4.12.2003 tarihinde TBMM Genel Kurulunda kabul edilen Petrol Piyasası Kanununun tam metni
PETROL PIYASASI KANUNU
Kanun No: 5015
Kabul tarihi: 4.12.2003
BIRINCI KISIM
Genel Hükümler
BIRINCI BÖLÜM
Amaç, Kapsam, Tanimlar ve Kisaltmalar
Amaç ve kapsam
MADDE 1. - Bu Kanunun amaci; yurt içi ve yurt disi kaynaklardan temin olunan petrolün dogrudan veya islenerek güvenli ve ekonomik olarak rekabet ortami içerisinde kullanicilara sunumuna iliskin piyasa faaliyetlerinin seffaf, esitlikçi ve istikrarli biçimde sürdürülmesi için yönlendirme, gözetim ve denetim faaliyetlerinin düzenlenmesini saglamaktir.
Bu Kanun; petrole iliskin piyasalarin saglikli ve düzenli islemelerinin saglanmasina ve gelistirilmesine yönelik; düzenleme, yönlendirme, gözetim ve denetim islemlerini kapsar.
Türk Silahli Kuvvetlerinin dogrudan kendi mülkiyetindeki araç ve tesisleri vasitasiyla yürüttügü bu Kanun kapsamindaki faaliyetleri ile 5 Nisan 2001 tarihli ve 4636 sayili Millî Savunma Bakanligi Akaryakit Ikmal ve NATO POL Tesisleri Isletme Baskanliginin Kurulusu ve Görevleri Hakkinda Kanun kapsamindaki Baskanligin kendi mülkiyetindeki araç ve tesisleri vasitasiyla yürüttügü faaliyetleri bu Kanun hükümlerine tâbi degildir.
Tanimlar ve kisaltmalar
MADDE 2. - Bu Kanunun uygulanmasinda;
1) Bakanlik: Enerji ve Tabiî Kaynaklar Bakanligini,
2) Kurum: Enerji Piyasasi Düzenleme Kurumunu,
3) Kurul: Enerji Piyasasi Düzenleme Kurulunu,
4) AFRA: Londra'da ilân edilen ortalama navlun ücretlerinin degerlemesini,
5) Akaryakit: Benzin türleri, nafta (hammadde, solvent nafta hariç), gazyagi, jet yakiti, motorin türleri, fuel-oil türleri ile Kurum tarafindan belirlenen diger ürünleri,
6) Akaryakit istasyonu: Dagitici veya bunlarla tek elden satis sözlesmesi yapmis bayilerce ilgili mevzuata uygun (teknik, kalite ve güvenlik) olarak kurulup, bir veya farkli alt basliktan birer akaryakit dagiticisinin tescilli markasi altinda faaliyette bulunan ve esas itibariyla araçlarin akaryakit, madeni yag, otogaz LPG, temizlik ve ihtiyarî olarak bakim ile kullanicilarin tüplü LPG hariç diger asgarî ihtiyaçlarini karsilayacak imkânlari sunan yerleri,
7) Akaryakitla harmanlanan ürünler: Metil tersiyer bütil eter (MTBE), Etanol vb. (yerli tarim ürünlerinden denatüre olarak üretilenler ile biodizel hariç ) akaryakit ile esdeger vergiye tâbi olan ve olacak ürünleri,
8) Asfalt : Zemin kaplamasinda kullanilan ürünü,
9) Bayi: Bayilik faaliyeti için gerekli donanima sahip gerçek ve tüzel kisileri,
10) Bayilik: Karsilikli yükümlülüklerin ekinde fizibilite olan bir sözlesmeye baglanarak akaryakit dagitim sirketleri tarafindan gerçek ve tüzel kisilere akaryakitin kullanicilara ikmali yetkisi verilmesi islemini,
11) Dagitici: Akaryakit dagitim yetkisi olan ve lisansina islenmesi halinde depolama, tasima, ihrakiye ve madeni yag üretimi islemleri yapabilen sermaye sirketini,
12) Dagitim: Serbest kullanicilara akaryakit toptan satisi ve ikmali dahil bayilere akaryakit satis ve ikmal faaliyetlerinin bütününü,
13) Fizibilite: Kuruma verilmesi gerekli olmayan fakat bayilik sözlesmesi ekinde yer alan ve yapilacak yatirimlarin analizini içeren raporu,
14) Ham petrol: Yerden çikarilan sivi haldeki dogal hidrokarbonlari,
15) Ihrakiye : Ülkenin karasulari ve/veya karasulari bitisiginde deniz vasitalarina veya hava meydanlarinda yerli ve yabanci uçaklara vergili veya vergisiz saglanan akaryakiti ve madeni yagi,
16) Ihrakiye teslim sirketi ve bayii: Yurt içinden veya yurt disindan temin ettigi ihrakiyeyi deniz ve hava tasitlarina ikmal eden lisansli sermaye sirketini ve lisansli bayileri,
17) Iletici: Iletim faaliyeti yapan sermaye sirketini,
18) Iletim: Boru hatti vasitasiyla petrolün tasinmasi islemini (üreticilerin rafineriye veya iletim hattina ulasan boru hatlari ile tesislerin bünyesinde yer alan boru hatlari hariç),
19) Isleme: Petrol ve diger kimyasal maddelerden madeni yag üretimi hariç yeni ürünler elde edilmesine ve/veya ürünlerin nitelik veya niceliginin degistirilmesine iliskin islemleri,
20) Islemeci: Lisansi geregi isleme faaliyetini yapma hakki verilmis sermaye sirketini,
21) Katki maddeleri: Akaryakit ürünlerinin özelliklerini iyilestirmeye matuf organik ve inorganik maddeleri,
22) Kilometre tahdidi: Sehir içi veya sehirlerarasi trafige açik yollarda ayni istikamette iki akaryakit istasyonu arasindaki, Kurul tarafindan çikarilacak yönetmelikte belirlenecek asgarî mesafeyi,
23) Kötüniyet: Piyasa faaliyetinin yapilmasinda, petrolün kaybina, karismasina, bozulmasina veya amaç disi kullanimina sebebiyet veren bir eylem veya ihmali,
24) Kullanici: Petrol kullanimi yapan gerçek ve tüzel kisileri,
25) Kullanim: Petrolün sadece kisisel ve isletme ihtiyaçlari için tüketimini,
26) Lisans: Bu Kanuna göre gerçek ve tüzel kisilere piyasada faaliyet gösterebilmeleri için Kurul tarafindan izin verildigini gösterir belgeyi,
27) Lisansli depocu: Lisansli depolama faaliyeti yapan sermaye sirketini,
28) Lisansli depolama: Piyasa faaliyetinde bulunanlarin stok ve isletme ihtiyaçlarini gidermek üzere baskasinin mülkiyetindeki petrolün depolanmasi islemini,
29) Madeni yag üreticisi : Madeni yag üretimi yapan gerçek ve tüzel kisileri,
30) Madeni yag: Baz yagina veya kimyasal sentez yöntemi ile islenen maddelere, bazi katkilarin ilâvesi sonucu, hareketli ve temas halinde olan iki yüzey arasindaki sürtünme ve/veya asinmayi azaltma veya sogutma özelligine sahip mamul haline getirilen dogal veya yapay maddeleri,
31) Özel islem: Petrolün nitelik olarak ayri ürün haline getirilmesine yönelik olarak Kurumca belirlenen yöntemleri,
32) Petrol: Bu maddenin (5), (14) ve (44) numarali bentlerinde tanimlananlari,
33) Piyasa faaliyeti: Petrolün; ithalini, ihracini, rafinajini, islenmesini, depolanmasini, iletimini, ihrakiye teslimini, tasinmasini, dagitimini, bayiligini,
34) Rafinaj: Ham petrolden baslayarak yeni ürünler elde edilmesine iliskin islemleri,
35) Rafinerici: Lisansi geregi rafinaj faaliyeti yapma hakki verilmis, petrol ticareti yapan sermaye sirketini,
36) Serbest kullanici: Kalorifer yakiti, fuel-oil ve motorinde yillik 5 000 tondan asagi olmayacak sekilde Kurum tarafindan ürün bazinda belirlenen tüketim miktarindan fazla yillik petrol tüketimi olan lisansli kullaniciyi,
37) Solvent: Kimya ve sanayi tesislerinde tüketilen ve/veya yeni kimya ve sanayi mamulleri üretiminde kullanilan petrol ürünlerini,
38) Tasima: Ham petrolün rafineriye ulastirilmak üzere toplandigi teslim noktasindan sonra, diger ürünlerin ise tasima araçlari ile yapilan tüm nakil faaliyetleri bütününü,
39) Tasiyici: Tasima faaliyeti yapan gerçek ve tüzel kisileri,
40) Tehlikeli eylem: Piyasa faaliyetinin yapilmasinda, bunlarin yapildigi mahalde veya yakininda bulunan bir kimsenin ölümüne, sakatlanmasina veya sagliginin bozulmasina, çevrenin kirlenmesine sebep olan veya olabilecek nitelikte bulunan bir fiil veya ihmali,
41) Transit tasima: Baska bir ülkeden gelen petrolün baska bir ülkeye Türkiye üzerinden kara ve deniz yolu ile tasinmasini,
42) Ulusal marker: Akaryakita rafineri çikisinda veya gümrük girisinde eklenecek katkiyi,
43) Üretim: Petrolün çikarilmasini, ön islenmesi ile saha dahilinde veya civarinda bulunan depolara, iletim hattina veya rafineriye boru hatti ile tasinmasini veya depolanmasini,
44) Ürün: Fiziksel veya kimyasal islem, rafinaj veya diger yöntemlerle ham petrol ve/veya ürünlerinden elde edilen ürün veya ara ürün herhangi bir hidrokarbonu,
Ifade eder.
