İçeriden yükselmeler, akademik ilanları kişiye özel hale getiriyor!
Yükseköğretim kurumları bünyesinde görev yapmakta olan öğretim görevlisi/araştırma görevlilerinin içeriden öğretim üyesi kadrosuna geçişlerinde dışarıdan başvuruyu engellemek için yazılan şartlar ilanlara başvuruyu tamamen engelliyor!
Bilindiği üzere, üniversitelerde akademik kadrolar arası geçişler veya unvan yükseltilmesi gibi süreçler ilgili mevzuatı gereğince ilan yoluyla yapılmaktadır.
Bu nedenle, doktorası biten bir adayın doktor öğretim üyeliğine, doçent unvanı alan bir kişinin doçent kadrosuna, doçentlik unvanı aldıktan sonra beş yıl ilgili alanda çalışan kişinin profesör kadrosuna yükseltilmesi Resmi Gazete'de yayımlanan personel alım ilanı yoluyla yapılmaktadır. Askeri sistemde olduğu gibi kişilerin yükselme tarihi geldikçe bir üst unvana geçişi akademinin özüne aykırı bir durumdur.
Ne yazık ki, üniversitelerimizin büyük bir çoğunluğunda askeri sistem mantığı işletilmekte, ilanlar halen kurum içerisinde görev yapanlara yönelik özel şartlarla verilmektedir. Bu konu, özellikle yargıya gidilmesi halinde üniversiteler aleyhine sonuçlanmakta, telafisi güç zararlara sebebiyet vermektedir.
Diğer taraftan, son yıllarda Sayıştay Başkanlığınca olağan denetimlerde de öğretim üyesi ilanlarında kişiye özel şartlara yer verildiğinin tespit edildiği, kadrolara yalnızca birer kişinin başvurduğu, bu durumun öğretim üyesi kadrolarında objektif ve denetlenebilirlik ilkelerine riayet edilmediği 2020 yılı Dış Denetim Genel Değerlendirme Raporunda yer almıştır. (Sayfa, 72)
Sayıştay Başkanlığının genel raporuna da girdikten sonra, Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı tarafından "Öğretim Üyeliği Yükseltilme ve Atanma Yönetmeliği"nde 9 Mart 2021 tarihli Resmi Gazete'de yapılan değişiklikle "Öğretim Üyeliğine Yükseltilme ve Atanma Yönetmeliği"nin 3 üncü maddesine eklenen madde çerçevesinde öğretim üyesi kadrolarında ilana başvuru koşulu olarak adayların lisansüstü tez veya uzmanlık tezi adlarının bir kısmı veya tamamı yazılamayacağı gibi ilanda sadece belirli bir adayı tanımlayan özel şartlara da yer verilemeyeceği" hüküm altına alınmıştır.
Bu düzenleme kısmi bir iyileştirme yapmış olsa da; yükseköğretim kurumlarının değişken yapısı, acil öğretim üyesi ihtiyaçları, içerideki öğretim elemanlarının varlığı gibi birçok etken düzenlemenin amacına kısa vadede ulaşmasını oldukça zorlaştırmaktadır. Nitekim, halen öğretim üyesi ilanlarının bir kısmı spesifik çalışma şartlarla ilan edilmektedir.
Yine somut bir örnek üzerinden halen son sürat devam eden kişiye özel ilan meselesini sizlere sunalım. Amasya Üniversitesi tarafından 12 Mayıs 2022 tarihli Resmi Gazete'de ilan edilen Amasya Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu Otel, Lokanta ve İkram Hizmetleri Bölümü Aşçılık Programı Doktor Öğretim Üyesi kadrosuna başvuracak adaylarda; "Doktorasını Gıda Mühendisliği alanında yapmış olup, VİŞNE POSASINDAN BESİNSEL LİF EKSTRAKSİYONU VE DÜŞÜK YAĞLI BİSKÜVİ YAPIMINDA KULLANIMI ÜZERİNE ÇALIŞMALAR YAPMIŞ OLMAK. Yükseköğretim kurumlarında en az 10 (on) yıl ders verme tecrübesine sahip olmak." şartı aranmaktadır.
Oldukça göze batan çalışma şartını incelediğimizde; halihazırda ilgili programda öğretim görevlisi olarak adayın doğrudan tez başlığının öğretim üyesi ilanına özel şart olarak yazıldığını görüyoruz. Bu nedenle, ilgili öğretim üyesi ilanının Öğretim Üyeliğine Yükseltilme ve Atanma Yönetmeliğine aykırı olduğu ortadadır.
Sonuç olarak, Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı tarafından yönetmelik düzeyinde alınan tedbirler sorunu çözmeye yetmemiştir; bu duruma dair daha genel bir değişime/dönüşüme ihtiyaç olduğu ortadadır.