Temyiz Kurulu personelden kesilecek 'yemek parasına' açıklık getirdi

Temyiz Kurulu yemek maliyetinin personelden alınacak kısmına açıklık getirdi

Kurum bütçesinden kadrolu memurların her gün yiyebileceği ihtimaline karşılık konulan yiyecek yardımı ödeneğinden yemek maliyetinin yarısını aşmamak üzere harcama yapılabileceğinden, yemek maliyetinin bütçeden karşılanamayacak olan kısmı yemek yiyenlerden karşılanacaktır.

Yemek yiyenlerden alınacak yemek ücretleri tarifesi ise her yılbaşında Bütçe Uygulama Talimatı ile asgari rakamlar üzerinden belirlenmekte olup, kurumlar yemek maliyetinin kalan kısmını karşılayacak şekilde bu rakamların daha üstünde fiyatlar tespit edebilecektir.

Bu nedenle Bütçe Uygulama Talimatı ile belirlenen miktarlar en az alınması gereken miktarı ifade etmektedir. Eğer Bütçe Uygulama Talimatında belirtilen miktarlar üzerinden kişilerden tahsil edilen bedel, yemeğin maliyetinin kalanını karşılamaya yetmiyorsa, kişilerden tahsil edilen miktarın yemeğin maliyetinin kalan kısmını karşılayacak şekilde artırılması veya yemeğin maliyetinin düşürülmesi gerekmektedir. Aksi takdirde yemek maliyetinin yarısından fazla bir miktarı bütçeden karşılanmış olacaktır ki bu da yukarıda ifade edilen Bütçe Kanunu hükmüne aykırıdır.

Yılı: 2015

Dairesi:5

Dosya No: 46632

Tutanak No:50147

Tutanak Tarihi:15.9.2021

Konu: Yemek yardımı

233 sayılı İlamın 8. maddesi ile, tazminine hükmolunan... TL ile ilgili olarak, 16.01.2019 tarih ve 4......19 sayılı Temyiz Kurulu Kararı ile,

"Para temsili araçlar ile yemek ihtiyacının dışarıdan karşılanması ile ilgili idare işlemi, Yiyecek Yardımı Yönetmeliği ve Kamu İhale Kanununa aykırı olduğundan, bu işlem neticesi yapılan ödemelerin tamamı, mevzuatta öngörülmeyen bir ödeme mahiyetindedir. Bu nedenle yemek ihalesi için yapılan ödemelerden, yemek yiyen personelden kesilen miktar düşüldükten sonra kalan tutarın tamamı kamu zararı niteliğindedir.

Bu itibarla, 233 sayılı İlamın 8. maddesiyle verilen tazmin hükmünün BOZULARAK, yukarıda belirtilen hususların yeniden değerlendirilmesini teminen, DAİRESİNE TEVDİİNE" karar verilmesi üzerine, Dairesince;

347 sayılı Ek İlamın 3. Maddesi ile, ... ...Belediyesinde görevli memur ve sözleşmeli personelden Devlet Memurları Yiyecek Yardımı Yönetmeliği'nin 4'üncü maddesine göre memurlardan yemek maliyetinin yarısı alınması gerekirken tamamının belediye bütçesinden karşılandığı görülmüş olup, yemek ödemelerinin yarısına tekabül eden ... TL'den tahsil edilen . TL düşüldükten sonra geriye kalan . TL 'ye tazmin hükmü verilmiştir.

Harcama yetkilisi olarak sorumlu tutulan . temyiz dilekçesinde özetle;

Memurlara yemek yardımı yemek verme şeklinde yapılacağı, bu yardım karşılığı nakden ödeme yapılmayacağı, kurum bütçelerine yiyecek yardımı karşılığı olarak konulan ödeneğin, memurlara yemek vermek üzere kurulan yemek servisi, yardım servisi, yardım sandığı, dernek veya bu mahiyetteki kuruluşa ödeneceği, memura yemek verilmesi dışında yemek kuponu, ticket vs. gibi her hangi bir menfaat sağlanması şeklinde yapılamayacağı, bu konuda Bütçe ve Mali Kontrol Genel Müdürlüğünün yemek kuponu alım ihaleleri yapılmak suretiyle yemek yedirilme imkanı bulunmadığı, Sayıştay Temyiz Kurulunun 17.03.201... tarih ve 40132 sayılı kararında; yiyecek yardımının kupon, fiş, ticket gibi para temsili araçlar sağlanarak dışarıdan temin edilemeyeceği gerekçe gösterilerek kurumda çalışan memur personele yemek bedeli olarak yemek kuponu verilmesi sonucu 201... yılı için 184....88,93 TL kamu zararına sebebiyet verilmesi sonucunda, Mali Hizmetler Müdürlüğü tarafından, 2016 yılında geriye dönük olarak memurlara ayni olarak yapılan yemek yardımına istinaden her ay yapılan maaş ödemelerine esas olan bordrolarda, yemek adedine göre yemek katkı payının 12.01.2007 tarih ve 26401 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 1 sıra nolu Bütçe Uygulama Tebliğinde yer alan ek göstergelere göre değişen yemek bedelleri dikkate alınarak 201... yılına ait yapılması gereken toplam . TL'nin maaş bordrolarına yansıtılarak kesildiğini, ( Ek 1 Kesinti Listesi ve Örnek Maaş Bordroları)

