65 Yaş Haddinden Zorunlu Emeklilikte Sorular Ve Cevaplar
>Emekli olmak için yaş haddini beklemekte olan memurların merak ettikleri konular bulunmaktadır. Yazımızda bu hususları değerlendirmekteyiz.
Devlet memurları genel olarak 65 yaşını doldurdukları tarihe kadar görev yapabilirler. 65 yaşını doldurdukları tarihten sonra görev yapmaları mümkün olmaz ve Kurumları tarafından hiçbir işleme gerek kalmaksızın görevleriyle ilişikleri kesilir.
65 yaşın istisnası durumlar da vardır. Bu durumlar genel olarak 5434 sayılı Kanun Madde 40 hükmünde belirtilmiştir.
Bugün için, genel olarak 65 yaşını doldurmuş olan veya dolduracak olan memurlar tamamıyla 5434'e tabi kişiler olmakla birlikte 5510 a tabi memurlar da olabilmektedir (5510 a tabi memurlardan 1 Ekim 2008 tarihinden önce sigortalı süreleri olanlardan bu tarihten sonra memurluğa geçmiş olanlar bulunmaktadır).
5434 sayılı Kanun Madde 40 hükmü 5510 a tabi memurlar için de aynı şekilde uygulanmaktadır.
Değerlendirmelerimizi;
-65 yaş haddinden emeklilik ne demektir?
-Yaş haddinden zorunlu emekli olanların emekli ikramiyesi zamlı ödenir mi?
-Yaş haddinden sonra memur olarak çalışmak mümkün mü?
-65 yaşın tespitinde yaş tashihi dikkate alınır mı?
Başlıkları altında yapmaktayız.
Soru 1 - 07/04/1961 doğumluyum. Memur olarak yaş haddinden hangi tarihte zorunlu emekli olurum? 65 yaşını bitirdiğimde mi? Yoksa 65 yaşına girdiğimde mi? emekli olurum.
Cevap 1- Sosyal güvenlikte genel olarak emeklilik yaşının tespitinde her zaman o yaşın doldurulması esas alınır ve bu durum 5434 ve 5510 sayılı Kanunlarda belirtilmiştir. Yani 64 yaşını doldurup 65 yaşına girildiği günde kişi 65 yaştan 1 gün almış olur ve 1 gün alındığı tarihte zorunlu emeklilik olmaz, zorunlu emeklilik tarihi kişinin 65 yaşını doldurduğu tarih olur. Örnek; 07/04/1961 + 65 = 07/04/2026 tarihi zorunlu emekli olma tarihidir. Bu tarih itibariyle Kurumlarca memurun resen görevle ilişiğin kesilmesi gerekir.
Soru 2- Yaş haddinden zorunlu emekli olanların emekli ikramiyesi zamlı ödenir mi?
Cevap 2- 5434 sayılı Kanun Madde 89 hükmü gereği, yaş haddinden emekli olanlara, emekli olduktan sonraki ilk katsayı artışında katsayı artış oranı kadar ayrıca ikramiye farkı ödenmektedir. Örnek; Aylık başlangıcı 15 Ocak 2023 olan yaş haddi emeklisi hakkında 15 Ocak 2023 memur maaş katsayıları üzerinden emekli ikramiyesi ödenir. Bu kişi yaş haddinden emekli olduğu için 1 Temmuz 2023 tarihinde memur maaş katsayısında gelecek oran kadar da ayrıca ikramiye farkı alır. Bu işlem sadece bir sefer uygulanan bir işlem olup, ileriki tarihlerde gelecek katsayılar için uygulanmaz.
Soru 3- Yaş Haddinin doldurulmasından sonra çalışmak mümkün müdür?
Yaş haddini dolduranların bu haddi doldurdukları tarihleri takip eden aybaşından sonra her ne sebeple olursa olsun kurumlarınca vazifeleriyle ilgileri kesilmeyerek aylık veya ücretleri ödenenlerin bu suretle geçen müddetleri fiili hizmet müddeti sayılmaz ve bunlar için kesenek ve karşılık alınmışsa Sosyal Güvenlik Kurumunca bu kesenekler geri verilir. Yaş haddinden sonra çalışılan süreler hizmet olarak kabul edilmez ve değerlendirmemiz olarak yaş haddinden sonra çalışılan süreler için ödenen görev aylıklarının da memurdan geri alınamayacağını değerlendirmekteyiz.
Soru 4- 65 yaşın tespitinde yaş tashihi dikkate alınır mı?