IKINCI BÖLÜM
Lisanslarin Tâbi Olacagi Usul ve Esaslar, Lisans Sahiplerinin Temel Hak ve
Yükümlülükleri
Lisanslarin tâbi olacagi usul ve esaslar
MADDE 3.- Petrol ile ilgili;
a) Rafinaj, isleme, madeni yag üretimi, depolama, iletim, serbest kullanici ve ihrakiye faaliyetlerinin yapilmasi ve bu amaçla tesis kurulmasi ve/veya isletilmesi,
b) Akaryakit dagitimi, tasimasi ve bayilik faaliyetlerinin yapilmasi,
Için lisans alinmasi zorunludur. Kurum, gelistirecegi ilke ve ölçütler dogrultusunda, iletim ve isleme faaliyetlerinde lisans alma zorunluluguna muafiyet getirebilir. Lisans vermede taahhüt üzerinden islem yapilamaz.
Lisans taleplerine iliskin degerlendirmeler 3 üncü madde hükümleri ve Kurumca belirlenecek diger unsurlar çerçevesinde tamamlanarak en geç altmis gün içerisinde karara baglanir ve ilgiliye teblig edilir. Reddedilen taleplerin gerekçesi bildirilir.
Bu Kanuna göre; lisanslarin verilmesi, güncellestirilmesi, geçici olarak durdurulmasi veya iptaline iliskin islemler Kurumca yapilir. Lisanslarin verilmesinde pazara giris açisindan teknoloji, kalite, güvenlik, hizmet ve tesebbüsün sürdürülebilirligi dikkate alinir, bayi sayisi, depolama kapasitesi (isletme stok kapasitesi hariç) konularinda sayisal büyüklüklerle sinirlama yapilmaz.
Basvurunun Kurumca kabul veya reddedilmesinde talebin, mevzuatta öngörülen kosullara uygun olmasi aranir.
Lisans kapsamindaki faaliyetlerde bulunacak özel hukuk tüzel kisileri 29.6.1956 tarihli ve 6762 sayili Türk Ticaret Kanunu hükümlerine tâbidir. Türkiye'de piyasa faaliyetlerinde bulunan ve yabanci devletler mevzuatina göre sermaye sirketi niteliginde bulunan özel hukuk tüzel kisileri, Türk parasinin kiymetini koruma hakkindaki mevzuata göre Türkiye'deki faaliyetleri bakimindan Türkiye'de yerlesik sayilirlar.
Lisanslar; yukarida sayilan faaliyet basliklarina göre düzenlenir. Ayrica lisanslarda, Kurumca belirlenen diger alt basliklar da yer alir.
Lisans, üzerinde kayitli faaliyeti yapmak üzere hak sahibi kilinan gerçek veya tüzel kisi adina verilir. Lisans belgesinde, faaliyet niteliginin yani sira faaliyetin gerektirdigi tesisin türü ve cografi konumu, teknoloji ve miktarlar ile ilgili bilgiler de yer alir.
Kurum, bu Kanunda taninan yetkiler dahilinde;
a) Lisans gerektiren faaliyet ve/veya islemlerin kapsamlari,
b) Lisans ile kazanilan hak ve üstlenilen yükümlülükler,
c) Lisans kapsamindaki faaliyetlerin kisitlanmasi,
d) Faaliyetin yürütülmesine iliskin olarak özel sartlar belirlenmesi,
Konularinda düzenlemeler yapmaya yetkilidir.
Lisansta yer alan hususlarda degisiklik yapilmasini gerektirecek faaliyetler, Kurumca onaylanip lisansa islenmedikçe yapilamaz.
Lisanslar ile ilgili olarak;
a) Basvuru, degerlendirme, lisans verme, lisans süresi, tadili, bedeli ile sona ermesi ve süre uzatma islemlerine,
b) Siniflandirilmasi uygun görülen lisanslarin, siniflandirilmasina ait esaslar ve siniflara göre asgarî büyüklüklerine,
c) Degisiklik ile siniflandirmaya tâbi lisanslarda sinif degistirme islemlerine,
d) Aranacak asgarî nitelikler ve ilgililerin tasarrufunda olmasi gereken asgarî varliklarina,
e) Tutulmasi zorunlu olan kayitlar ve kayit yöntemleri ile bildirim yükümlülüklerine,
f) Faaliyet alt basliklari ve bunlarin tanimlarina,
g) Kamunun can ve mal güvenligi ile kullanici haklarina iliskin hususlara,
h) Lisansta yer alacak hususlara,
i) Lisans kapsaminda olsun veya olmasin piyasa ile ilgili faaliyetlerin yönlendirilmesi, gözetimi, denetimi ve benzeri konulara,
Ait usul ve esaslar Kurumca çikarilacak yönetmeliklerle düzenlenir.
Bu Kanun hükümleri sakli kalmak ve ilgili mevzuata göre islemleri tamamlanmis olmak üzere, lisans sahiplerince veya kullanicilarca, lisansli depolar disinda kalan her türlü petrol depolama tesisi veya düzeneklerinin yapimi ve/veya kendi faaliyetleri kapsaminda isletilmesi serbesttir.
Lisans sahiplerinin temel hak ve yükümlülükleri
MADDE 4.- Lisans, sahibine lisansta yer alan faaliyetin yapilmasi ile bu konularda taahhütlere girisilmesi haklarini verir.
Lisans ile taninan haklar; bu Kanunun, ilgili diger mevzuatin ve lisansta yer alan kayitli hususlarin yerine getirilmesi kosuluyla kullanilir.
Piyasa faaliyetinde bulunanlar, kötüniyet veya tehlikeli eylem sonucunu doguracak her türlü islemden özenle kaçinmak, bunlarin olusumunun engellenmesi için her türlü tedbiri almak ile istenmeyen durumlari en kisa sürede gidermek zorundadir.
Bu Kanuna göre faaliyette bulunanlar;
a)Ticarî ve teknik mevzuata uygun davranmak,
b) Çevreye zarar vermemek için gerekli tedbirleri almak,
c) Kamunun can, mal ve çevre güvenligi ile kendi tesis ve faaliyetlerini önemli ölçüde tehdit eden veya olumsuz etkileyen bir durum olustugunda, kamu yetkililerini ve bundan etkilenme ihtimali bulunan ilgilileri haberdar etmek ile tehdidin niteligi ve niceligi ile bunu önlemek üzere alinmakta olan tedbirleri Kuruma bildirmek,
d) Zorunlu sigorta yükümlülügü kapsaminda bulunan, tesis ve/veya faaliyetleri sigortalamak,
e) Faaliyetleri nedeniyle üçüncü kisilere veya çevreye verilecek zarar veya ziyanlari tazmin etmek,
f) 14 üncü maddenin birinci fikrasina göre Kurumca belirlenen usul ve esaslara uygun bildirimleri yapmak,
g) Kurumca 14 üncü maddenin üçüncü fikrasina göre istendiginde, gerekli bilgi, belge ve numuneleri vermek, tutanaklari imzalamak ile görevlilerin tesislerde inceleme yapmasina müsaade etmek,
h) Esas faaliyetlerine iliskin tip sözlesme örneklerini ve bunlarda yapilacak degisiklikleri yürürlüge koymadan önce Kuruma bildirmek,
i) Piyasa faaliyetlerinde, Kurulun belirleyecegi teknik düzenlemelere uygun akaryakit saglamak,
j) Iletim ve depolamada kapasite kisitlari disinda kendilerinden yapilan talepleri ayrim gözetmeksizin karsilamak,
k) Esit durumdaki alicilara (kategorilere), esit hak ve yükümlülük tanimak, farkli sartlar sürmemek,
Ile yükümlüdür.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Lisans Türleri ve Faaliyetlerin Kisitlanmasi
Lisanslarin türleri
Rafinerici
MADDE 5. - Rafinerici lisansi sahipleri, 9 uncu maddede sayilan faaliyetlerin yani sira;
a) Lisansina islenmek kosuluyla;tesisi içinde veya civarinda isleme, depolama ile yakinindaki diger tesislere boru hatlari ile tasima,
b) Sahip olacagi dagitim sirketi ile akaryakit dagitimi,
Faaliyetlerinde de bulunabilir. Rafinerici kendi dagitim sirketine tanidigi sartlari kendisinden akaryakit talep eden diger dagiticilara da kategori bazinda tanimak zorundadir.