...393 sayılı Kanunun "Belediyenin görev ve sorumlulukları" başlıklı 14 üncü maddesinin 4. fıkrasında belediye hizmetlerinin, vatandaşlara en yakın yerlerde ve en uygun yöntemlerle sunulacağının ifade edildiğini, Belediye hizmet birimlerinin ilgili ilçenin sınırları içinde kalmak şartıyla farklı yerlerde konumlandırılmasının kanuni bir zorunluluk olduğunu, bu mekansal dağınıklığın, yemek servisinin değişik yerlerde kurulmasına engel olduğunu, şöyle ki;

Belediyenin 6360 sayılı Yasa kapsamında 31.03.2014 tarihi itibariyle ...ilinin Büyükşehir statüsü kazanması ile . Belde Belediyesi, . Belde Belediyesinin devrinden oluşan bir belediye olduğunu, bu belde belediyelerinde bulunan hizmet binaları ilgili belde belediyelerinin devrinden sonra hizmet binalarının kapatılmadığını ve adı geçen beldelerde; yeni adıyla mahallelerde yaşayan vatandaşlara hizmetin daha rahat ve kaliteli bir şekilde ulaşabilmesi için ek hizmet binaları olarak hizmete devam ettiğini, çalışmalarına devam eden ek hizmet binalarında sürekli personel bulundurulduğunu, bu ek hizmet binalarının Belediye ana hizmet binasına uzaklıklarının; 1-... Ek Hizmet Binasının yaklaşık 12 km olduğunu, ... ek hizmet binasından ana hizmet binasına öğle yemeği için gelmek isteyen bir personelin en az 2 toplu taşıma aracını kullanmak zorunda olduğunu, ...İli için bir toplu taşıma aracının tek yön servis ücretinin 1....0 TL olduğunu, bir personelin öğle yemeğine 2 toplu taşıma aracı ile geldiği ve görev yerine geri gittiği durum göz önüne alındığında ise bu ücretin günlük (2 servis X1.... TL Gidiş+ 2 servis x 1.... TL Dönüş) 6 TL ye tekabül ettiğini, 2-. ek hizmet binası ile ana hizmet binasının arasının yaklaşık 30 Km olduğunu, bu ek hizmet binası ile ana hizmet binası arasında çalışan herhangi bir toplu taşıma aracının olmadığını, gelmek isteyen personelin .-. İlçelerine sefer yapan toplu taşıma araçlarını kullanmaları gerektiğini, bu güzergahı kullanan araçların . İlçesi için ... TL, . Mahallesi için ... TL ücret talep ettiğini, bu ücret sadece öğle yemeğine gelmek isteyen personel için hesaplandığında günlük ... TL ye tekabül ettiğini,

Kaldı ki belediyelerde çalışan memur personelin aynı ücreti almadığını, şöyle ki aylık olarak ... TL net maaş alan personelden günlük en az ... TL (aylık ortalama ... TL ) yol bedeli ve aylık ... TL maaş alan personelden günlük aynı miktar olan ... TL yol ücreti ödeterek öğle yemeği yemesi için bu iki personeli şehir merkezine gitmesini istemenin Anayasadaki mevcut düzenlemelere de aykırı olduğunu,

Anayasanın ....... maddesinde, ücretin emeğin karşılığı olduğu, Devletin, çalışanların yaptıkları işe uygun adaletli bir ücret elde etmeleri ve diğer sosyal yardımlardan yararlanmaları için gerekli tedbirleri alacağı belirtilmiş, 128. maddesinin 2. fıkrasında ise;

"Memurların ve diğer kamu görevlilerinin nitelikleri, atanmaları, görev ve yetkileri, hakları ve yükümlülükleri, aylık ve ödenekleri ve diğer özlük işleri kanunla düzenlenir." hükmüne yer verildiğini,

Anılan Anayasal ilkeler incelendiğinde, kamu personel rejiminde 'ücrette eşitlikten' değil 'ücrette adaletten' bahsedildiği, çalışanların adil bir ücret alabilmesi için gerektiğinde sosyal yardımlarla bu dengenin sağlanması görevinin Devlete yüklendiği, çalışanların ücret rejiminin ve sosyal yardımlardan yararlanma şekillerinin 'yaptıkları işin niteliğine' göre değişebileceğinin düzenlendiği, başka bir anlatımla işin gereği olarak sosyal yardımlardan yararlanma şekline ilişkin olarak kamu personeli arasında farklı uygulamalara olanak tanındığı, ayrıca 128. maddenin 2. fıkrası ile de, kamu personelinin özlük ve parasal haklarının 'yasa' ile düzenlenebileceğinin belirtildiği, bu nedenle personelin emeği karşılığı aldığı ücrette artma ya da azalma sonucunu doğuracak tüm düzenlemelerin yasa ile yapılması gerektiğini,