Cevap 4- 65 yaşını doldurma tarihinin tespitinde yaş tashihleri dikkate alınır. ANCAK, yaş tashihinde dikkate alınmanın şartı mutlaka yaş tashihinin 18 yaşını doldurmadan önce yapılmış olması gerekir, 18 yaşından önce yapılmış olan yaş tashihleri dikkate alınır, sonra yapılmışsa dikkate alınmaz. Yani 18 yaşını doldurduktan sonra yaş tashihi yapmak suretiyle yaşını küçültmüş veya büyütmüş olanların düzeltilmiş yaşları Emekli işlemlerinde esas alınmaz.
Genel değerlendirmemiz;
5434 sayılı Kanunda yer alan emeklilik yaş hadlerinin günümüz koşullarında gözden geçirilmesi ve bazı görevler için öngörülen zorunlu emeklilik yaş hadlerinin artırılması konusunun tartışılması gerektiğini değerlendirmekteyiz. Yani, bazı görevlerde bulunanların tecrübelerinden, bilgilerinden yararlanabilmek için ve bu durumda olanlarla sınırlı olmak şartıyla kendileri istemedikleri sürece zorunlu emeklilik yaş hadlerine kadar çalışmaları mümkün olmaktadır, bu zorunlu yaş hadlerinin mesleğe göre 1 ila 5 yıl arasında artırılması da sağlanabilir.
5434 sayılı Kanun
Madde 40 - (Değişik birinci fıkra: 21/4/2005 - 5335/3 md.) İştirakçilerin görevleri ile ilişiklerinin kesilmesini gerektiren yaş haddi 65 yaşını doldurdukları tarihtir. (İptal ikinci cümle: Anayasa Mankemesi'nin 3/4/2007 tarihli ve E: 2005/52, K: 2007/35 sayılı Kararı ile.)Bu görevlere, 65 yaşını dolduranların açıktan veya naklen atamaları yapılamaz.
a) (Mülga: 8/7/2003-4919/3 md.)
b) (Değişik: 21/4/2005 - 5335/3 md.) Üniversite öğretim üyelerinin görevleri ile ilişiklerinin kesilmesini gerektiren yaş haddi 67 yaşını doldurdukları tarihtir.
c) (Mülga: 28/4/1982 - 2665/6 md.)
ç) (Değişik: 6/2/1959 - 7198/1 md.) Aşağıda yazılı olanların yaş hadleri, hizalarında gösterilen yaşları doldurdukları tarihlerdir:
I - Subay, askeri memur, gedikliler ve uzman erbaşlar: (2)
1 - Asteğmen, teğmen ve üstteğmenler 41
2 - Yüzbaşı, kıdemli yüzbaşı ve önyüzbaşılar 46
3 - Binbaşılar 52
4 - Yarbaylar 55
5 - Albaylar (Değişik: 12/12/1980 - 2358/1 md.) 60
6 - Tuğ ve Tümgeneral ve amiraller (Değişik: 12/12/1980 - 2358/1 md.) 62
7 - Kor ve organeraller ve amiraller 65
8 - Mareşal ve büyük amiraller 68
9 - 6, 7 ve 8 inci sınıf askeri memurlarla memur yardımcıları ve askeri hastabakıcı hemşireler 55
10 - Daha yukarı sınıflardaki askeri memurlar 60
11 - Gedikli subaylar 52
12 - Gedikli çavuşlar (Astsubay astçavuşlar ve astsubay çavuşlar)(1) 43
13 - Gedikli üstçavuşlar (Astsubay üstçavuşlar) 46
14 - Gedikli başçavuşlar (Astsubay başçavuşlar) 49
15 - Başgedikliler (Astsubay kıdemli başçavuşlar)
16- (Ek:18/2/2021-7281/3 md.) Uzman erbaşlar 55
II - Emniyet mensupları:
1 - Her derecedeki emniyet müdürleri ve emniyet ve polis müfettişleri 60
2 - Emniyet müfettiş yardımcıları ve emniyet amirleri 58
3 - Başkomiser, komiser ve komiser yardımcıları 56
4 - (Değişik: 16/6/2010-5997/13 md.) Kıdemli başpolis memuru, başpolis memuru ve polis memurları 55
5- (Ek:11/6/2020-7245/15 md.) Çarşı ve mahalle bekçileri 60
III- (Değişik: 3/6/2011-640-KHK/40 md.) Gümrük Muhafaza mensupları:
1 - Gümrük Muhafaza Memurları 55
2- Gümrük Muhafaza Kısım Amirleri 60
IV - Posta, telgraf ve telefon hat başbakıcı ve başdağıtıcıları ile hat bakıcıları ve dağıtıcıları 55