Ulusal güvenlik açisindan ihtiyaç duyulan akaryakit ve diger ürünlerin üretimi ve teslimi önceliklidir. Rafinericiler, Türk Silahli Kuvvetlerinin kullandigi taktik yakitlarin üretim kabiliyetini ürün talebi halinde saglamak ve korumakla yükümlüdür.
Tasima, isleme, depolama, iletim, madeni yag üretimi, serbest kullanici, ihrakiye teslim sirketi ve ihrakiye bayii
MADDE 6. - 2 nci maddenin birinci fikrasinin (16), (18), (19), (28), (29), (36) ve (38) numarali bentlerinde tanimlanan faaliyetlerin yapilmasi için verilecek lisanslara uygulanacak degerleme kriterleri ve lisansin verilmesini gerektirecek teknik ve malî sartlar Kurumca belirlenir.
Dagitim
MADDE 7. - Dagitici lisansi sahipleri, akaryakit olarak tanimlanan ürünlerin dagitim hakkina sahip olur.
Dagitici lisansi sahipleri, kendi mülkiyetlerindeki veya sözlesmelerle olusturacaklari bayilerinin istasyonlarina akaryakit dagitiminin yani sira, serbest kullanicilara akaryakit toptan satisi ve depolama tesislerinin yakinindaki tesislere boru hatlari ile tasima faaliyetlerinde bulunabilir. Dagiticilar baska akaryakit dagiticilarinin bayilerine dagitim yapamazlar.
Dagiticilar, yillik pazarlama projeksiyonlari yapmak ve detaylari ile her yil Kuruma Subat ayi içinde vermekle yükümlüdür. Yil içinde, üçer aylik dönemlerde projeksiyonlarinin gerçeklesme degerlemesini yaparak Kuruma; Ocak, Nisan, Temmuz, Ekim aylarinda verir ve projeksiyonlarinda olusan yüzde ondan fazla artis ve eksilisleri açiklarlar.
Dagiticilar, 2 nci maddenin birinci fikrasinin (10) ve (13) numarali bentlerinde belirtilen sekilde sözlesme ile bayilikler olusturur. Bayilik süresi bitiminden üç ay öncesinde bayiligin devami için sözlesme yenilenemez ise sürenin bitimine kadar dagitici, bayinin ikmal ihtiyacini karsilar. Süre bitiminde bayi, sözlesme yaptigi yeni dagiticinin ürünlerini pazarladigi anlasilacak sekilde faaliyetine devam eder ve en geç bir ay içinde eski dagitim sirketi ile ilgili tüm belirtileri kaldirir.
Dagiticilarin kendi islettigi istasyonlar araciligi ile yaptigi satis, dagiticinin toplam yurt içi pazar payinin yüzde onbesinden fazla olamaz. Dagiticilarin yurt içi pazar payi, toplam yurt içi pazarin yüzde kirkbesini geçemez. Dagitici, kendi islettigi istasyonlara sübvansiyon ve bayi istasyonlarindan farkli uygulama yapamaz.
Dagiticilar, tescilli markasi altinda yapilan faaliyetlere iliskin kalite kontrol izlemesini etkin biçimde yapmak, bayilik iptallerini gerekçeleriyle birlikte Kuruma bildirmekle yükümlüdür. Akaryakit dagitimi için kurulacak tesis ve ekipmanlara iliskin teknik, güvenlik, çevre ve benzeri kriterler Kurum tarafindan çikarilacak yönetmelikle belirlenir.
Bayiler
MADDE 8. - Bayi lisanslarina iliskin düzenlemeler (teknik, güvenlik, kapasite, çevre vb.) Kurum tarafindan yapilir. Bayiler, dagiticilari ile yapacaklari tek elden satis sözlesmesine göre bayilik faaliyetlerini yürütürler.
Bayiler lisanslarinin devami süresince;
a) Bayisi oldugu dagitici haricinde diger dagitici ve onlarin bayilerinden akaryakit ikmali yapilmamasi,
b) Tagsis ve/veya hile amaciyla akaryakita katilabilecek ürünlerin akaryakita katilmamasi ve istasyonunda bulundurmamasi,
Ile yükümlüdür.
Bayiler ve dagiticilar, lisanslarina göre kurduklari akaryakit istasyonlarini Kuruma bildirerek isletmeye baslar. Akaryakit istasyonlari, gerekli tedbirleri alarak tarim sektörünün ihtiyaçlari için tanker ve köy pompasi vasitasiyla LPG hariç akaryakit satisi yapabilir.
Kurul, teknik ve ekonomik kriterlere göre bayilik kategorileri olusturabilir. Bu durumda bayilik lisanslari kategorilerine göre düzenlenir. Akaryakit ve LPG istasyonlari arasindaki mesafeler, ayni yönde olmak üzere, sehirler arasi yollarda on kilometreden, sehir içi yollarda bir kilometreden az olmamak üzere Kurul tarafindan çikarilacak ve 1.1.2005 tarihinde yürürlüge girecek yönetmelikle düzenlenir.
Faaliyetlerin kisitlanmasi
MADDE 9. - Yurt disindan ham petrol ve akaryakit temin edeceklerin rafinerici veya dagitici veya ihrakiye teslim sirketi lisansina sahip olmasi gereklidir. Türkiye'de ham petrol üretimi yapan üreticiler, düsük gravite yerli üretim ham petrol ile karistirilacak miktarda ham petrol ithalati yapabilirler. Ham petrol ve akaryakit ithalati miktar ve belirli teknik ölçümleri yapabilecek donanima sahip yetkili gümrük idarelerinden yapilir. Dagiticilarca yapilacak akaryakit ithalati, ilgilinin lisansinda yer alan alt baslik kapsamindaki akaryakitlarla sinirlidir ve Kuruma bayi bilgileriyle birlikte verilen pazarlama projeksiyonu ile uyumlu oldugu bildirildikten sonra yapilabilir. Dagiticilar arasi akaryakit ticareti Kurulun iznine baglidir. Ham petrolün yurt içinde ticareti; sadece rafinerici ve üreticilerce ve birbirleri arasinda yapilabilir.
Dagiticilar, lisans basvurularinda asgarî yillik 60.000 ton beyaz ürün (benzin, motorin) dagitim projeksiyonu ile bayi bilgilerini Kuruma vermek zorundadir ve kendi dagitim agina bagli bayilerin islettikleri akaryakit istasyonlarinda farkli lisans alt basligina sahip dagiticilarin bayisi sifati ile yapacaklari faaliyetler hariç olmak üzere, kullanicilara lisans alt basliginda yer almayan akaryakitlari teslim edemez.
Ihrakiye teslimleri; rafinerici, dagitici ve ihrakiye teslim sirketlerince yapilir. Ihrakiye teslimi yapanlar, gümrük antrepolarina getirdikleri ve deniz/hava tasitlarina verilmek üzere çikardiklari akaryakit cins ve miktarlarini üç ayda bir Kuruma bildirirler.
Akaryakit haricinde kalan petrol ürünleri (solvent, madeni ve baz yag, asfalt, solvent nafta vb.) ile ilgili ithalat ve ihracat dahil, faaliyetler Kurumun hazirlayacagi düzenlemelere göre yapilir.
Sanayi tesislerinde yan ürün olarak elde edilen ürünün yurt içinde akaryakit olarak faaliyete konu edilmesi halinde, Kuruma bilgi verilmek sartiyla teknik düzenlemelere uygun olanlari dagiticilara, uygun olmayanlar rafinerilerin olumlu görüs vermesi ve anlasma saglanmasi halinde rafinerilere teslim edilir. Rafinerilere verilmeyen ürünlerin ihraç edilmesi halinde fiili üretim ve ihracata ait aylik bilgiler Kuruma bildirilir.
Akaryakitlarin, 4 üncü maddenin dördüncü fikrasinin (i) bendinde belirlenen teknik düzenlemelere uygun olmayanlari faaliyete konu edilemez.
Fabrika, santiye, nakliye filosu isletmeleri ve benzeri kendi ihtiyaçlari için depolama imkâni ve kendi araçlarina akaryakit ikmal kapasitesi olan yerler hariç, araçlara yapilacak akaryakit ikmali bayilik lisansi ve yeterli donanimi olan akaryakit istasyonlari disinda yapilamaz.
Bayiler lisanslarina islenmek ve tasima lisansi sahiplerinin tasima araçlarinda istenen kriterleri saglamak kosuluyla kendi araçlari ile tasima yapabilirler.
Icrasi için tesis gerektiren faaliyet türlerinde, bu maddede konu edilen haklarin kullanilabilmesi için, ilgili tesisin fiilen faaliyette bulunmasi zorunludur.
Rafinericiler evsafina uygun ürün teslim etmek, dagiticilar ile bayiler ise akaryakitlarin kullanim amacini, niteligini, niceligini degistirmemek ile yükümlüdür.
Kurulca belirlenecek usul ve esaslara göre akaryakitla harmanlanan ürünler bu durumda akaryakit ile esdeger vergiye tâbi olurlar. Ancak, yerli tarim ürünlerinden elde edilen ve akaryakitla harmanlanan ürünler bunun disindadir.