6...7 sayılı Yasanın 212. maddesinin öngördüğü yiyecek yardımı, devlet memurlarının mali hakları arasında değerlendirilmesi gerektiğini, anılan Yasanın uygulanmasına yönelik olarak, yöntemin ve yararlanmanın koşulları ile yiyecek yardımlarından yararlanmada bir disiplin getirilmesi ve harcamaların bütçe disiplini içinde yapılması ve harcama belgelerine bağlanması bakımından yasa koyucunun yürütmeye düzenleyici işlemler yapılması yetkisi tanınması olanağı bulunduğunu, ancak, bu düzenleme yetkisi yasa kapsamında mali hakların 'konusu' ile miktarının belirlenmesini de kapsamadığını, bu durumda da, yine yasa koyucunun idareye vereceği sınırlama yetkisinin sınırını da açıkça belirlemesi gerektiğini, aksi takdirde tüm yetkinin idareye bırakıldığı durumda, somut olayda olduğu gibi idare tarafından getirilen kuralların bazen 800,00 TL maaş alan personel açısından 200,00 TL yemek gideri ödenmesi sonucunu doğurarak Anayasanın ....... maddesi anlamında ücrette adaletin sağlanmasına yönelik sosyal yardımların etkisiz ve sonuçsuz kalmasına yol açabileceği gibi, bazen de ...000,00 TL maaş alan bir personelin ...0,00 TL yemek gideri ödemesine yol açarak ücrette adalet dengesinin bozulmasına yol açabileceğini,

Devlet Memurları Yiyecek Yardımı Yönetmeliği'nin 4. Maddesindeki yemek maliyetinin yarısından kastedilen maddenin başlığından da anlaşılacağı üzere yemek servis giderleri yani servis hizmetlerinde görevlendirilecek aşçı, işçi, salon kırası vs giderlerinin olduğunu aksi halde yemek maliyetinin yarısının memurlardan katkı payı olarak alınması şeklinde düşünülmediğini, Maliye Bakanlığı tarafından her yıl katkı payı olarak ek göstergeli görevlerde çalışan memurlardan ek göstergeleri oranında sözleşmeli olarak çalışan personelden de brüt sözleşme ücreti oranında katkı payları kesildiğini ve 201... yılında memurlara öğle yemeği olarak bütçe kalemine konulan ödeneğin aşılmadığını,

Anayasa Mahkemesi'nin 22.12.2011 tarih ve E: 20.../96 E, K:2011/168 K sayılı kararında; Devlet memurlarının yiyecek yardımından yararlanmaları ile ilgili olarak tüm memurlar yönünden tek tip bir düzenleme yapılması mümkün olmayıp bu yardımın kapsamı ve miktarı; yürütülen kamu hizmetinin niteliğine, memurların çalışma saatlerine, kamu kurumlarında çalışan memur sayısına, kurum tarafından yemek verilip verilmemesine, verilen yemeğin kurumda yapılmasına veya satın alınmasına, yemek maliyetlerindeki farklılıklara, kamu kuruluşlarının bütçe olanaklarına göre değişkenlik arz ettiğini, yiyecek yardımının, sosyal yardım olmakla birlikte, yukarıda belirtilen niteliği nedeniyle diğer sosyal yardımlardan farklı olarak ayrıntılı düzenlemeyi gerekli kıldığını, söz konusu teknik ve ayrıntılı düzenlemenin ise mutlaka yasa ile yapılması zorunluluğundan bahsedilemeyeceğini, bu nedenle, yiyecek yardımının yasal düzenlemeye konu edilerek devlet memurlarına yiyecek yardımı yapılabilmesine olanak tanınmasında ve yiyecek yardımından faydalanılmasının usul ve esaslarının düzenlenmesinin yürütme organına bırakılmasında "yasayla düzenleme ilkesine" aykırılık bulunmamaktadır." gerekçeleri ile Sayıştay Temyiz Kurulu'nun 1....02.2017 tarih ve 42742 sayılı kararıyla da aynı gerekçelerle tazmin hükmünün bozulmasına karar verildiğini, (Ek -2 Anayasa Mahkemesi Kararı)

Yine Sayıştay Temyiz Kurulu'nun 14.06.2016 tarih ve 420...... sayılı kararında, Kanunda öngörülmüş sosyal bir hak oluşu, bu hakkın bir şekilde yerine getirilmesi gerektiği aksi halde, yemek yardımından yemek vermek üzere kurulan yemek servisi, yardım sandığı, demek veya bu mahiyetteki kuruluş vasıtasıyla faydalanan memurlara nazaran Kanunda öngörülmüş bir haktan mahrum bırakılma gibi eşitlik ilkesine aykırı bir durumun söz konusu olacağı hususları göz önüne alındığında, bu tür bir uygulamanın memur lehine değerlendirilerek kabul edilmesi gerekmektedir gerekçelerine yer verilerek tazmin hükmü verilen ilamların bozulduğunu, (Ek -3 Sayıştay Temyiz Kurulu Kararları )

Yüksek yargı kararlarına göre memurlara yemek yardımının servisler aracılığıyla ihale edilip, hizmet alımı olarak yapılmasına engel bir hüküm bulunmadığını, Belediyenin merkez ve tüm ilçelerde dağınık bir şekilde hizmet verdiğini, personelin aynı yerde yemek yemesinin imkansız olduğunu, yemek yardımı yapılmamasının da haksızlık olduğunu, bu nedenle yemek servislerinden anlaşmalı olan tüm yerlerde (ticket veya kupon ) vasıtasıyla yemek yenmesinin amaçlandığını ve yapılan ihale ile personelin yemek yardımından faydalanma hakkının korunduğunu,

