DDK'nın KOSGEB raporu: Danışmanlara fazla para ödendi
Cumhurbaşkanlığı Devlet Denetleme Kurulu (DDK), Küçük ve Orta Ölçekli Sanayi Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığının (KOSGEB) 2002, 2003, 2004 yılları eylem ve işlemlerini araştırıp, denetledi.
Raporda, KOSGEB'in, Haziran/2004 tarihinde Saha Araştırma Çalışması adlı 40.000 işletmeyi kapsayacak bir anket uygulaması başlattığı, çalışmanın, ''küçük ve orta ölçekli sanayi işletmelerine verilen hizmet ve desteklerin en etkin şekilde sunulabilmesi için, desteklerden faydalanacak olan işletmelerin mevcut durumlarının tespit edilmesi'' ifadesiyle açıklandığı kaydedildi.
KOSGEB'in, anket çalışmasını personeli eliyle yürütmediği belirtilen raporda, meslek odalarıyla protokoller yapıldığı ve anket giderlerinin yüzde 70'inin KOSGEB'ce karşılandığı ifade edildi.
Anketle bilgileri elektronik ortama işlenen işletme sayısının Ekim/2005 itibariyle 48.600'e ulaştığı bildirilen raporda, ''çalışmadan beklenen yararın elde edilemediği'' dile getirildi.
Raporda, şunlar kaydedildi:
''Anket formu başına ödenecek ücret konusunda ölçü belirlenmemiş, meslek kuruluşlarının anket formu başına ödediklerini bildirdikleri 6.40 ile 64 avro arasındaki tutarlar sorgulama yapılmaksızın karşılanmıştır.
Anket çalışmasına, ne tür veri toplanacağı ve bu verilerin nasıl değerlendirileceği gibi konular netleştirilmeden girişilmiştir.
Bilgiler güncellenemediği için, sürekli olarak yeni işletmelerin eklenmesine karşın, önceki yıllarda işlenmiş bilgilerin 2006 yılında geçerliliğini ne ölçüde sürdürdüğü bilinememektedir.
Anket uygulamasında Kurum, meslek odalarına soru formlarının gönderilmesiyle yetinmiş, anket uygulayacakları işletmelerle ilgili olarak; sektör, ölçek, sayı gibi ilkeleri bildirmemiştir. Bu belirsizlik sonucu bilgiler rastgele seçilen işletmelerden derlendiği için, ne istatistik amaçlarla, ne de destek verilecek işletmelerin seçilmesinde değerlendirilebilmiştir.
İllerdeki KOBİ sayıları ile anket uygulanan işletme sayıları arasında bir denge görülememektedir. Yalova İlindeki KOBİ'lerin yüzde 44'ü temsil edilirken, Yozgat, Muğla, Kastamonu, Bingöl ve Kırıkkale'de bu oran yüzde 2'nin altındadır.''
BİLGİSAYAR YAZILIM DESTEĞİ
Raporda, ilgili düzenlemelerde; yönetim bilgi sistemi, tasarım, üretim, planlama, stok takip ve kontrolü, bakım-onarım, proje izleme ve değerlendirme, finansman ve maliyet analizi, simülasyon gibi konulardaki yazılımların satın alma bedellerinin, 10.000 avroyu aşmamak koşuluyla, en çok yüzde 75'inin KOSGEB'ce ödenmesinin öngörüldüğü de belirtildi.
Raporda, bilgisayar yazılım desteğinin, bütçe öngörülerinde önemli sapmalara yol açan yoğunlukta bir istekle karşılaştığı, ayrılan 12.8 trilyon TL ödeneğin yüzde 239 oranında aşılarak 30.6 trilyon TL harcandığı kaydedildi. Raporda, ''Bursa İGEM'de 2004 yılında 381.3 milyar TL ödenek ayrılmış olmasına karşın, yüzde 689 oranında artışla 2.6 trilyon lira harcanmıştır'' denildi.
Raporda, 2003 ve 2004 yıllarındaki toplam 35 trilyon TL yazılım destek harcamalarının 15.7 trilyon lirasının İstanbul; 3.6 trilyon lirasının Ankara, 2.6 trilyon lirasının Bursa, 1.9 trilyon lirasının Konya'daki merkezlerce kullanıldığı, Gaziantep, Erzurum, Kayseri gibi illerin destekten aldıkları payların ise binde oranlarında olduğu vurgulandı.
Raporda, şöyle devam edildi:
''Standart bir ERP ve MRP yazılımı; teklif oluşturma, sipariş, satış ve stok yönetimi, malzeme gereksinmesinin belirlenmesi, üretimin izlenmesi, kalite ve maliyet kontrol gibi verilerin elektronik ortamda izlenmesi ve sorgulanması için geliştirilmiş bir programdır. Bu gelişkinlikte bir bilgisayar yazılım programının, mikro sınıflandırmasına giren 1-4 kişinin çalıştığı işletmelerce, çok özel durumların dışında, verimli bir biçimde kullanılabilme olasılığı zayıftır.
Oysa, 30.06.2003 - 31.12.2004 tarihleri arasında kurumsal kaynak planlaması (ERP ve MRP) yazılım programı desteği verilen 2.343 işletmenin 145'inde beş ya da daha az sayıda kişi çalışmaktadır. 1-5 kişi çalıştıran işletmelere ödenen yazılım desteği iki trilyon liranın üzerindedir.''
''SORUŞTURMA YAYGINLAŞTIRILMADI''
Raporda, hizmet merkezlerinin, bilgisayar programlarının amacına uygun kullanılıp kullanılmadığını izlemekle yükümlü olduğu, ancak, merkezlerin bu yazılımların kullanılmasını yeterince izleyemediği kaydedildi.