V - (Ek: 13/6/1994 - KHK - 546/2 md.; İptal:Ana. Mah.'nin 21/7/1994 tarih ve E.1994/67, K.1994/64-2 sayılı Kararı ile ; Yeniden Düzenleme : 16/2/1995 - 4069/1 md.) Milli İstihbarat Teşkilatı kadrolarındaki kadro karşılığı sözleşmeli çalıştırılanlar dahil memurlardan:
1. Müsteşar Yardımcısı, Başkan, Hukuk Müşaviri, Öğretim Kurulu Başkanı, Başkan Yardımcısı, Hukuk Müşavir Başyardımcısı, Müşavir, Başmüfettiş, Öğretim Kurulu Üyesi, Başmüşavir 60
2. Daire Başkanı, Hukuk Müşavir 1 inci Sınıf Yardımcısı, Başmüfettiş, Öğretim Üyesi, Müşavir 58
3. 1 inci Sınıf İstihbarat Uzmanı, 1 inci Sınıf Uzman, Hukuk Müşaviri 1 inci Sınıf Yardımcısı, Müfettiş, Öğretim Üyesi, Müşavir, Savunma Sekreteri, Daire Başkan Yardımcısı, Öğretim Üyesi Yardımcısı 56
4. 2 nci Sınıf İstihbarat Uzmanı, 2 nci Sınıf Uzman, Hukuk Müşavir 2 nci Sınıf Yardımcısı, Müfettiş Yardımcısı, Öğretim Üyesi Yardımcısı 54
5. Diğer kadrodakiler 52
(Ek cümle:16/7/2020-7250/1 md.) Yukarıdaki (ç) fıkrasının (I) işaretli bendinin (15) numaralı alt bendinde gösterilenlerin yaş hadleri ilgisine göre 27/7/1967 tarihli ve 926 sayılı Türk Silahlı Kuvvetleri Personel Kanunu, 9/7/1982 tarihli ve 2692 sayılı Sahil Güvenlik Komutanlığı Kanunu veya 10/3/1983 tarihli ve 2803 sayılı Jandarma Teşkilat, Görev ve Yetkileri Kanununda belirtilen esaslara göre 60 yaşını geçmemek kaydıyla uzatılabilir. (Değişik : 16/2/1995 - 4069/1 md.) Yukarıdaki (ç) fıkrasının (III) ve (IV) işaretli bendlerinde gösterilenlerden vazifelerinde kalmaları faydalı görülenlerin yaş hadleri, ilgili bakanlarca, (V) işaretli bendinde gösterilenlerin yaş hadleri de atamaya yetkili amir tarafından birer yıllık müddetlerle beş yıl uzatılabilir.
d) (Değişik: 21/4/2005 - 5335/3 md.) (b) fıkrasında belirtilen görevlere 67 yaşını, (ç) fıkrasında belirtilen görevlere ise hizalarında gösterilen yaş hadlerini doldurmuş bulunanlar açıktan veya naklen atanamazlar.
e) (Değişik: 26/2/2008-5743/3 md.) Seferin gereği olarak lüzum görüldüğü takdirde;
I - Subaylardan;
1 - Yarbay ve daha aşağı rütbelerdeki yardımcı sınıf subaylar 60 yaşını geçmemek kaydıyla bu maddenin (ç) fıkrasında gösterilen yaş hadlerinden 10 yıl fazlasına kadar,
2 - Muharip sınıf subaylar bu maddenin (ç) fıkrasında gösterilen yaşlara kadar,
3 - 926 sayılı Türk Silahlı Kuvvetleri Personel Kanununun hükümlerine göre astsubaylıktan subaylığa geçirilenler ise aynı kanunda belirtilen yaşlara kadar,
II - Astsubaylardan;
1 - Yardımcı sınıf astsubaylar 60 yaşını geçmemek kaydıyla bu maddenin (ç) fıkrasında gösterilen yaş hadlerinden 10 yıl fazlasına kadar,
2 - Muharip sınıf astsubaylar bu maddenin (ç) fıkrasında gösterilen yaşlara kadar,
III- (Ek bent:18/2/2021-7281/3 md.) Uzman erbaşlardan;
1- 60 yaşını geçmemek kaydıyla,
sağlık durumlarının elverişli olması halinde en gençlerinden başlanarak orduya alınabilirler.
f) (Ek: 8/6/1959-7333/1 md; Mülga: 27/7/1967-926/208 md.)
(Ek fıkra: 17/4/2008-5754/75 md.) Yukarıdaki hükümler 31/5/2006 tarihli ve 5510 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (c) bendi kapsamındaki sigortalılar ile hak sahipleri hakkında ilgisine göre uygulanır.
g) (Ek: 1/7/2010-6002/21 md.) Diyanet İşleri Başkanı ve Din İşleri Yüksek Kurulu üyelerinin görevleri ile ilişkilerinin kesilmesini gerektiren yaş sınırı 67 yaşını doldurdukları tarihtir.