Yemek maliyetinin yarısının yemek yiyenlerden alınacağı konusunda ise, yemek maliyetine dahil edilmeyecek unsurlar düşüldükten sonra kalan tutarın yarısının yemek yiyenlerden alınır denilmekte ise de, ihale yoluyla yapılan yemek hizmeti alımında bu maliyet unsurlarının tespit edilmesinin mümkün olmadığını, sorguda da bu tespitin yapılmadığını, 201... mali yılında bütçe hazırlama rehberi ve personel sayısı göz önünde bulundurularak Destek Hizmetleri Müdürlüğü Bütçesine "Memurların Öğle Yemeği Yardımı" bütçe tertibine, ... - TL ödenek konulduğunu,

Kuruma ait 201... yılı gider bütçesinde sözleşmeli/memurlara sosyal yardımlar karşılığında . TL ayrılmış olup yemek bedeli için KDV dahil . TL harcandığını, harcanan . TL'nin 201... yılında ödenen %8 KDV miktarı karşılığı olan . TL düşüldüğünde geriye kalan net rakamın . TL olduğunu, yukarıda belirtildiği üzere bu miktardan da Bütçe Uygulama Talimatı doğrultusunda . TL'nin çalışan memur ve sözleşmeli personelin tamamından kesildiğini, yapılan kesintiler ve ödenen yemek ücretleri hesaplandığında belediye bütçesinden toplam KDV hariç . TL harcama yapıldığını, sonuç olarak bu iş için Destek Hizmetleri Müdürlüğünün bütçesine Memurların Öğle Yemeği kalemi olarak konulan ödeneğin aşılmadığını, 201... yılı için Bütçe Uygulama Talimatında belirtilen tutarların da yemek yiyen memurlardan tahsil edildiğini,

Yukarıda yer alan açıklamalar ve ekte yer alan yargı kararı örnekleri, maaş kesinti listeleri de dikkate alınarak tazmin hükmü kararının lehine bozulmasını talep etmiştir.

Başsavcılık mütalaasında;

"Her ne kadar Sayıştay Temyiz Kurulu Kararında para temsili araçlar ile yemek ihtiyacının dışarıdan karşılanması ile ilgili idare işleminin Yiyecek Yardımı Yönetmeliği ve Kamu İhale Kanununa aykırı olması nedeniyle bu işlem neticesi yapılan ödemelerin tamamının, mevzuatta öngörülmeyen bir ödeme mahiyetinde kabul edilmesi ve yemek ihalesi için yapılan ödemelerden, yemek yiyen personelden kesilen miktar düşüldükten sonra kalan tutarın tamamının kamu zararı olduğu değerlendirilmiş olsa da yukarıda yer alan açıklamalar doğrultusunda yemek ödemelerinin yarısı olan . TL'nin; ilamda adı geçen sorumlulardan müştereken ve müteselsilen, 608... sayılı Sayıştay Kanununun ...3 üncü maddesi gereği işleyecek faizleri ile ödettirilmesine, karar verildiği, görülmektedir.

Sorumlunun Temyiz dilekçesinde, Daire yargılaması sırasında yapmış olduğu savunmasındaki iddialar ve açıklamalar aynen tekrar edilerek, "Temyiz dilekçemin işleme alınmasını ve tarafıma hükmedilen tazmin hükmü kararının lehime bozulması hususunu takdirlerinize sunar saygılarımla arz ederim." denilmektedir.

Devlet Memurları Yiyecek Yardımı Yönetmeliğinde yer alan düzenlemeler göz önünde bulundurulduğunda, 6...7 sayılı Kanun'a tabi personele yapılacak yiyecek yardımının kupon, kart, fiş, ticket gibi para temsili araçlar ve ihale suretiyle dışarıdan temin edilmesi şeklinde yapılması mümkün değildir.

4734 sayılı Kamu İhale Kanunu'nun 'Kapsam' başlıklı 2 nci maddesinde, mal veya hizmet alımları ile yapım işleri ihalelerinin bu Kanun hükümlerine göre yürütüleceğinin hükme bağlanmış olup,

Aynı Kanun'un Tanımlar' başlıklı 4 üncü maddesinde de; "Bu Kanunun uygulanmasında Hizmet: Bakım ve onarım, taşıma, haberleşme, sigorta, araştırma ve geliştirme, muhasebe, piyasa araştırması ve anket, danışmanlık, tanıtım, basım ve yayım, temizlik, yemek hazırlama ve dağıtım, toplantı, organizasyon, sergileme, koruma ve güvenlik,mesleki eğitim, fotoğraf, film, fikri ve güzel sanat, bilgisayar sistemlerine yönelik hizmetler ile yazılım hizmetlerini, taşınır ve taşınmaz mal ve hakların kiralanmasını ve benzeri diğer hizmetleri, (...) ifade eder," denilmektedir.

Buna göre, para temsili araçlar ile ihale yapılarak yemek ihtiyacının dışarıdan karşılanması, Kamu İhale Kanunu'nun yukarıya alınan hizmet tanımı kapsamına da girmemektedir.