Raporda, şunlar kaydedildi:
''Yazılım desteğinin verildiği merkezlerden istenen bilgiler KOSGEB Bilgi Sistemleri ve E-Ticaret Süreç Yöneticiliği Biriminde toplanmış ve bu birimce incelenmiştir, 63 işletmenin yazılımları amacına uygun kullanmadığı belirlenmiştir. Kurum Başkanlığı, bu desteklerin verildiği merkezlere 21.04.2005 tarihinde birer genelge göndererek yazılımları verilme amacına uygun kullanmayan işletmeler hakkında Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında 6183 sayılı Yasa uyarınca işlem yapılmasını istemiştir. 31.12.2005 gününe kadar, bu işletmeler hakkında bu doğrultuda işlem yapıldığını gösteren bir bilgi ulaşmamıştır.
Kurum Başkanlığınca yapılan soruşturmada; KOSGEB'in İstanbul'daki hizmet merkezlerinde 19; Bursa İGEM'de ise 6 işletmenin aldıkları yazılımların, faturalarda belirtilen özellikleri taşımadığı ortaya çıkmıştır. Soruşturma yaygınlaştırılmamıştır.
Bursa'da aynı ortaklardan oluşan ve aynı zamanda hepsinin KOSGEB tedarikçisi olduğu üç işletme, birbirlerinden hizmet satın almış ve bedeli olan 87.6 milyar TL'yi KOSGEB ödemiştir.'' Raporda, meslek kuruluşlarının ya da işletmelerin kendi aralarında oluşturdukları birliklerde gerçekleştirdikleri projelere verilen ''Bilgi Ağları ve E-Ticaret Desteği'' için 2003 - 2004 yıllarında toplam 2.481.075.000.000 TL ödendiği ifade edildi.
Raporda, ''Bilgi Ağları ve E-Ticaret desteği için geliştirilen ve KOSGEB'ce desteklenen 643 projenin 208'i Bursa'dadır ve 'Bilgi Ağları ve e-ticaret Desteği' olarak yapılan toplam giderin yüzde 36'sı Bursa İGEM'ce yapılmıştır. Bursa İGEM'ce desteklenen 208 projenin 196'sının tedarikçisi aynı şirkettir'' denildi.
DANIŞMANLIK DESTEĞİ
Raporda, üst sınırı 10.000 avro olan ''Danışmanlık Desteği'nden yararlanmak isteyen işletmelerin; KOSGEB danışman envanterinde bulunan kuruluşlarla yaptıkları protokolleri ve iş planlarını KOSGEB'in ilgili birimine onaylatmaları, hizmetin satın alınmasından sonra ise ödemeyi yaptıklarını kanıtlayan kapalı fatura ile KOSGEB Merkezine başvurmaları gerektiği ifade edildi.
2003-2004 yıllarında toplam 7.260.160 avro tutarındaki danışmanlık desteğinin 3.500.492 avroluk bölümünün ISO 9001 için ödendiği dile getirilen raporda, Buna karşılık, CE ve dış ticaret için verilen desteklerin oranının yüzde 14 olduğu kaydedildi.
Danışmanlık desteğinin yarısına yakınının ISO 9001 için verildiği belirtilen raporda, ortak nitelikteki sorunların çözümü için KOSGEB danışmanlık programları düzenlenmediği belirtildi.
''DANIŞMANLAR, FAZLA ÇALIŞILMIŞ GİBİ BİLDİRİMDE BULUNDU''
Raporda, şöyle devam edildi:
''Satın alınan hizmetin; niteliği, tutarı ve KOSGEB'in danışmanlık bedelinin ne kadarını karşılayacağı gibi konularda herhangi bir ilke belirlenmemiştir. Bu nedenle KOSGEB destekleri yönetmeliğinde aynı kategori içinde tanımlanan danışmanlıklar için, kimi durumlarda aynı merkez ve aynı danışmana olmak üzere, değişik tutarlarda ödemeler yapılmıştır. Örneğin; ISO 9001 konusundaki danışmanlık hizmeti için Mersin İGEM'de 48, OSTİM İGEM'de ise 283 avro; CE belgesi konusunda verilen danışmanlık hizmeti için ise, Bursa İGEM'de, aynı danışmana, 132 avro ile 201 avro aralığında değişen tutarlarda bedel ödenmiştir.
Desteklerden yararlanan işletmelerin hangi tarihlerde ve hangi danışmanlardan hizmet satın aldıkları konularındaki bildirimlerinin elektronik ortamda süzülüp gruplandırılmasıyla danışmanların hizmet verdiklerini bildirdikleri tarih aralıklarında, bildirdikleri gün sayısının çok altında iş günü bulunmaktadır.
Örneğin; 65 işletmeye ayrı ayrı danışmanlık hizmeti veren bir tedarikçinin KOSGEB'deki ilk danışmanlık hizmetinin tarihi 01.01.2004, son tarih ise 14.06.2005'dir. Bu iki tarih aralığında 454 iş günü bulunmaktadır. Oysa, danışmanlık desteğinden yararlandırılan işletmelerin bildirimleri toplandığında bu danışmana 1.282 gün fazlasıyla 1.736 gün danışmanlık ücreti ödendiği ortaya çıkmaktadır.
KOSGEB, danışmanlık hizmeti olarak toplam 21.775+7.132=28.907 gün üzerinden ödeme yapmıştır. İncelemelerimiz sırasında belirlenebildiği kadarıyla danışmanların, 8.004+841=11.7 gün fazla çalışılmış gibi bildirimde bulundukları ortaya çıkmıştır. Bu durumda, danışmanlara ödenen 1.747.223 + 4.326 = 2.281.5 avronun yüzde 40'ı olan 910.000 avronun fazla ödemenin konusunu oluşturduğu anlaşılmaktadır.''