum karşılığı hem de şahıstan kesilen primlerin toplamının tamamını yine kişi her ay Sosyal Güvenlik Kurumuna ödeyerek hizmet süresini 20, 25 yıla tamamlayabilmektedir.

Bu sistem, çalışmadan kadın ise 20 veya erkek ise 25 hizmet yıllarını, 8 Eylül 1999 tarihinden sonra ve 2008 yılı Ekim ayından önce memur olanlar için de kadın ve erkek memur için 25 hizmet yılını tamamlamayı ve tamamladıklarında da bu sistemden çıkmayı ve sadece 23/05/2002 tarihine kadar olan hizmet süreleri 3 tam yıl ve daha fazla olanlarla sınırlı olmak üzere kademeli emeklilik yaş gruplarını tamamladıklarında da emekli aylığı bağlanmasını sağlar. Ancak, bu sistemdeki intibak işlemi memur için fayda sağlamaz ve bu süre emekli ikramiyesi hesabında uygulanmaz.

Sonuç bağlamında sizin için söylenebilecek/tavsiye edilecek hususlar şöyle olacaktır.

1- Şayet, rahatsızlığınız sadece malullük yönüyle incelenmiş ve olumsuz netice almış iseniz, durumunuzu yukarıda belirttiğimiz şekilde göreve başladıktan sonra hakkınızda düzenlenen raporların çalışma gücü kaybı nedeniyle emeklilik kapsamında incelenmesini sağlayabilirsiniz. Bunun için Kurumunuza başvurup, Kurumunuzca da SGK Sağlık Kuruluna durumunuzla ilgili sağlık raporlarını gönderip neticeyi beklemek olacaktır.

2- Rahatsızlığınızla ilgili olumlu bir netice alınamadığı takdirde, isterseniz 15 tam hizmet yılınızı (bu hizmet yılınızı resmi olarak mutlaka kesinleştirdikten sonra) tamamladıktan sonra 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu hükümlerine uygun olarak istifa edebilirsiniz. Bu durumda sosyal güvenlik kapsamında emeklilik hakkınızı ancak 61 yaşınızı doldurduğunuzda elde edersiniz. Yani, normalde 2006 yılında memurluğa başlamış olmanız nedeniyle 58 yaşında ve 25 hizmet yılında kazanacağınız emeklilik hakkınızı 3 yıl sonra yani 61 yaşında ve ancak 15 tam hizmet yılı ile kazanabileceğinizi değerlendirmekteyiz. Emekli aylığı bağlandığı tarihte ve o tarihteki katsayı üzerinden 15 tam hizmet yılınıza emekli ikramiyesi alabileceğinizi de söyleyebiliriz. Yaşınızı doldurduğunuz tarihte aylık bağlanması için hemen Sosyal Güvenlik Kurumuna yazılı müracaat etmenizi de ayrıca tavsiye etmekteyiz.

3- İsterseniz, isteğe bağlı iştirakçilik sisteminden yararlanıp hizmet yılınızı 25 yıla yani bu sistem içerisinde 9-10 yıl kalmak şartıyla tamamlayabileceğinizi, 25 yılınızı (belirttiğiniz yaşınız itibariyle 58 yaşınızı 20 yıl sonra tamamlamakta olacağınızdan) tamamladıktan sonra sistemden çıkabileceğinizi ve 58 yaşınızı tamamladığınızda yine Sosyal Güvenlik Kurumuna aylık bağlanmak üzere yazılı müracaat etmenizi söyleyebiliriz. Bu şekilde bir düşünce olduğu takdirde öncelikli olarak SGK ndan her ay için kaç lira ödemeniz gerektiği yönünde bilgi almanızı da tavsiye edebiliriz. Bunun için bu sistemden faydalanıp faydalanmama konusu sizin tasarrufunuzda olacaktır.

4- Fayda ve zarar konusuna gelince, 15 hizmet yılını tamamlayıp 61 yaşınızı bekler iseniz 15 tam yıl varsa ay kesirleri üzerinden emekli aylıklarınız hesap edilir, 15 tam hizmet yılına emekli ikramiyesi ödenir. İsteğe bağlı iştirakçilik sisteminden yararlanmak ve hiçbir yerde zorunlu çalışmamak şartıyla SGK primlerinin tamamını her ay ödemek istediğinizde ise aylık bağlama oranınız 25 hizmet yılı üzerinden hesaplanır. Ancak, isteğe bağlı iştirakçilik süresi içerisinde intibak işlemi ek göstergeyi etkilemez ve bu süre emekli ikramiyesinde değerlenmez.

Sonuç bağlamında, bu konudaki değerlendirmelerimiz ışığında hareket tarzınızın tasarrufunuzda olacağını söyleyebiliriz.