Diğer taraftan, ...018 sayılı Kanun'un 71 inci maddesinin birinci fıkrasında kamu zararının tanımı yapılmış, ikinci fıkrasında da bu zararın belirlenmesinde esas alınacak kriterler düzenlenmiş olup, Kanun da, 'Mevzuatında öngörülmediği halde ödeme yapılması' işlemi kamu zararının belirlenmesinde esas alınacak kriterlerden birisi olarak sayılmıştır.

Yapılan açıklamalardan anlaşılacağı üzere, para temsili araçlar ile yemek ihtiyacının ihale yapılarak dışarıdan karşılanması ile ilgili belediyenin işleminin, Yiyecek Yardımı Yönetmeliği ve Kamu İhale Kanunu'na aykırı olduğu ve bu işlem neticesi yapılan ödemenin mevzuatta öngörülmeyen bir ödeme mahiyetinde olduğu, ayrıca yüklenici ve belediye çalışanlarına yapılan ödeme işlemi neticesinde de kamu kaynağında azalma meydana geldiği ve kamu zararı oluştuğu, ancak raporda yemek bedellerinin yarısı esas alınmak suretiyle kamu zararının hesaplandığı, oysa açıklanan gerekçelerle söz konusu Yönetmeliğe göre bu işin ihale suretiyle temini mümkün olmadığından, ödemelerin tamamının kamu zararı olması gerektiği, yemek ihalesi bedeli olarak ödenen tutardan, yemek yiyen personelden kesilen miktar düşüldükten sonra kalan tutarın tamamının kamu zararı olarak belirlenmesi gerektiği değerlendirilmektedir.

Bu itibarla, Temyiz Kurulu'nun 16.01.2019 tarih 4......19 tutanak sayılı kararı doğrultusunda tespit edilen kamu zararı tutarının adı geçen sorumlular adına tazmin kararı verilmesinin yerinde olacağı düşünülmektedir.

Arz olunur." Denilmiştir.

Dosyadaki mevcut belgelerin okunup, incelenmesinden sonra;

GEREĞİ GÖRÜŞÜLDÜ:

347 sayılı Ek İlamın 3. Maddesi ile, ... ...Belediyesinde görevli memur ve sözleşmeli personelden Devlet Memurları Yiyecek Yardımı Yönetmeliği'nin 4'üncü maddesine göre memurlardan yemek maliyetinin yarısı alınması gerekirken tamamının belediye bütçesinden karşılandığı görülmüş olup, yemek ödemelerinin yarısına tekabül eden ... TL'den tahsil edilen . TL düşüldükten sonra geriye kalan . TL 'ye tazmin hükmü verilmiştir.

6...7 sayılı Devlet Memurları Kanununun 212. maddesine dayanılarak çıkarılan Devlet Memurları Yiyecek Yardımı Yönetmeliği'nin "Yemek Servisi Giderleri" başlıklı 4. maddesinde;

"Yiyecek yardımının gerektirdiği giderler, yemek maliyetlerinin yarısını aşmamak üzere, bu Yönetmelik kapsamına dahil memur kadrosu adedine göre kurum bütçelerine konulacak ödeneklerle karşılanır.

Ödenek dağıtımı yemek servisi kurulacak kurumdaki memur sayısı dikkate alınmak suretiyle yapılır.

Yemek bedelinin bütçeden karşılanamayan kısmı yemek yiyenlerden alınır. 21...... sayılı Bazı Kamu Personeline Tayın Bedeli Verilmesi Hakkında Kanun'a göre tayın bedeli verilen personel ile sözleşmeli olarak çalıştırılanların, bu Yönetmeliğe göre yiyecek yardımı yapılan yemek servislerinde yemek yemeleri halinde, yemek bedelinin tamamı kendilerinden alınır." denilmektedir.

201... yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu eki Bazı Ödeneklerin Kullanımına ve Harcamalara İlişkin Esasları düzenleyen (E) Cetvelinin 43. maddesine göre; 6...7 sayılı Kanunun 212. maddesine dayanılarak hazırlanan ve 19/11/1986 tarihli ve 86/11... sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulan Devlet Memurları Yiyecek Yardımı Yönetmeliği'nin 4. maddesi uyarınca yemek maliyetlerinin yarısını aşmamak üzere kurum bütçelerinden yapılan yemek yardımı, Ankara, İstanbul ve İzmir illerinin büyükşehir belediyesi sınırları içinde görev yapan personel için yemek maliyetlerinin azami üçte ikisi olarak uygulanabilmektedir.

Buna göre kurum bütçesinden kadrolu memurların her gün yiyebileceği ihtimaline karşılık konulan yiyecek yardımı ödeneğinden yemek maliyetinin yarısını aşmamak üzere harcama yapılabileceğinden, yemek maliyetinin bütçeden karşılanamayacak olan kısmı yemek yiyenlerden karşılanacaktır. Yemek yiyenlerden alınacak yemek ücretleri tarifesi ise her yılbaşında Bütçe Uygulama Talimatı ile asgari rakamlar üzerinden belirlenmekte olup, kurumlar yemek maliyetinin kalan kısmını karşılayacak şekilde bu rakamların daha üstünde fiyatlar tespit edebilecektir.