Dagiticilar, bayilerin katilimiyla gerçeklestirdikleri promosyon kampanyasi hakkinda bayilerini, promosyon kampanyasinin maliyetine iliskin belgelerle birlikte seffaf, açik bir sekilde bilgilendireceklerdir. Ancak bayilerin kampanyaya katilimi ihtiyarîdir.
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Fiyat Olusumu, Kamulastirma, Erisim ve Esgüdüm
Fiyat olusumu
MADDE 10. - Petrol alim satiminda fiyatlar en yakin erisilebilir dünya serbest piyasa kosullarina göre olusur. Yerli ham petrol için, teslim yeri olan en yakin liman veya rafineride tesekkül eden "Piyasa Fiyati" fiyat olarak kabul edilir.
Bu piyasa fiyati, Türkiye'de üretilen ham petrolün Türkiye içinde veya disinda en yakin erisilebilir dünya piyasasinda, evsaf ve izafi agirlik bakimindan normal olarak mutat ayarlamalara göre tespit edilmis emsal petrolün belirlenen serbest rekabet fiyatina, ayni evsafta ham petrolün dünya piyasasindan Türkiye'de teslim yeri olan limana veya rafineriye kadar getirilmesi için gerekli bütün giderlerin yarisinin eklenmesi ve fakat Süveys Kanali geçisi ile Batman veya civarinda üretilen ham petrolün Batman rafinerisinde olusan piyasa fiyatina Batman-Dörtyol Boru Hatti geçis ücreti hariç olusan fiyat veya erisilebilir dünya piyasasi mevcut olmadigi takdirde üretici tarafindan Türkiye'de teslim edildigi yerde vergiler hariç fiilen uygulanan satis fiyati olarak kabul edilir.
Üretimi yapilan yerli ham petrole emsal olarak, 26 API ve daha hafif petroller için Arab Medium (31 API) petrolünün, 26 API den daha agir petroller için Ras Gharib (21.5 API) petrolünün otuz gün vadeli fiyatlari esas alinir ve yerli ham petrol ile emsal alinan petrol arasindaki gravite farkinin fiyat bakimindan degerlendirilmesinde;
Emsal petrol ile yerli petrol arasindaki her bir 0.1 API gravite farki için 2 ABD cent emsal petrolün varil fiyatina ilâve edilir veya çikarilir. Ancak bir alt gravite grubunun fiyati üst grubun fiyatindan yüksek olamaz.
Emsal ham petrolün Türkiye'ye getirilmesi için gerekli bütün giderlerin hesaplanmasinda, "Worldscale" de ilân edilen nominal navlun baz alinir, LR-2 sinifi tankerler için tespit edilen AFRA yüzdesinin uygulanmasi ile nakliye maliyeti hesaplanir.
Gravite ayarlamasi ve nakliyenin eklenmesi suretiyle bulunan fiyata (C+F) yürürlükteki sigorta mevzuati ve primleri uygulanir. Tehlike ve harp hali sigorta primi uygulamasi Bakanligin degerlendirmesine tâbidir. Ikinci bir degisiklige kadar uygulanacak sigorta primi miktari yüzde 0.075'i asamaz.
Ithalde alinan gümrük vergi ve resimlerin ilâve edilmesiyle yerli ham petrolün piyasa fiyati bulunur. Yurt içi kara nakliye ücretleri için akaryakitlarin fiyat tesekkülündeki nakliye rayiçleri alinir.
Piyasa fiyati tekliflerinde, T. C. Merkez Bankasi tarafindan açiklanan aylik döviz satis kuru ortalamasi, petrol birimi olarak varil, metrik ton ve döviz cinsi olarak ABD Dolari kullanilir. Piyasa fiyatlarina esas olan unsurlarin uygulamasinda ortaya çikabilecek sorunlari degerlendirme ve çözmeye Kurul yetkilidir.
Rafinericiler, ham petrol üreticilerinin teklifi halinde olusan bu asgarî fiyatlardan yerli ham petrolü alirlar ve ham petrol temininde yerli ham petrole öncelik tanirlar. Rafinericiler ham petrol üreticilerinin bu asgarî fiyat veya bunun üzerindeki fiyat tekliflerine onbes gün içinde yazili olarak cevap verirler. Rafinericiler üreticilerin aleyhine olacak teslim yeri ve sartlarinda maddî talep ve teklifte bulunamazlar. Fiyat uyusmazliklari Kurumun hakemliginde en geç otuz gün içerisinde taraflari baglayacak sekilde sonuçlandirilir.
Ithal ham petrol fiyatlari dünya afise fiyatlari dogrultusunda yapilan petrol anlasmalarina ve spot piyasa degerlerine göre temin edilebilen fiyat olarak degerlendirilir. Fiili ithalata ait bilgiler aylik olarak Kuruma bildirilir.
Rafinerici ve dagitici lisansi kapsaminda yapilan piyasa faaliyetlerine iliskin fiyatlar, en yakin erisilebilir dünya serbest piyasa olusumu dikkate alinarak, lisans sahipleri tarafindan hazirlanan tavan fiyatlar olarak Kuruma bildirilir.
Isleme, boru hatlari ile baglantili olmayan lisansli depolama ve tasima faaliyetlerinin tarifeleri, lisans sahiplerince hazirlanarak Kuruma bildirildikten sonra uygulanir.
Iletim lisansi kapsaminda yürütülen tasima ve bu hatlarla baglantili tesislerdeki lisansli depolama faaliyetlerine iliskin tarifeler, lisans sahiplerince hazirlanarak Kurul onayini müteakip uygulanir. Kurul, tarife onay istemlerini müracaat tarihini takip eden otuz gün içerisinde karara baglar.
Ancak, petrol piyasasinda faaliyetleri veya rekabeti engelleme, bozma veya kisitlama amacini tasiyan veya bu etkiyi doguran veya dogurabilecek nitelikte anlasma veya eylemlerin piyasa düzenini bozucu etkiler olusturmasi halinde, gerekli islemlerin baslatilmasiyla birlikte, her seferinde iki ayi asmamak üzere, faaliyetlerin her asamasinda, bölgesel veya ulusal düzeyde uygulanmak için taban ve/veya tavan fiyat tespitine ve gerekli tedbirlerin alinmasina Kurum yetkilidir.
Belirli bölgelere ve belirli amaçlara yönelik olarak fiyatlara müdahale edilmeksizin kullanicilarin desteklenmesinin usul ve esaslari ile miktari Bakanligin teklifi ve Bakanlar Kurulu karari ile belirlenir.
Mülkiyet, kamulastirma ve özel tedbirler
MADDE 11. - a) Bu Kanun kapsamindaki tesisler için gerekli arazi, arsa ve binalara iliskin hak veya mülkiyet edinimlerinin öncelikle anlasma yoluyla yapilmasi esastir.
Bu Kanunda öngörülen faaliyetlerin gerektirmesi halinde;
1) Rafineri ve lisansli depolama tesislerine,
2) Iletim hatlarinin mecralarina isabet eden arazi ve arsalarda irtifak hakki tesisine ve bu hatlarin ayrilmaz parçasi durumunda bulunan diger binalar ve civarina isabet eden tasinmazlara,
3) Isleme tesislerinden Kurumca belirlenecek olanlara,
Iliskin edinimler 2942 sayili Kamulastirma Kanununda belirtilen esaslar dahilinde kamulastirma yoluyla da yapilabilir. Kamulastirilan tasinmazin mülkiyeti Hazineye, kullanma hakki kamulastirma bedelini ödeyen lisans sahibine ait olur. Kullanma hakki tapu siciline kaydedilmek suretiyle lisans sahibi adina yapilir ve bunlar lisansin bir parçasi olup lisans müddetince devam eder. Lisansin sona ermesi veya iptali halinde, lisans sahiplerince ödenmis bulunan kamulastirma bedelleri iade edilmez.
Bu konuda Kurulca verilecek kamulastirma karari kamu yarari karari yerine geçer ve müteakip islemler Kamulastirma Kanunu hükümlerine göre yürütülür.
Kurulca uygun görülenler de dahil olmak üzere rafinaj ve iletim lisans sahiplerine ait tesislerin tapu sicil kayitlarina, herhangi bir tasarrufun Kurumun izni bulunmadikça kaydolunamayacagi serhi de verilir.
b) Mülkiyetin gayri aynî haklar ve kiralama:Tüzel kisiler, faaliyetleri ile ilgili olarak kamuya ait araziler üzerinde, bedeli ilgili tüzel kisi tarafindan ödenmesi suretiyle mülkiyetin gayri aynî hak tesisini ve bu arazilerin kiralanmasini talep edebilir.
Bu istek Kurulca uygun görüldügünde, Kurum ilgili kanunlar uyarinca ihtiyaca göre intifa, irtifak, üst hakki veya uzun süreli kiralama yoluna gider.
