631 sayılı KHK ile getirilen ve 1 Ocak 2002 tarihinde yürürlüğe giren düzenleme ile kadrosuzluk nedeniyle terfi edemeyen memurların kazanılmış hak aylıklarının, öğrenim durumları itibariyle yükselebilecekleri dereceleri aşmamak şartıyla üst derecelere yükseltilmesine imkan sağlanmıştır.

Derece terfileri sorunu kamu kesiminde yaşanan en büyük problemlerden biridir. Kamu kurumları, personelinin yaşadığı bu problemleri aşabilmek için genel olarak unvan değişikliği yoluna gitmekteydi. Ancak 1999 yılında yürürlüğe giren Görevde Yükselme Yönetmeliği bu imkanı ortadan kaldırmıştır. Diğer taraftan bahsedilen bu tür çabalar sadece bazı sınırlı sayıda memuru kapsamaktadır. Memurların büyük bölümü bu tür imkandan da yoksun olduğu için, kadro aylıkları 5. derecenin 9. kademesi türünden ilginç rakamlar ortaya çıkarmıştır.

İşte bu noktada, 2001 yılında çıkarılan 631 sayılı KHK ile bu sorunların büyük bir kısmı ortadan kaldırılmıştır.

657 sayılı Kanunun 67 maddesinin eski halinde; kazanılmış hak aylıklarının üst derecelere yükseltilmesi tamamen kurumların takdirine bırakılmış ve sadece işgal edilen kadroların bir üst derecesine yükseltilmesine imkan tanınmıştı. Ancak yapılan yeni düzenlemeyle birlikte kurumların takdir hakkı tamamen ortadan kaldırılmış ve memurlara hak etmeleri halinde kazanılmış hak aylıklarının üst derecelere yükseltilmesi imkanı sağlanmıştır. Bu husus, 67 maddenin eski halinde yer alan "yükseltilebilir" ifadesinin, "yükseltilir" şeklinde amir bir hükme dönüştürülmesi sayesinde olmuştur. Bu hüküm ile kurumlara tanınan taktir hakkı ortadan kaldırılmıştır.

Ayrıca, 657 sayılı Kanuna eklenen ek Geçici 33. madde ile de bugüne kadar kadrosuzluk nedeniyle terfi edememiş olup, birden fazla üst derecelere yükselebilecek durumda olanların da kazanılmış hak aylıklarının, öğrenim durumları itibariyle yükselebilecekleri dereceleri aşmamak şartıyla üst derecelere yükseltilebileceği hüküm altına alınmıştır.

Yapılan düzenlemeler birlikte değerlendirildiğinde şunları söylemek mümkündür;

1-)Memurların kazanılmış hak aylıklarının yükseltilmesinde kurumların taktir yetkisi kaldırılmıştır.

2-)Diğer şartları taşımakla birlikte üst derecelerde kadro olmadığı için derece yükselmesi yapamamış olan memurların kazanılmış hak aylıkları, 1/1/2002 tarihinden itibaren, kademe ilerlemelerine müstehak oldukları tarih itibarıyla bir derece uygulanmak suretiyle yükseltilecektir.

Ancak, kadrosuzluk nedeniyle derece terfisi yapamayan personel daha önce 67. maddeden yararlanmamış ise ilgili kişi hakkında; 1/1/2002 tarihinde bir derece ve kademe ilerlemesine müstehak olduğu tarihte de hak etmesi halinde bir derece uygulanması gerekmektedir.

ÖRNEK Lise mezunu olup 5. dereceli kadroda 5. derecenin 6 üncü kademesinde bulunan ve terfi tarihi 25.10.2002 olan memurun kazanılmış hak aylığı;

- Daha önce 67 nci madde uygulamasından yararlanmamış ise, 1.1.2002 tarihi itibarıyla 4 üncü derecenin 3 inci kademesine,

- 25.10.2002 tarihinde 3 üncü derecenin 1 nci kademesine,

- 25.10.2003 tarihinde 3 üncü derecenin 2 üncü kademesine,

- 25.10.2004 tarihinde 3 üncü derecenin 3 inci kademesine,

- İzleyen yıllarda her yıl bir kademe olmak üzere 3 üncü derecenin son kademesine kadar

yükseltilecektir.

Ancak kadrosunda bir değişiklik olmadığı sürece 5 inci dereceli kadroyu işgal etmeye devam edecektir.

3-)1/1/2002 tarihinden önce birden fazla derecelere yükselebilecek durumda olanlar hakkında ise 631 sayılı KHK ile 657 sayılı Kanuna eklenen Ek geçici 33. madde uygulanacaktır. Buna göre birden fazla derecelere yükselebilecek durumda olanlar hakkında her yıl azami bir derece yükselmesi uygulanacaktır.