Bu nedenle Bütçe Uygulama Talimatı ile belirlenen miktarlar en az alınması gereken miktarı ifade etmektedir. Eğer Bütçe Uygulama Talimatında belirtilen miktarlar üzerinden kişilerden tahsil edilen bedel, yemeğin maliyetinin kalanını karşılamaya yetmiyorsa, kişilerden tahsil edilen miktarın yemeğin maliyetinin kalan kısmını karşılayacak şekilde artırılması veya yemeğin maliyetinin düşürülmesi gerekmektedir. Aksi takdirde yemek maliyetinin yarısından fazla bir miktarı bütçeden karşılanmış olacaktır ki bu da yukarıda ifade edilen Bütçe Kanunu hükmüne aykırıdır. Kaldı ki devlet memurlarının yiyecek yardımından hangi hallerde, ne şekilde faydalanacaklarını ve bu yardımın uygulanması ile ilgili esasları belirlemek amacıyla hazırlanan Devlet Memurları Yiyecek Yardımı Yönetmeliği'nin "Yardım Şekli" başlıklı 3 üncü maddesinde yiyecek yardımının yemek verme şeklinde yapılacağı ve bu yardım karşılığında nakden bir ödemede bulunulmayacağı açık bir şekilde ifade edilmektedir.

Zira, bahsi geçen Yönetmeliğin "Yardımın Şartları" başlıklı .... maddesinde yer alan: "Kurum bütçelerine yiyecek yardımı karşılığı konulan ödenek memurlara yemek vermek üzere kurulan yemek servisi, yardım sandığı, dernek veya bu mahiyette kuruluşa ödenir" hükmü karşısında, özel firmalardan yemek teminine açıkça cevaz verilmediği anlaşılmakta ise de bunun Kanunda öngörülmüş sosyal bir hak oluşu, bu hakkın bir şekilde yerine getirilmesi gerekliliği; aksi halde, yemek yardımından yemek vermek üzere kurulan yemek servisi, yardım sandığı, dernek veya bu mahiyetteki kuruluş vasıtasıyla faydalanan memurlara nazaran Kanunda öngörülmüş bir haktan mahrum bırakılma gibi eşitlik ilkesine aykırı bir durumun söz konusu olacağı hususları göz önüne alındığında, bu tür bir uygulamanın memur lehine değerlendirilerek kabul edilmesi gerekmektedir.

Rapor dosyası ve eki belgelerin incelenmesi neticesinde; yemek yardımının yemek verme yerine ihale yoluyla özel firmadan karşılandığı, yemek bedellerinin tamamının bütçeden ödendiği, sorgu üzerine bütçe uygulama talimatındaki asgari rakamların bir kısmının personelden tahsil edildiği anlaşılmıştır.

Temyiz dilekçesinde, her ne kadar, Kuruma ait 201... yılı gider bütçesinde sözleşmeli personele ve memurlara sosyal yardımlar karşılığında. TL ödenek ayrıldığını, yemek bedeli için KDV dahil. TL harcandığını, harcanan. TL' nin 201... yılında ödenen %8 KDV miktarı karşılığı olan. TL düşüldüğünde geriye kalan net rakamın. TL olduğunu, bu miktardan da Bütçe Uygulama Talimatı doğrultusunda. TL'nin çalışan memur ve sözleşmeli personelin tamamından kesildiğini, yapılan kesintiler ve ödenen yemek ücretleri hesaplandığında belediye bütçesinden toplam KDV hariç. TL harcama yapıldığını, ifade etmiş olsalar da yukarıda bahsedilen Devlet Memurları Yiyecek Yardımı Yönetmeliği'nin "Yemek Servisi Giderleri" başlıklı 4 üncü maddesi hükmü gereğince yemek maliyetinin en fazla yarısının kurum bütçesinden, kalan kısmının ise yemek yiyenler tarafından karşılanması gerekmektedir.

Sonuç olarak, yemek yardımından yararlananlardan yemek maliyetinin yarısının kesilmesi gerektiği anlaşılmaktadır. Kamu zararı tutarı, yemek maliyetinin yarısı ile personelden kesilen bütçe uygulama talimatındaki rakamlar arasındaki farkın olması gerekmektedir.

Bu itibarla, 347 sayılı ilamın 3. Maddesi ile verilen tazmin hükmünün TASDİKİNE,(Temyiz Kurulu ve ... Daire Başkanı ., ... Daire Başkanı ., Üyeler ., ., ., . ile .'ın aşağıda yazılı karşı oy gerekçelerine karşı) oyçokluğu ile,

Karar verildiği 1....09.2021 tarih ve ...0147 sayılı tutanakta yazılı olmakla işbu ilam tanzim kılındı.

Karşı oy gerekçesi

Temyiz Kurulu ve ... Daire Başkanı ., ... Daire Başkanı ., Üye .'ın karşı oy gerekçesi

6...7 sayılı Devlet Memurları Kanununun 212. maddesine dayanılarak çıkarılan Devlet memurları Yiyecek Yardımı Yönetmeliği'nin Yemek Servisi Giderleri başlıklı 4. maddesinde;

"Yiyecek yardımının gerektirdiği giderler, yemek maliyetlerinin yarısını aşmamak üzere, bu yönetmelik kapsamına dahil memur kadrosu adedine göre kurum bütçelerine konacak ödeneklerle karşılanır.