Bu sekilde elde edilen hakkin Kurul tarafindan tespit edilen bedelini ödeme yükümlülügü devralan tüzel kisiye aittir. Kullanim haklari, ilgili lisans veya sözlesmenin bir cüzü olup, geçerliligi, bunlarin geçerlilik süresi ile sinirlidir.
Iletim hatlarinin her iki tarafinda en az on bes metre, en fazla yüzer metre mesafe içerisinde; boru hatti için gerekli tesisler ve rafineriler ile lisansli depolarin tehlikelerden korunmasi için etrafinda en fazla 500 metre mesafe içerisinde risk dogurabilecek nitelikte yapilasma, ziraî ve tehlikeli islere iliskin olarak getirilecek kisitlamalar ile bunlarin usul ve esaslari Kurum tarafindan çikarilacak yönetmeliklerde düzenlenir.
Iletim hatlari ve bunlarin ayrilmaz parçasi olan diger tesisler hakkinda 406 sayili Telgraf ve Telefon Kanununun 11 inci maddesi hükmü uygulanmaz.
Iletim tesisleri ile lisansli depolama tesislerine erisim
MADDE 12. - Tesislerinde bos kapasite bulunan ileticiler ve lisansli depocular; iletim ve depolama taleplerini, talebin asagida sayilan hususlari saglamasi halinde, karsilamakla yükümlüdür.
Yapilan talebin;
a) Lisans sahibinin tarifesine uygun olmasi,
b) Ilgili tesisin kapasitesine uygun yapilmasi,
c) Lisans sahibinin tesisine, isletme kural ve kosullarina, ilettigi veya depoladigi petrole yönelik olarak bozucu veya risk artirici olumsuz etkileri olmamasi,
d) Tesisin, iletilen veya depolanan petrolün niteligine uygun ve lisans sahibinin tarifesinde belirtilen asgarî miktarda olmasi,
e) Iletim için, petrolün cinsi de dikkate alinarak üretici, rafinerici, iletici veya dagitici tarafindan depolama için, depocunun tarifesinde belirtilen asgarî miktarin üzerinde olmak sarti ile herkes tarafindan yapilmasi,
Gereklidir.
Esgüdüm
MADDE 13. - Piyasayi dogrudan veya dolayli olarak ilgilendiren konularda yetkili kilinan diger mercilerce yapilacak her türlü düzenleme çalismasi öncesi(vergi, resim ve harçlara iliskin düzenlemeler hariç), Kurumun haberdar edilmesi ve çalismalara istirakinin saglanmasi esastir.
Petrol piyasasi faaliyetleri ile ilgili olarak Türk Standardlari Enstitüsü tarafindan yapilacak standard hazirlik çalismalarinda Kurum temsilcisi de bulunur. Piyasa faaliyetlerine iliskin Türk standardlari Kurul onayi ile mecburî hale getirilebilir.
Kurum;
a) Lisansli tesisler açisindan büyük tehlikeler dogurabilecek hallerde,
b) Piyasada haksiz rekabet yaratacak ve yaniltici nitelikte reklam ve ilânlar ile benzeri faaliyetlerin yapilmasi durumunda,
c) Piyasada faaliyet gösteren malzeme ve cihaz ithalatçi, üretici ve saticilari ile bunlarin yetkili servisleri hakkindaki düzenleme ve uygulamalarda,
Görüs bildirmeye veya ilgili makamlardan talepte bulunmaya yetkilidir.
Kurum; piyasa faaliyetlerine iliskin olarak açilmis veya açilacak kamu davalarina müdahil olabilir. Bu konularla ilgili olarak suç duyurusunda bulunabilecegi gibi mevzuatin uygulanmasi açisindan, adlî ve mülkî makamlardan yaptirim talebinde bulunabilir.
BESINCI BÖLÜM
Bilgilerin Toplanmasi, Kayit Düzeni, Denetim, Tebligat ve Sigorta
Bilgilerin toplanmasi, kayit düzeni, denetim ve tebligat
MADDE 14. - Piyasa isleyisine iliskin bilgileri derlemek amaciyla bildirim yükümlülükleri Kurumca belirlenir. Kurum, lisans sahiplerinin Vergi Usul Kanunu hükümleri sakli kalmak sarti ile düzenleyecekleri belge ve tutacaklari kayit düzenlerine iliskin özel usul ve esaslar belirleyebilir.
Kurum, bu Kanunun kendisine verdigi görevleri yerine getirirken, gerekli gördügü her türlü bilgiyi kamu kurum ve kuruluslari ile gerçek ve tüzel kisilerden isteyebilir.
Görevlendirilen Kurum personeli, piyasa taraflari ve/veya tesisleri nezdinde, defterler de dahil olmak üzere her türlü evrak, belge ve emtianin incelenmesi, suret veya numune alinmasi, konuyla ilgili yazili veya sözlü açiklama istenmesi, gerekli tutanaklarin düzenlenmesi, tesislerin ve isletiminin incelenmesi konularinda yetkilidir. Görevlendirme yazisinda amaç, kapsam, süre ve yetkinin çerçevesi yer alir.
Kurum piyasa faaliyetlerini kendi personeli ile veya kamu kurum ve kuruluslari ile özel denetim kuruluslarindan hizmet alimi yoluyla denetime tâbi tutar. Kurum, denetlemelerde kullanilmak üzere, Türkiye Akreditasyon Kurumu ile isbirligi yaparak akredite sabit ve gezici laboratuvarlar kurabilir, kurulmasina kaynak aktarabilir. Denetlemede, ön arastirmada ve sorusturmada takip edilecek usul ve esaslar çikarilacak yönetmelikle düzenlenir.
Bilgilerin ilgililere ve kamuya açiklanmasina iliskin ilke, usul ve esaslar Kurumca çikarilacak yönetmelikle belirlenir. Piyasa açisindan ticari gizlilik niteligi tasiyan bilgiler açiklanamaz.
Lisans sahiplerinin lisans belgesi içerigi özet bilgileri Kurum tarafindan ilân edilir.
Kurumca bu Kanuna göre yapilacak her türlü tebligat hakkinda 7201 sayili Tebligat Kanunu hükümleri uygulanir, ancak, ilânen yapilacak tebligatlar Resmî Gazetede yayimlanir.
Sigorta
MADDE 15. - Lisans kapsaminda yürütülen faaliyetler için, sigorta yaptirilmasi zorunludur. Bakanlar Kurulu karariyla sigorta kapsamindan muaf tutulacak faaliyetler belirlenebilir. Sigorta kapsamina alinacak varlik çesitlerinin belirlenmesi ile bunlarin tâbi olacagi sigorta kollari ve muafiyet taninan hususlar, Kurumca çikarilacak yönetmeliklerde düzenlenir.
ALTINCI BÖLÜM
Diger Hükümler
Petrol stoklari
MADDE 16. - Piyasada sürekliligin saglanmasi, kriz veya olaganüstü hallerde risklerin önlenmesi ve uluslararasi anlasmalar geregi olaganüstü hal petrol stoklari ile ilgili yükümlülüklerin ifasi amaçlariyla bir önceki yil günlük ortalama kullaniminin içindeki net ithalatin en az doksan günlük miktari kadar petrol stogu tutulur.
Ulusal petrol stogu, rafineri, akaryakit ve LPG dagitici lisansi sahiplerinin ikmal ettigi günlük ortalama ürün miktarinin minimum yirmi katini kendi depolarinda veya lisansli depolama tesislerinde topluca veya statülerine göre ayri ayri bulundurma yükümlülügü ile saglanir. Rafinerilere ve depolara bosaltilmak üzere karasularinda bulunan yüklü tankerler ile rafinerilerdeki ham petrol ve yari mamul ürünler, ürüne tahvil edilerek ulusal stok mükellefiyetine sayilir. Ulusal petrol stogu, depolanan yerin durumuna ve mevzuatin müsaadesi sarti ile vergisiz tutulabilir.
Akaryakit ve LPG dagitici lisansi sahiplerinin, tank dibi hariç toplam stogunun yirmi günlük kismi sirketlerin minimum isletme stogu olarak alinir ve ulusal petrol stogundan sayilir. Ayrica, bir tüketim tesisinde her bir cins üründen yilda 20.000 ton ve üzeri akaryakit kullanan serbest kullanicilar, tüketimlerinin onbes günlük kismini karsilayacak miktarda kendi depolarinda stok bulundurmak mecburiyetindedir ve bunlar ulusal petrol stogu içinde mütalâa edilir.
Ulusal petrol stogunun tamamlayici kismi rafinericiler tarafindan tutulur ve tamamlayici kismin edinilmesi nedeniyle olusabilecek kaynak ihtiyaci, finansman giderleri ve bu kisim stoklarin depolama ve idame maliyeti, tüketici fiyatlarina ilâve edilen (Kurul tarafindan azami 10 ABD Dolar/ton'a kadar belirlenir.) ve rafinericilerin kullaniminda kalan gelirler ile karsilanir. Rafinericilerin haricinde ithalat durumunda bu gelir rafinericiye ithalatçi tarafindan ödenir. Rafinericiler tarafindan her yil bu gelirin muhasebesi hakkinda Kuruma bilgi verilmesi zorunludur. Gelir, yeterli depolama tesisi ve stok saglandiktan sonra idame giderlerini saglayacak seviyeye çekilir.
