Devlet memuru İOS-Android uygulaması geliştirip gelir elde edebilir mi?

Soru: Devlet memurlarının Android veya IOS sistemlerinde uygulama geliştirmesi ve bu uygulamayı ücretli olarak yayınlamasından elde edilen gelir memuriyet açısından sakıncalı mıdır? Herhangi bir cezai durum ile karşılaşılabilir mi?

Cevap: Memurların memuriyet dışında yapabilecekleri ve yapamayacakları işler 657 sayılı Kanunun 28. maddesi ile özel kanunlarda belirlenmiştir. Mezkur madde hükmünde, "Memurlar Türk Ticaret Kanununa göre (Tacir) veya (Esnaf) sayılmalarını gerektirecek bir faaliyette bulunamaz, ticaret ve sanayi müesseselerinde görev alamaz, ticari mümessil veya ticari vekil veya kollektif şirketlerde ortak veya komandit şirkette komandite ortak olamazlar. (Görevli oldukları kurumların iştiraklerinde kurumlarını temsilen alacakları görevler hariç). Memurlar, mesleki faaliyette veya serbest meslek icrasında bulunmak üzere ofis, büro, muayenehane ve benzeri yerler açamaz; gerçek kişilere, özel hukuk tüzel kişilerine veya kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarına ait herhangi bir iş yerinde veya vakıf yükseköğretim kurumlarında çalışamaz.
Memurların üyesi oldukları yapı, kalkınma ve tüketim kooperatifleri, kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları ve kanunla veya Cumhurbaşkanlığı kararnamesiyle kurulmuş yardım sandıklarının yönetim, denetim ve disiplin kurulları üyelikleri ile özel kanunlarda belirtilen görevler bu yasaklamanın dışındadır.
Eşleri, reşit olmayan veya mahcur olan çocukları, yasaklanan faaliyetlerde bulunan memurlar bu durumu 15 gün içinde bağlı oldukları kuruma bildirmekle yükümlüdürler." denilmektedir. Madde hükmü ile yasaklanan işleri memurun kendisi yapamayacağı gibi eşi, reşit olmayan veya mahcur çocukları bu faaliyetleri yapan memurlar da kurumlarına bildirimde bulunma yükümlülüğüne tabi tutulmuştur.

Memurların ticaret ve kazanç getirici faaliyette bulunma yasağını ihlal etmesi halinde bunun yaptırımı Kanunun 125/D maddesinde kademe ilerlemesinin durdurulması cezası olarak belirlenmiştir.

Memurların görevleri dışında başka bir iş yapabilmeleri için bu işlerin 28. madde kapsamında memurlara yasaklanan işlerden olmaması ve/veya özel kanunlarda memurların da yapmasına izin verilen işlerden olması gerekmektedir. Özel kanunlar kapsamında memurların yapabileceği işlere örnek verecek olursak, memurlar 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu kapsamında eser neşredebilmekte ve karşılığında telif ücreti alabilmekte, kurumlarının izniyle 5580 sayılı Özel Öğretim Kurumları Kanunu kapsamında özel öğretim kurumlarında ders verebilmekte, hakemlik ve bilirkişilik yapabilmektedir.

5846 sayılı Kanunun 1/B maddesinde, eser, "Sahibinin hususiyetini taşıyan ve ilim ve edebiyat, musiki, güzel sanatlar veya sinema eserleri olarak sayılan her nevi fikir ve sanat mahsulleri" olarak tanımlanmış, 2. maddesinde ise "Herhangi bir şekilde dil ve yazı ile ifade olunan eserler ve her biçim altında ifade edilen bilgisayar programları ve bir sonraki aşamada program sonucu doğurması koşuluyla bunların hazırlık tasarımları," ilim ve edebiyat eserleri arasında sayılmıştır. Kanunun 18 inci maddesinde ise "Bir eserin yapımcısı veya yayımcısı, ancak eserin sahibi ile yapacağı sözleşmeye göre mali hakları kullanabilir." hükmü yer almaktadır.

Diğer taraftan Appstore veya Googleplay mobil iletişim cihazları için uygulama platformu olup, uygulama geliştiriciler bu platforma geliştirdikleri uygulamaları yükleyebilmekte, kullanıcılar ise ücret ödeyerek veya ücretsiz bu platformlardan uygulamaları indirebilmektedir. Söz konusu platformlara uygulama yükleyebilmek veya uygulama indirmek için elektronik ortamda onaylar verilmesi gerekmektedir.

Sonuç olarak, geliştirilen uygulamaların bilgisayar programı olması, 5846 sayılı Kanunda ise bilgisayar programlarının ilim ve edebiyat eseri kabul edilmesi karşısında memurların uygulama geliştirerek bu uygulamadan gelir elde etmesinin telif hakkı kapsamında olduğunu, bu kapsamda elde edilen gelirlerin ticaret yapma ve diğer kazanç getirici faaliyetlerde bulunma yasağı kapsamına girmediğini değerlendirmekteyiz.