Ödenek dağıtımı yemek servisi kurulacak kurumdaki memur sayısı dikkate alınmak suretiyle yapılır. Yemek bedelinin bütçeden karşılanmayan kısmı yemek yiyenlerden alınır. 21...... sayılı Bazı Kamu personeline Tayın Bedeli verilmesi Hakkındaki Kanuna göre tayın bedeli verilen personel ile sözleşmeli olarak çalıştırılanların, bu yönetmeliğe göre yiyecek yardımı yapılan yemek servislerinde yemeleri halinde yemek bedelinin tamamı kendilerinden alınır." denilmektedir.

Bu madde hükmüne göre, kurum bütçesinden kadrolu memurların her gün yiyebileceği ihtimaline karşılık konulan yiyecek yardımı ödeneğini aşmamak üzere harcama yapılabilecektir.

Yemek maliyetinin bütçeden karşılanamayacak olan kısmı yemek yiyenlerden karşılanacaktır. Yemek yiyenlerden alınacak yemek ücretleri tarifesi ise, her yılbaşında Bütçe Uygulama Talimatı ile asgari rakamlar üzerinden belirlenmekte olup, kurumlar yemek maliyetinin kalan yarısını karşılayacak şekilde bu rakamların daha üstünde fiyatlar tespit edebileceklerdir.

Bütçeye konulan ödenekler gerçek anlamda bir maliyet olmayıp bütçe hazırlama rehberine göre personel sayısı dikkate alınarak hazırlanan standart maliyeti ifade etmektedir. Dolayısıyla bütçeye ödenek, yemek maliyetinin yarısını aşmayacak şekilde tespit edilip konulmaktadır.

Tazmin hükmü, Devlet Memurları Yiyecek Yardımı Yönetmeliği'nin 4. maddesinde yer alan, "Yiyecek yardımının gerektirdiği giderler, yemek maliyetinin yarısını aşmamak üzere bu yönetmelik kapsamına dahil memur adedine göre kurum bütçelerine konulacak ödeneklerle karşılanır. Yemek bedelinin bütçeden karşılanmayan kısmı yemek yiyenlerden alınır." Hükmüne dayanmaktadır.

Yönetmeliğin ..., 6 ve 7. maddelerinden yemek yardımının, memurlara kurumlarca oluşturulacak veya oluşturulmuş yemek servisleri aracılığıyla verilmesine göre düzenlendiği anlaşılmakta; servisler aracılığıyla verilen ve yarısı yemek yiyenlerden alınacağı belirtilen yemek maliyetinin nasıl belirleneceği ise anılan Yönetmeliğin 9. maddesinde açıklanmaktadır. Yönetmeliğin anılan 9. maddesinde ise; "Yönetmeliğin 4 üncü maddesinin uygulanmasında, kurum kadrolarında olup, yemek servisinde görevlendirilen personel giderleri kira, amortisman, su, elektrik ve havagazı giderleri yemek maliyetine dahil edilmez." Hükmü yer almakta; 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu'nun 4. maddesine göre de yemek ihtiyacının ihale yolu ile temini mümkün bulunmaktadır. Bu hükümler birlikte değerlendirildiğinde, yemek yiyenlerden yarısının alınacağı belirtilen yemek bedelinden, Yönetmeliğin 9. maddesi ile yemek maliyetine dahil edilmeyecek unsurların düşülmesi, kalan tutarın yarısının yemek yiyenlerden alınması gerekir. İhale yolu ile yapılan yemek alımlarında ise bu unsurlara tekabül eden payın hesabı mümkün bulunmamaktadır. Bu nedenle yemek maliyetinin büyük kısmını oluşturan bu unsurlara tekabül eden tutardan sonra kalan kısmın yarısına tekabül edeceği düşünülen Maliye Bakanlığı'nca yayımlanan asgari yemek bedellerinin yemek yiyenlerden alınması yeterli bulunmaktadır.

Rapor dosyası ve eki belgelerin incelenmesi neticesinde; yemek yardımının yemek verme yerine ihale yoluyla özel firmadan karşılandığı, yemek bedellerinin tamamının bütçeden ödendiği, sorgu üzerine bütçe uygulama talimatındaki asgari rakamların bir kısmının personelden tahsil edildiği anlaşılmıştır.

Söz konusu olayda Yiyecek Yardımı Yönetmeliğindeki amaç, konulan ödeneğin belediyenin yılı bütçesine, belediye bütçe muhasebe usul ve yönetmeliğine uygun olarak ihale yolu ile alım yapılmak suretiyle yerine getirilmiş olup konulmuş ödenek aşılmadığından ve Bütçe Uygulama Talimatında belirtilen tutarlar yemek yiyen memurlardan tahsil edildiğinden, dilekçi iddialarının kabulü ile verilen tazmin hükmünün kaldırılmasına karar verilmesi gerekir.