Ulusal petrol stogunun esas gün sayisinin belirlenmesi, artirilmasi, yönetimi, getirilebilecek yükümlülükler, ulusal petrol stogunun temin süresi, ulusal petrol stogunun cinsi, miktari ve stoklama yerinin belirlenmesi, ulusal petrol stoguna dair petrol ve hizmet alimlari, stok ve stoklamaya iliskin diger kararlar ile tedbirlerin alinmasi, ulusal petrol stoklarindan olaganüstü hallerde satis yapilmasi ile Bakanlar Kuruluna sunulacak tekliflerin hazirlanmasi gibi konularda karar vermek üzere ve bu Kanuna göre olusturulan Komisyonun çalismasina ait usul ve esaslarin belirlenmesinde Bakanlar Kurulu yetkilidir.
Komisyon, Enerji ve Tabiî Kaynaklar Bakanligi Müstesari baskanliginda, Millî Savunma Bakanligi, Içisleri Bakanligi, Maliye Bakanligi, Disisleri Bakanligi, Hazine Müstesarligi, Petrol Isleri Genel Müdürlügü ve Kurum temsilcilerinden olusur. Komisyonca alinan kararlarin uygulanmasi ile sekretarya isleri Bakanlik tarafindan yürütülür. Komisyonun kararlarina karsi yürütülecek hukukî islemlerde muhatap Bakanliktir.
Serbest kullanici
MADDE 17. - Serbest kullanicilarin belirlenmesine ve lisans verilmesine iliskin usul ve esaslar Kurul tarafindan çikarilacak yönetmelikle düzenlenir.
Kalorifer yakiti, fuel-oil ve motorinde yillik tüketimi, 5000 tonun altinda olmayacak sekilde Kurum tarafindan belirlenecek olan yillik tüketim miktarinin altindaki kullanicilara dagiticilar kendi islettikleri akaryakit bayileri üzerinden satis yapamazlar.
Ulusal marker
MADDE 18. - Rafinericiler ve dagiticilar yurt içinde pazarlayacaklari akaryakita, rafineri çikisinda veya gümrük girisinde kurumun belirleyecegi sart ve özellikte marker ekleyeceklerdir.
Rafinerici ve dagiticilar, her yil Subat ayi içinde o yila ait pazarlama projeksiyonlarini Kuruma bildirecek ve bu projeksiyona göre Kurumca temin edilecek ulusal marker yine Kurumca belirlenecek usul ve esaslara göre rafinerici ve dagiticilara akaryakita eklenmek üzere teslim edilecektir.
Kurum, ulusal marker ve idarî ve teknolojik yöntemler ile bir denetim sistemini kurar. Valilikler, görevli elemanlarin basvurusu halinde denetim amaçli alinacak numunelerin kullanici ve bayilerden alinmasini ve emniyetini saglamakla yükümlüdür.
Numunelerde yapilacak testlerde ulusal markerin gerektigi sart ve seviyede bulunmadigi ve alinan numunelerin laboratuvar analizi ile teknik düzenlenmelere uymadigi tespit edildiginde, 19 uncu madde hükümleri uygulanir.
IKINCI KISIM
Çesitli Hükümler
BIRINCI BÖLÜM
Cezalar, Idarî Yaptirimlar, Dava Hakki,
Yönetmelik ve Yürürlükten Kaldirilan ve Uygulanmayacak Hükümler
Idari para cezalari
MADDE 19. - Bu Kanuna göre idarî para cezalarinin veya idarî yaptirimlarin uygulanmasi, bu Kanunun diger hükümlerinin uygulanmasina engel olusturmaz. Bu Kanuna göre verilen ceza ve tedbirler diger kanunlar geregi yapilacak islemleri engellemez.
Bu Kanuna göre;
a) Asagidaki haller agir kusur sayilarak, sorumlulari hakkinda besyüz milyar Türk Lirasi idarî para cezasi uygulanir:
1) Lisans almaksizin lisansa tâbi faaliyetlerin yapilmasi.
2) Kurumca, 10 uncu madde geregi yapilan uygulamalarin dolayli veya dolaysiz olarak engellenmesi veya engellenmeye tesebbüs edilmesi.
3) 9 uncu maddede yer alan kisitlamalara uyulmamasi.
4) 5, 6, 7, 8, 16, 17 ve 18 inci maddelerin ihlali.
b) Asagidaki haller birinci derece kusur sayilarak, sorumlulari hakkinda ikiyüzmilyar Türk Lirasi idari para cezasi uygulanir:
1) Lisans almaksizin hak konusu yapilan tesislerin yapimina ve/veya isletimine baslanmasi ile bunlar üzerinde tasarruf hakki doguracak islemlerin yapilmasi.
2) Sahip olunan lisansin verdigi haklar disinda faaliyet gösterilmesi.
3) 4 üncü madde hükümlerinin ihlali.
4) 12 nci maddede yer alan hükümler dahilinde iletim ve depolama tesislerine erisimin dolayli veya dolaysiz olarak engellenmesi.
Yukarida belirtilenlerin disinda kalan ancak Kanunun getirdigi yükümlülüklere uymayanlara Kurumca elli milyar Türk Lirasina kadar idarî para cezasi verilir.
Bayiler için yukarida yer alan cezalarin beste biri uygulanir.
Cezalar tahsil edilinceye kadar, mahkeme karari ile ilgililerin varliklarina tedbir konulabilir. Tesisler, lisans alinincaya veya bu Kanuna göre lisans gerektirmeyen faaliyet gösterecek hale getirilinceye kadar mühürlenir.
Ceza uygulanan bir fiilin iki takvim yili geçmeden ayni kisi tarafindan tekrari halinde, cezalar iki kat olarak uygulanir.
Kurulun ceza vermesinde zamanasimi süresi, ihlalin ve/veya olayin meydana gelis tarihinden itibaren bes yildir. Bununla ilgili olarak Kurumun inceleme ve arastirma amaciyla yapacagi herhangi bir islem, bu islemin kisilerden birine tebligi anindan itibaren zamanasimini keser. Karar aleyhine yargi yoluna basvurulmus olmasi da zamanasimi süresini keser.
Ay içinde tahsil edilen idarî para cezalari müteakip ayin yirminci isgünü sonuna kadar irat kaydedilmek üzere Hazineye devrolunur.
Idarî para cezalarinda tüzel kisilerin sorumlulugu 6762 sayili Türk Ticaret Kanununun 65 inci maddesine göre tayin olunur.
Idarî para cezalarinin tahakkuk tarihini izleyen otuz gün içerisinde ödenmemesi halinde, cezanin ilgili vergi dairesi araciligi ile tahsili saglanir. Tahsilatta 6183 sayili Amme Alacaklarinin Tahsil Usulü Hakkinda Kanun hükümleri uygulanir.
Idarî para cezalarinin miktarlari her yil bir önceki yila iliskin olarak 213 sayili Vergi Usul Kanununun mükerrer 298 inci maddesi uyarinca belirlenen yeniden degerleme oraninda artirilmak suretiyle uygulanir. Bu sekilde yapilacak hesaplamalarda, milyon kesirleri dikkate alinmaz.
Idarî yaptirimlar
MADDE 20. - Lisans sahibi kisiler hakkinda, bu Kanuna, bu Kanuna göre yürürlüge konulmus yönetmeliklere, Kurumun yazili talimatlarina veya lisanslarina kayitli hususlarin herhangi birine riayet edilmedigi takdirde, Kurum tarafindan ön arastirma veya sorusturma baslatilir. Ayrica, ilgiliye onbes gün içerisinde aykiriliklarin giderilmesi, aksi halde bahse konu piyasa faaliyetlerinin geçici bir süre için durdurulabilecegi veya dogrudan dogruya iptal yaptiriminin uygulanacagi ihbar edilir. Bu ihbara ragmen onbes günlük sürenin bitiminde aykiriliklar giderilmezse, Kurum piyasa faaliyetini otuz günden az yüzseksen günden çok olmamak üzere geçici olarak durdurur. Geçici durdurma süresince, tehlikeli eylemin veya kötüniyetin veya ürünlerde zarar olusmasinin önlenmesi ile faaliyetin durdurulmasina neden olan durumun ortadan kaldirilmasina iliskin faaliyetler disinda hiçbir piyasa faaliyeti yapilamaz. Lisans iptalleri Kurumca yapilacak sorusturma neticesine göre karara baglanir.
Kaçak veya mensei belli olmayan ürün ikmal edenlerin lisansi iptal edilir. Teknik düzenlemelere uygun olmayan ürün ikmal edenler zarari tazmin etmekle yükümlüdür.
Akaryakit istasyonu kapsaminda sürdürülen bayilik faaliyetlerinin, bu Kanuna veya bu Kanuna istinaden çikarilan düzenlemelere aykiriliginin Kurumca tespiti halinde, anilan istasyonda yapilan akaryakit ikmali Kurumca geçici veya süresiz olarak mühürleme suretiyle durdurulur. Iptale veya mühürlemeye iliskin usul ve esaslar Kurumca çikarilacak yönetmeliklerde düzenlenir.