ÖRNEK Lise mezunu olup 5 inci dereceli kadroda 5 inci derecenin 8 inci kademesinde bulunan ve terfi tarihi 15.10.2002 olan Şefin kazanılmış hak aylığı;

- Daha önce 67 nci madde hükmünden yararlananmamış ise 1.1.2002 tarihi itibarıyla 4 üncü derecenin 5 inci kademesine,

- Kadro derecesine göre birden fazla üst derecelere yükselebilecek durumda olması nedeniyle, geçici 33 üncü madde gereğince 15.10.2002 olan terfi tarihinde 3 üncü derecenin 3 üncü kademesine,

- 2002 yılı sicilinin olumlu ve son altı yıllık sicil notu ortalamasının 90 ve daha yukarı olması durumunda (657 sayılı Kanunun 64 ve 37 nci maddelerine göre) 1.1.2003 tarihinde 3 üncü derecenin 4 üncü kademesine ve aynı tarih itibarıyla 2 nci derecenin 1 inci kademesine,

- 15.10.2003 tarihinde 2 nci derecenin 2 nci kademesine,

- İzleyen yıllarda her yıl bir kademe olmak üzere 2 nci derecenin son kademesine kadar

yükseltilecektir.

3-)Kazanılmış hak aylıklarını yükseltilmesinde her yıl için en fazla bir derece yükselmesi uygulanacaktır. Bu hususu örneklemek gerekirse; 6.derecenin 8.kademesinde bulunan bir memurun diğer şartları taşıdığı kabul edildiği takdirde kazanılmış hak aylıkları kademe ilerlemelerine müstahak oldukları tarih itibarıyla 5.derecenin 5.kademesine yükseltilecektir.

4-)Bu maddeler gereğince sadece kazanılmış hak aylık dereceleri yükseltilecektir. Yani kadro derecelerinde herhangi bir yükselme yapılmayacaktır.Çünkü kadro derecelerinde yükseltme yapılabilmesi için 190 sayılı KHK gereğince Bakanlar Kurulu Kararı gerekmektedir.

5-)Kazanılmış hak aylıkları yükseltilenlerin ek göstergeleri yükseltildikleri derece üzerinden ödenecektir. Bu duruma göre 5.derecenin 6.kademesinde bulunan bir memur 67.madde gereğince 4.derecenin 3.kademesine yükseltildiği taktirde bu memura ek gösterge verilip verilemeyeceği hususunda ise şunları söyleyebiliriz. Danıştay'ın E.No:1995/4625, Karar No: 1998/475 sayılı kararında; Ek gösterge uygulamasında esas alınacak derecelerin, 657 sayılı yasanın 36.maddesi ve diğer yasal düzenlemelere göre verilmiş olan ve ilgililerin kazanılmış olan ve ilgililerin kazanılmış hak aylıklarını yükselten derecelerin esas alınması gerektiği belirtilmektedir. Bu durumda 67.maddeye göre dereceleri yükseltilenler yükseltildikleri derecelerin ek göstergeden de faydalanacaklardır.

Bu bölümde yer alan düzenlemelere ilişkin ayrıntılı örnekler için Tebliğler bölümünde yer alan 153 Seri Nolu DMK Tebliğine bakılabilir.

Emniyet hizmetleri sınıfına mensup olanlara 657'nin önceki düzenlemesinde diğer memurlardan farklı olarak;

a) Emniyet müdürleri ve bu sıfatı taşımakta olan emniyet teşkilatı mensupları ile baş komiser ve emniyet amirleri dışında kalanlar 3. derecenin son kademesine,

b) Baş komiser ile emniyet amirleri 2. derecenin son kademesine,

c) Emniyet müdürleri ve bu sıfatı taşımakta olan emniyet teşkilatı mensupları 1. derecenin son kademesine,

kadar yükselebilme imkanı sağlanmıştı. Ancak yapılan yeni düzenleme ve 657 sayılı Kanuna eklenen yeni Ek 37. madde ile emniyet hizmetleri sınıfına mensup çalışanların da, 67. maddenin yeni halinin getirdiği imkanlardan yararlanması sağlanmıştır.

EMEKLİ OLANLARIN 67.MADDE KARŞISINDAKİ DURUMLARI

Bakanlar Kurulunun 31 Aralık 2001 tarih ve 24627 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 26.12.2001 Tarihli ve 2001/3486 sayılı Kararnamenin Eki Kararında aşağıdaki hususlara yer verilmiştir. Buna göre;

Diğer şartları taşıdığı halde üst derecelerde kadro olmadığı için kazanılmış hak aylıkları öğrenim durumları itibariyle gelebilecekleri dereceye kadar yükseltilemeden kendilerine emekli, adi malullük, vazife malullüğü ile dul ve yetim aylığı bağlananların kazanılmış hak aylıkları, T.C. Emekli Sandığınca her yıl bir derece yükseltilir.

657 sayılı Devlet Memurları Kanunun 67 ve geçici 33.maddeleri uyarınca kazanılmış hak aylıkları bir üst dereceye yükseltilenlerden aynı yıl içinde emekli, adi malullük, vazife malullüğü ile dul ve yetim aylığı bağlananlar için birinci madde hükmü aynı yılda uygulanmaz.Kazanılmış hak aylıklarının yükseltilmesinde ilgililerin tahsil durumları itibariyle yükselebilecekleri derece hiçbir şekilde aşılamaz.

Yukarıdaki hüküm gereğince yapılacak yükseltme işlemi yılın ilk altı ayı içinde sonuçlandırılır. Ödemelere Temmuz ayından itibaren hak kazanılır ve geçmişe yönelik herhangi bir ödeme yapılmaz. Bu karar, 1.1.2002 tarihinden geçerli olmak üzere yayımı tarihinde yürürlüğe girer.