Üyeler ., . ile .'ın karşı oy gerekçesi

6...7 sayılı Devlet Memurları Kanunu'nun 212 nci maddesinde:

"Devlet memurlarının hangi hallerde yiyecek yardımından ne şekilde faydalanacakları ve bu yardımın uygulanması ile ilgili esaslar Maliye Bakanlığı ile Başbakanlık Devlet Personel Başkanlığının birlikte hazırlayacakları bir yönetmelik ile tesbit olunur." hükmüne yer verilmiş ve bu hüküm uyarınca hazırlanan Devlet Memurları Yiyecek Yardımı Yönetmeliği'nin "Amaç" başlıklı 1 inci maddesinde, bu Yönetmeliğin amacının, Devlet Memurlarının yiyecek yardımından hangi hallerde, ne şekilde faydalanacaklarını ve bu yardımın uygulanması ile ilgili esasları belirlemek olduğu; "Kapsam" başlıklı 2 nci maddesinde, bu Yönetmeliğin 6...7 sayılı Devlet Memurları Kanununa tabi memurlar hakkında uygulanacağı; "Yardım Şekli" başlıklı 3 üncü maddesinde, yiyecek yardımının yemek verme şeklinde yapılacağı, bu yardım karşılığında nakden bir ödemede bulunulamayacağı; "Yardımın Şartları" başlıklı ... inci maddesinde; Kurum bütçelerine yiyecek yardımı karşılığı olarak konulan ödeneğin, memurlara yemek vermek üzere kurulan yemek servisi, yardım sandığı, dernek veya bu mahiyetteki kuruluşa ödeneceği, yemek servisi, yiyecek yardımından faydalanabilecek personel sayısının asgari ...0 olması ve yemekhane için elverişli yer bulunması şartıyla atamaya yetkili amirin onayı ile kurulabileceği hükümlerine yer verilmiştir.

Söz konusu Yönetmelikte yer alan düzenlemeler göz önünde bulundurulduğunda, 6...7 sayılı Kanuna tabi personele yiyecek yardımının kupon, kart, fiş, ticket gibi para temsili araçlar sağlanarak dışarıdan temin edilmesi şeklinde yapılması mümkün değildir.

4734 sayılı Kamu İhale Kanunu'nun "Kapsam" başlıklı 2 nci maddesinde, mal veya hizmet alımları ile yapım işleri ihalelerinin bu Kanun hükümlerine göre yürütüleceği hükme bağlanmıştır. Aynı Kanunun "Tanımlar" başlıklı 4 üncü maddesinde de, "Bu Kanunun uygulanmasında Hizmet: Bakım ve onarım, taşıma, haberleşme, sigorta, araştırma ve geliştirme, muhasebe, piyasa araştırması ve anket, danışmanlık, tanıtım, basım ve yayım, temizlik, yemek hazırlama ve dağıtım, toplantı, organizasyon, sergileme, koruma ve güvenlik, mesleki eğitim, fotoğraf, film, fikri ve güzel sanat, bilgisayar sistemlerine yönelik hizmetler ile yazılım hizmetlerini, taşınır ve taşınmaz mal ve hakların kiralanmasını ve benzeri diğer hizmetleri, . ifade eder." şeklinde tanımlanmıştır. Yemek hazırlama ve dağıtım işinin 4734 sayılı kanun kapsamında belirtilmiş "hizmet" tanımı içinde yer alması söz konusu işin ilgili mevzuatına aykırı olarak ihale edilebileceği anlamına gelmemektedir. Zira Devlet Memurları Yiyecek Yardımı Yönetmeliği yemek yardımının yemek verme şeklinde yapılacağını açıkça belirtmiştir.

Rapor dosyası ve eki belgelerin incelenmesi neticesinde; yemek yardımının yemek verme yerine ihale yoluyla özel firmadan karşılandığı, yemek bedellerinin tamamının bütçeden ödendiği, sorgu üzerine bütçe uygulama talimatındaki asgari rakamların bir kısmının personelden tahsil edildiği anlaşılmıştır.

Yukarıdaki açıklamalardan anlaşılacağı üzere, para temsili araçlar ile yemek ihtiyacının dışarıdan karşılanması ile ilgili idare işlemi, Yiyecek Yardımı Yönetmeliği ve Kamu İhale Kanununa aykırı olduğundan, bu işlem neticesi yapılan ödemelerin tamamı, mevzuatta öngörülmeyen bir ödeme mahiyetindedir. Bu nedenle yemek ihalesi için yapılan ödemelerden, yemek yiyen personelden kesilen miktar düşüldükten sonra kalan tutarın tamamı kamu zararı niteliğindedir. Bu itibarla, verilen tazmin hükmünün, yukarıda yapılan açıklamalar doğrultusunda kamu zararının yeniden hesaplanmasını teminen bozularak, Dairesine tevdiine karar verilmesi gerekir.

Üye .'ün karşı oy gerekçesi

Esas yönünden Üyeler ., . ile .'ın karşı oy gerekçesine katılmakla birlikte, sorumluluk yönünden, yiyecek yardımının, 4734 sayılı Kanunun cevaz verdiği yemek hazırlama ve dağıtım hizmeti yerine personele para temsili araçlar sağlanarak yapılmasına olanak vererek ihale sürecinde yer alanların da, ...018 sayılı Kanunun "Giderin gerçekleştirilmesi" başlıklı 33 üncü maddesi uyarınca sorumluluğu bulunduğundan, yapılan ödemeden ödeme emri belgesini imzalayan harcama yetkilisi ve gerçekleştirme görevlisinin yanı sıra ihale komisyonu başkanı ve üyeleri ile ihaleye onay veren de sorumludur. Bu itibarla hem esas, hem de sorumluluk yönünden verilen tazmin hükmünün bozularak dairesine tevdiine karar verilmesi gerekir.