Lisans iptaline veya mühürlemeye ragmen, faaliyetlerini sürdüren gerçek kisiler ile tüzel kisilerin yetkilileri hakkinda, 765 sayili Türk Ceza Kanununun 274 üncü maddesi hükümleri uygulanir.
Bu Kanuna göre yapilan talep veya islemlerde, kanuna karsi hile veya gerçek disi beyanda bulunuldugunun tespiti halinde lisans iptal olunur.
Teknik düzenlemelere uygun olmayan petrol ikmali nedeniyle kullaniciya verilen zarar ve hasarlarin tazmini hususu, kullanicilarin muhatap oldugu lisans sahibi gerçek ve tüzel kisilerin lisanslarinda ve sözlesmelerinde yer alir. Uygulamaya iliskin usul ve esaslar çikarilacak yönetmelikte belirlenir.
Dagitim sirketinin lisansinin iptal edilmesi veya faaliyetinin geçici olarak durdurulmasi halinde dagitim sirketine bagli bayiler, diger dagitim sirketlerinin bayii olarak faaliyetlerini sürdürürler.
Ön arastirma, sorusturma ve dava hakki
MADDE 21. - Kurul, re'sen veya kendisine intikal eden ihbar veya sikâyetler üzerine dogrudan sorusturma açilmasina ya da sorusturma açilmasina gerek olup olmadiginin tespiti için ön arastirma yapilmasina karar verir.
Ön arastirma ve sorusturmada takip edilecek usul ve esaslar, Kurum tarafindan yürürlüge konulacak yönetmelikle düzenlenir.
Kurul kararina karsi açilacak davalar ilk derece mahkemesi olarak Danistayda görülür. Danistay, Kurul kararlarina karsi yapilan basvurulari acele islerden sayar.
Yönetmelik
MADDE 22. - Piyasa faaliyetlerine iliskin hususlar; bu Kanunun ilgili maddelerinde atifta bulunulan yönetmelikler ve piyasanin isleyisi esnasinda ihtiyaç duyulan diger hususlarda Kurum tarafindan yürürlüge konulacak yönetmeliklerle düzenlenir. Bu yönetmelikler Resmî Gazetede yayimlanir.
Ayrica, Kurum yetkilerini Kurul karariyla özel nitelikli kararlar almak suretiyle de kullanabilir. Özel nitelikli kararlardan kamuoyunu ilgilendiren hususlar ile yapilacak düzenlemeleri açiklamak amaciyla çikarilacak tebligler, basin ve yayin araçlariyla veya özel bültenlerle duyurulur.
Yürürlükten kaldirilan ve uygulanmayacak hükümler
MADDE 23. - A) 10.9.1960 tarihli ve 79 sayili Millî Korunma Suçlarinin Affina, Millî Korunma Teskilat, Sermaye ve Fon Hesaplarinin Tasfiyesine ve Bazi Hükümler Ihdasina Dair Kanunun 5 inci maddesi,
B) 3.4.1930 tarihli ve 1580 sayili Belediye Kanununun 15 inci maddesinin ikinci fikrasinin (41) numarali bendi,
Yürürlükten kaldirilmistir.
C) 6326 sayili Petrol Kanununun bu Kanuna aykiri hükümleri uygulanmaz.
IKINCI BÖLÜM
Elektrik Piyasasi Kanununda Yapilan
Degisiklikler
MADDE 24. - 20.2.2001 tarihli ve 4628 sayili Elektrik Piyasasi Kanununun 5 inci maddesinin birinci fikrasi asagidaki sekilde degistirilmistir.
Kurul, biri Baskan, biri Ikinci Baskan olmak üzere dokuz üyeden olusur.
MADDE 25. - 4628 sayili Elektrik Piyasasi Kanununun 5/A maddesinden sonra gelmek üzere asagidaki 5/B maddesi eklenmistir.
Kurulun petrol piyasasi ile ilgili görevleriMADDE 5/B. - Enerji Piyasasi Düzenleme Kurulu petrol piyasasi ile ilgili olarak asagida belirtilen görevleri de yerine getirir :
a) Petrol Piyasasi Kanunu hükümlerini uygulamak, Piyasa faaliyetlerine iliskin her türlü düzenlemeleri yapmak ve yürütülmesini saglamak.
b) Petrol faaliyetlerine iliskin plân, politika ve uygulamalarla ilgili Kurum görüs ve önerilerini belirlemek.
c) Petrol piyasa faaliyetleriyle ilgili denetleme, ön arastirma ve sorusturma islemlerini yürütmek, yetkisi dahilindeki ceza ve yaptirimlari uygulamak ve dava açmak da dahil olmak üzere her türlü adlî ve idarî makama basvuru kararlarini almak.
d) Uluslararasi organizasyon ve teskilatlarin petrol piyasasina iliskin uygulamalarini izlemek.
e) Petrol piyasasinda lisans ve lisanslarla ilgili islem bedellerini belirlemek.
f) Petrol piyasasinda faaliyet gösteren kisilerin denetlenmis malî tablolarini incelemek veya incelettirmek.
g) Petrol piyasasinda faaliyet gösteren kisilerden istenecek olan, hizmet güvenilirligi, hizmet disi kalmalar ve diger performans ölçütleriyle ilgili raporlarin kapsamini belirlemek ve düzenli olarak Kurula vermelerini saglamak.
h) Petrol Piyasasi Kanunu hükümlerine, çikarilan yönetmelik hükümlerine, Kurul tarafindan onaylanan tarife ve yönetmeliklere, lisans hüküm ve sartlarina ve Kurul kararlarina aykiri davranildigi durumlarda, idarî para cezasi vermek ve lisanslari iptal etmek.
MADDE 26. - 4628 sayili Elektrik Piyasasi Kanununun 9 uncu maddesine asagidaki fikralar eklenmistir.
Kamu kurum ve kuruluslarinda en az bes yil süre ile görev yapan ve en az dört yil süreli egitim veren yüksek ögrenim kurumlarindan mezun olan ve kamu personeli dil sinavi sonucu A derecesinde dil bildigini belgeleyenler veya özel sektörde bes yildan fazla hizmeti olup yüksek ögrenim ile dil konusunda ayni sartlari haiz olanlardan, hizmetine ihtiyaç bulunanlar, bu kurum ve kuruluslarda fiilen çalismis olduklari süreler de dikkate alinarak derece ve kademeleri tespit edilmek suretiyle, 31.12.2004 tarihine kadar Kurumda durumlarina uygun bos kadrolara 657 sayili Kanunun sinav ve adaylik hükümlerine uyulmaksizin uzman olarak atanabilirler. Bu özelliklere sahip olmayan Petrol Isleri Genel Müdürlügü personeli de, istekleri halinde ve Kurum ile Petrol Isleri Genel Müdürlügünün mutabakati alinmak sartiyla, Kurumda büro personeli olarak görevlendirilebilir. 4857 sayili Is Kanunu hükümlerine göre istihdam edilmekte olanlarin bu hükme istinaden Kurum kadrolarina atanmalari, anilan Kanun hükümleri kapsaminda degerlendirilir ve kidem tazminatlari kurumlari tarafindan ödenir.
Bu Kanunun yürürlüge girdigi tarihten itibaren üç ay içerisinde Kurulun önerisi üzerine Bakanlar Kurulunca çikarilacak yönetmelikle Kurumun teskilâtlanmasi yeniden yapilir. Kurumda ücret ve malî haklar disinda 657 sayili Devlet Memurlari Kanununa tâbi olarak idarî hizmet sözlesmesi ile sözlesmeli olarak istihdam edilen personelden; Kurum teskilât yapisindaki degisiklik sebebiyle kadrosu kaldirilan, degistirilen veya teskilât kadrolarinin hizmet icaplarina nitelikleri uygun olmadigi Kurulca tespit edilen ihtiyaç fazlasi personel yukaridaki yönetmeligin yürürlüge girdigi tarihten itibaren bir ay içerisinde Devlet Personel Baskanligina bildirilir ve bu Baskanlikça onbes gün içerisinde ilgililerin kamu kurum ve kuruluslarina atama teklifi yapilir. Kamu kurum ve kuruluslari, atama teklifi yapilan ilgili personeli durumlarina uygun bos kadrolara on gün içerisinde atarlar. Bu sekilde atanan personelin ise baslama sürelerine ve ise baslamamalari halinde yapilacak islemlere iliskin olarak 657 sayili Devlet Memurlari Kanununun 62 ve 63 üncü maddeleri hükümleri uygulanir. Kurum personelinden diger kamu kurum ve kuruluslarina atananlarin yeni görevlerine baslayacaklari tarihe kadarki geçecek sürede ücret ve malî haklari Kurumca ödenir.
MADDE 27. - 4628 sayili Elektrik Piyasasi Kanununun 2 nci maddesinin üçüncü fikrasina ?...halinde?, ibaresinden sonra gelmek üzere ?otoprodüktörler hariç olmak üzere? ibaresi ile 10 uncu maddesinin (B) bendinden sonra gelmek üzere asagidaki (C) bendi eklenmistir.
