KDK'dan KTÜ'ye Cinsiyet Şartı İçin İlan İptal Tavsiyesi

Ticaret Bakanlığı, 18 Haziran tarihinde yaptığı açıklamada, taşıt ilanlarında Elektronik İlan Doğrulama Sistemi (EİDS) üzerinden "yetki doğrulaması" uygulamasının tüm taşıt ilanları için zorunlu hale geldiğini bildirdi. Otomotiv Yetkili Satıcıları Derneği (OYDER) Yönetim Kurulu Başkanı Ömer Koyuncu, konuya ilişkin değerlendirmelerde bulundu.

Kamu Denetçiliği Kurumu (KDK), bir kadının başvurusu üzerine, büro personeli alımı için "erkek olma" şartı arayan Karadeniz Teknik Üniversitesi (KTÜ)'ne, ilanı iptal etmesi tavsiyesinde bulundu. KTÜ Rektörlüğü, çeşitli kadrolara personel alımı için 30 Aralık 2024'te Resmi Gazete'de ilana çıktı. Büro personeli kadrosuna alınacak bir kişinin "erkek olması" şartı, bir kadın tarafından KDK'ya taşındı. Diğer kadrolarda ayrım yapılmazken, bu pozisyonda cinsiyet şartı getirilmesinin kadın adayların başvurusunu engellediği belirtildi ve ilanın iptal edilerek ilgili kadronun cinsiyet ayrımı olmadan yeniden açılması talep edildi.

KDK'nın Tavsiye Kararı ve Gerekçeleri

Başvuruyla ilgili rektörlükten istenen yazılı görüşte, işe kabul edilecek büro personelinin mal ve malzeme alımında piyasa tespit araştırması, satın alma ve sonrası kabul işlemleri yürüteceği aktarıldı. Bu görev için işe alınan kadın personelin bir müddet sonra "argo söylemler" ve "hoş olmayan davranışlarla" karşı karşıya kaldıkları ve başka bir görev verilmesini talep ettikleri ifade edildi. Şikayetlerin görevin uygulamadaki sertliğini ancak bir erkeğin kaldırabileceği değerlendirmesine sebebiyet verdiği kaydedildi.

KDK'nın Değerlendirmesi

• Başvuruda, "kanun önünde eşitlik ilkesi" ile "kamu hizmetine girme hakkı"nın ihlal edildiği sonucuna varan KDK, söz konusu ilanın iptal edilmesi ve bundan sonra yapılacak alımlarda görevin gerektirdiği niteliklere uygun objektif ve genel koşulların belirlenerek ilan edilmesi yönünde tavsiye kararı verdi.

Cinsiyet Şartı Sadece İstisnai Alanlarda Uygulanabilir

Kararda, kamu görevine alınacak kişilerde görevin gerekleriyle bağlantılı şartların belirlenmesinin mümkün olmakla birlikte, eşitliğe aykırı eylem ve işlem yapılmasına neden olacak uygulama ve kararlardan kaçınılmasının zaruri olduğu belirtildi. Kamu hizmetine girişte belirlenen koşulların ancak görevin gerektirdiği niteliklerle uyumlu olması halinde kabul edilebileceği, aksi halde bunun Anayasa'ya aykırı olacağı vurgulandı.

• "İlgili görevin yapılmasında cinsiyetin herhangi bir öneminin olmaması, diğer bir ifadeyle görevle cinsiyet arasında geçerli bir bağlantı olmaması halinde işe alımda belirtilen cinsiyet şartı eşitlik ilkesine aykırılık oluşturacaktır. Bu nedenle de işe alımda belirtilen cinsiyet şartı sadece istisnai alanlarda uygulama alanı bulmaktadır. Örneğin hapishanelerde 'kadın gardiyan-erkek gardiyan' ayrımı gibi birtakım görevleri biyolojik yapıları gereği sadece erkekler veya sadece kadınlar yapabildiği için ilkenin içeriğinin somut olarak belirlenmesi gerekmektedir."

Objektif ve Genel Koşulların Önemi

Kararda ayrıca, kamu hizmetlerine girişte esas alınacak görevin gerektirdiği niteliklerin subjektif değerlendirmelerle değil, objektif, genel ve gayri şahsi nitelikteki kurallarla belirlenmesi gerektiği vurgulandı. İşe alınmada görevin gerektirdiği nitelikler dışında, vatandaşlar arasında cinsiyet ve benzeri sebeplerle ayrım yapılmasına yönelik işlem ve uygulamaların, Anayasa'da ifade edilen kanun önünde eşitlik ilkesinin ve kamu hizmetine girme hakkının ihlaline neden olacağı belirtildi.