C) Kurumun petrol piyasasi ile ilgili gelirleri asagidaki kalemlerden olusur:
a) Katilma payi.
b) Lisans, onay, izin ve vize islemleri üzerinden alinacak bedeller.
c) Yayin ve sair gelirler.
d) Ayrintilari kamuoyuna duyurulmak kaydiyla ve piyasanin gelisimine dair etüt ve proje çalismalarinin finansmaninda kullanilmak üzere uluslararasi kurum ve kuruluslar tarafindan verilecek hibeler.
(a) alt bendindeki katilma payinin mükellefi; rafinaj, isleme, dagitici, iletim, tasima, ihrakiye, depolama, bayi ve madeni yag üretim lisansi sahibi gerçek ve tüzel kisilerdir. Müsterek lisans sahipleri katilma payini toplam net satislari üzerinden öder. Katilma payi, lisans sahiplerince yillik gelir tablolarinda yer alan net satislar tutarinin binde biri oranini ve iki milyon ABD Dolarini asmayacak sekilde Kurulca belirlenir. Yil içinde uygulanacak katilma payi orani bir önceki yilin Aralik ayi içinde açiklanir.
Net satis hasilati içinde yer almasi halinde, yil içinde petrol için ödenen gümrük vergi, resim ve harçlari ile Özel Tüketim Vergisi toplami net satislar toplamindan tenzil edilir.
Katilma payi ödemekle yükümlü lisans sahipleri, herhangi bir bildirim beklemeksizin her yil Mayis ayi sonuna kadar bir önceki yila ait bilanço ve gelir tablolarini Kuruma göndermek ve katilma payinin yarisini Haziran, ikinci yarisini Kasim ayi sonuna kadar ödemek zorundadir.
Süresinde beyan edilmeyen veya hatali beyan edilen katilma paylarina iliskin cezaî ve idarî islemler Kurumca tamamlanarak ilgili organlar nezdinde adlî ve idarî islemler baslatilir. Süresinde ödenmeyen malî yükümlülükler ve gecikme zamlari hakkinda 6183 sayili Amme Alacaklarinin Tahsil Usulü Hakkinda Kanun hükümleri uygulanarak ilgili vergi daireleri araciligi ile tahsili saglanir.
MADDE 28. - 4628 sayili Elektrik Piyasasi Kanununun geçici 2 nci maddesinin ikinci fikrasinin sonuna asagidaki hükümler eklenmistir.
Petrol Piyasasi Kanununun yürürlüge girmesini müteakip en geç bir ay içinde atanacak iki üyenin görev süreleri alti yildir. Bu üyeler kuraya tâbi tutulmaz ve bu iki üyelige görev süresinin bitiminde yeniden atama yapilir.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Geçici ve Son Hükümler
GEÇICI MADDE 1. - Bu Kanunun yürürlüge girmesinden önce; 6326 sayili Petrol Kanununa göre belge sahibi olan kisiler ile Bakanlikça yapilan düzenlemelere istinaden faaliyetlerine izin verilen akaryakit dagitim ve pazarlama kuruluslarinin ilgili mevzuat kapsaminda taninan hak ve menfaatleri ile yükümlülüklerine iliskin hükümler, bu Kanunda belirlenen süre ve esaslar dahilinde faaliyeti ile ilgili lisans verilinceye kadar saklidir.
Kanunun yürürlüge girdigi tarihte fiilen, bu Kanunla yapilmasi için lisans alinmasi gereken faaliyetleri yürüten kisiler, bu Kanunun yayimi tarihinden sonra bir yil içinde durumlarini bu Kanuna uygun hale getirerek, Kurum tarafindan istenecek bilgi ve belgelerle Kuruma basvurmak zorundadir. Basvurusunu yapmis ancak islemleri tamamlayamayan kisilerin faaliyetlerinin devami için, üç ayi asmamak üzere ek süre verilmesinde Kurum yetkilidir.
Süresinde basvurmayan veya süresinde basvurdugu halde süresinde durumunu bu Kanuna uygun hale getirmeyenlerin faaliyetleri, sürenin bitim tarihi itibariyla durdurulur. Daha önce verilen hak, izin ve yetki dogurucu her türlü karar, islem ve evrak baskaca bir isleme gerek kalmaksizin hükümsüz hale gelir.
Bu Kanunun yayimi tarihinde, yürürlükte olan petrol ürünleri ile ilgili kararname yönetmelik ve tebliglerde yer alan hükümler, Kurumca düzenleme yapilincaya kadar saklidir. Kurum tarafindan olusturulacak yönetmelik ve diger mevzuat yürürlüge girene kadar Enerji ve Tabiî Kaynaklar Bakanligi ve/veya Petrol Isleri Genel Müdürlügünce yürütülmekte olan islemlere iliskin görevler sürdürülür. Ancak, bu süre içerisinde anilan mevzuata istinaden akaryakit dagitim ve pazarlama sirketlerinin kurulmasi ile ilgili olarak yeni ön müsaade ve statü verilmez.
Lisans yönetmeligi yürürlüge girinceye kadar, faaliyete iliskin lisans isteminde bulunulamaz. Lisans yönetmeliginin yürürlüge girisi, Kanunun yayimi tarihini takip eden yüzsekseninci günü asamaz.
10.9.1960 tarihli ve 79 sayili Milli Korunma Suçlarinin Affina, Milli Korunma Teskilat, Sermaye ve Fon Hesaplarinin Tasfiyesine ve Bazi Hükümler Ihdasina Dair Kanunun 5 inci maddesinin ve petrol ürünleri ile ilgili 98/10745 sayili Bakanlar Kurulu Kararinin uygulanmasina 1 Ocak 2005 tarihine kadar devam edilir. Gerektiginde bu süre Bakanlar Kurulu karari ile alti aya kadar uzatilabilir. 98/10745 sayili Bakanlar Kurulu Kararinin yürürlükten kalkmasi ile birlikte dagiticilarin serbest ithalat faaliyetleri baslar.
Bu Kanunun yürürlüge girmesinden sonra Kurul tarafindan ikincil mevzuatin olusturulmasi ve gerekli düzenlemeler tamamlanincaya kadar Petrol Isleri Genel Müdürlügü tarafindan belgelerin verilmesine devam edilir. Bu süreç sonunda 6326 sayili Petrol Kanununun belge ile ilgili hükümleri yürürlükten kalkar.
6326 sayili Petrol Kanunu hükümlerine göre belge sahiplerine taninan gümrük ve diger ithal vergi ve resimleri muafiyetinden yararlanarak ithal edilen malzemeye iliskin takyitler baskaca hiçbir isleme ihtiyaç bulunmaksizin kaldirilir. Bu konuda dogmus her türlü mükellefiyet ve kayit terkin edilir.
GEÇICI MADDE 2. - Petrol piyasasini ilgilendiren özellestirme islemlerinde Kuruma bilgi verilir. Yürürlükteki mevzuat çerçevesinde yapilan özellestirme uygulamalari sonucu yeni lisans verilmesi veya lisansin tadil edilmesi islemi herhangi bir isleme gerek kalmaksizin Kurumca yapilir.
Bu Kanunun yürürlüge girdigi tarihte lisansa tâbi konularda faaliyet gösteren özellestirme kapsamindaki kuruluslar, özellestirilinceye kadar üretim ve ticari faaliyetleri yönünden, 4.1.2002 tarihli ve 4734 sayili Kamu Ihale Kanununa tâbi degildir. Bu kuruluslarda çalisan kapsam disi personelin ücret ve diger malî haklarinin net aylik toplamini, Basbakanlik Müstesarinin ortalama net ayliginin iki katini geçmemek üzere belirlemeye kurulus yönetim kurulu yetkilidir. Ancak, ücret ve malî haklari bu fikraya göre belirlenen kapsam disi personelin, 24.11.1994 tarihli ve 4046 sayili Kanunun 22 nci maddesi uyarinca baska kamu kurum ve kuruluslarina nakledilmeleri halinde, ayni maddenin besinci fikrasi uygulanirken bu personelin eski pozisyonlarina iliskin ücret ve diger malî haklarinin belirlenmesinde; bunlarin pozisyonlarina göre 15.11.2003 tarihinde uygulanmakta olan ücret ve diger malî haklarina bu tarihten ayni maddenin ikinci fikrasi uyarinca atandiklari tarihe kadar geçen süre içinde kamu personeline yapilacak maas artis oran ve/veya miktarlari uygulanmak suretiyle bulunacak tutar esas alinir.
GEÇICI MADDE 3. - Ticari deniz vasitalarina yapilacak Özel Tüketim Vergisiz akaryakit satislari 7 nci maddenin ikinci fikrasindaki sinirlamalar disinda dagiticilar tarafindan dogrudan yapilir.
Yürürlük
MADDE 29. - Bu Kanun yayimi tarihinde yürürlüge girer.
YürütmeMADDE 30. - Bu Kanun hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür.