Elektrik zammı vatandaşı çarpacak
Hükümetten gelen zam sinyali üzerine bürokratlar elekt-rikte yeni tarife hazırladı. Aylık tüketimi 150 kilovatsaati aşanlar, faturayı yüzde 40, diğerleri yüzde 5 zamlı ödeyecek.
Hükümetten gelen zam sinyali üzerine bürokratlar elekt-rikte yeni tarife hazırladı. Aylık tüketimi 150 kilovatsaati aşanlar, faturayı yüzde 40, diğerleri yüzde 5 zamlı ödeyecek. Ancak bir evin ortalama tüketim hesabına göre, sınırın altına düşmek neredeyse imkânsız. Gözler, 4 yıldır zam taleplerini geri çeviren Başbakan Erdoğan'da.
IMF ve Dünya Bankası'nın uyarılarına rağmen 4 yıldır elektriğe zam yapmayan hükümet, bütçe dengelerini sarsmamak için tavır değişikliğine gitti. Özelleştirme kapsamındaki Tedaş'ın faaliyet zararının yıl sonunda 500 milyon YTL'yi bulacağı yönündeki değerlendirmeler de zammı kaçınılmaz hale getirdi. Hükümetten gelen zam sinyali üzerine çalışmalara başlayan Türkiye Elektrik Dağıtım AŞ bürokratları, 'tarifeli zam' sistemini uygulamaya karar verdi. Zaman'ın ulaştığı bilgilere göre, yeni tarife orta gelirlilerin cebini yakacak. Teklifin Başbakan Tayyip Erdoğan'ın onayından geçmesi halinde, aylık 150 kilovatsaatin üzerinde elektrik kullananlar faturayı yüzde 40 zamlı ödeyecek. Bu oranın altındaki faturalar için de yüzde 5 zam öngörülüyor. Kasım 2003'te sanayiciye yapılan yüzde 5'lik indirim de geri çekiliyor. Başbakan 'evet' derse zamlı tarifenin aralıktan itibaren geçerli olacağı belirtiliyor. Paket sayesinde Tedaş'ın elde etmeyi beklediği gelir artışı ise 600 milyon YTL.
Tedaş'ın 2000'de gündeme getirdiği; ancak tepkiler üzerine kaldırdığı 'tüketim sınırı' yeniden tartışmalara yol açacak. Ortalama bir ailenin kullandığı eşyalar dikkate alındığında tarifenin gerçekçi olmadığı vurgulanıyor. Buna göre, bir buzdolabı 24 saatte yaklaşık 2 kilovat elektrik harcıyor. Aydınlatma ve televizyon da eklendiğinde aylık tüketim 150 kilovatı buluyor. Dolayısıyla abonelerin önemli bir bölümü elektriği yüzde 40 daha pahalıya satın almak zorunda kalacak. Bu kapsama 4 milyon abonenin gireceği tahmin ediliyor.
Başbakan Erdoğan, geçen cumartesi gerçekleştirilen parti kongresinde elektrik zammının sinyalini vermişti. Doğalgazdan kaynaklanan maliyetin artık elektrik fiyatlarına yansıtılacağını bildiren Erdoğan, "Bu yükü milletimizle paylaşmak zorunda kalacağız." demişti. Enerji Bakanı Hilmi Güler de, "Gerekirse tarife değişikliğine gidebiliriz." açıklamasını yapmıştı. Enerji çevreleri, sosyal politikalara özen gösteren hükümetin elektrikte düşünülen fiyat artışını dar gelirli vatandaşlara yansıtmak istemediğini aktarıyor. Türkiye Elektrik Ticaret AŞ (Tetaş), eylül başında özelleştirme kapsamındaki dağıtım şirketi Tedaş'a sattığı elektriğe yüzde 23,9 zam yapmıştı. Yetkililer, zammın döviz ve petrolde yaşanan artışın yanı sıra enerji KİT'leri arasında yaşanan tahsilat probleminden kaynaklandığını ifade ediyor. Bir yetkili, "Tedaş 600 milyon YTL'lik sulama ve aydınlatma bedelini vatandaştan toplayamıyor. Bu açığı Hazine de kapatmak istemiyor. Enerji Bakanlığı ise, 'Hükümetin kararı, bu parayı Hazine vermek zorunda, benim zararım yok, dolayısıyla da zam yapmak istemiyorum.' diyor. İşin içerisine Maliye Bakanlığı'na bağlı Özelleştirme İdaresi Başkanlığı da girince ortaya bir açmaz çıkıyor." değerlendirmesinde bulunuyor. Aynı yetkili, zam tartışmasının büyümesinin arkasında Tetaş'ın fiyat artışını tarifelere yansıtmayan EPDK olduğunu ifade ediyor.
Tedaş bürokratlarının hazırladığı yeni düzenlemenin diğer bir amacı ise enerjinin verimli kullanılmasını kapsıyor. Tedaş kaynakları, üzerinde çalıştıkları tarife formülünün uygulamaya geçmesiyle birlikte vatandaşın verimli kullanıma teşvik edileceğini aktarıyor. 150 kilovatsaat üzerinde tüketenler için uygulanması planlanan tarife yeni değil. Ağustos 2000'de 150 kilovatsaatin üzerinde elektrik kullanan konutlara yüzde 50 zamlı tarife uygulanması başlatılmıştı. Vatandaş bu uygulamayı 'gizli zam' diye nitelendirmiş, Enerji Bakanlığı da zamlı ve indirimli tarife uygulamalarına 1 Nisan 2003'te son vermişti. Uzmanlar, elektrik kullanımının her yıl yüzde 8 oranında arttığına dikkat çekerek, milyonlarca kişinin belirlenen sınırı aşmamak için tasarrufa gitmek zorunda kalacağını vurguluyor. Birçok kişinin tasarruf için akıllı sayaç kullanmaya başlayacağını dile getiren uzmanlar, vatandaşa çamaşır ve bulaşık makinesi gibi aletleri elektriğin ucuz olduğu saatlerde kullanması tavsiyesinde bulunuyor. Elektrikte 3 farklı tarife uygulanıyor; sabah ve gece yarısı 90 bin TL (9 yeni kuruş) olan 1 kilovatsaat elektriğin fiyatı puant saatlerde (17.00-22.00) 155 bin TL'ye (15,5 kuruş) kadar çıkıyor. Buzdolabı, televizyon, klima, bulaşık makinesi, çamaşır makinesi, tost makinesi, fırın, ütü, VCD, ısıtıcı, bilgisayar ve aydınlatma için normal bir aile aylık yaklaşık 200 kilovatsaat elektrik tüketiyor. 150 kWh'nin altındakiler ise elektrikten buzdolabı, televizyon, çamaşır makinesini çalıştırmak ve aydınlatma amacıyla yararlanıyor. 24 saat çalışan bir buzdolabı günlük 2 kilovat elektrik harcıyor. 10 saat çalışan televizyon ve aydınlatma içinse günlük 2 kWh harcanıyor.
Öte yandan petrol ürünleri ve doğalgazdaki artışa rağmen elektriğe zam yapılmaması, üretici şirketleri zorluyor. Akkök Grubu'na bağlı Akenerji, Uşak ve İzmir Batıçim elektrik üretim santrallarını zarar sebebiyle kapatma kararı aldı. Şirketten Borsa'ya yapılan açıklamada, kapatma işlemleri için EPDK'dan alınan elektrik üretim lisansının sonlandırılmasına karar verildi.
Elektrik tasarrufu için neler yapılmalı?
2 çubuklu elektrik sobası saatte yaklaşık 300 bin TL'lik (30 YKr) elektrik tüketiyor. Basit ısı yalıtımı önlemleri ile bu maliyet yarı yarıya azaltılabiliyor.
Aydınlatmada kompakt fluorasan ampul tercih edin. 75 wattlık akkorlu flamanlı lambanın yerine 20 watt'lık bir kompakt floresan lamba kullanmak aydınlatmada yüzde 75 tasarruf sağlar.
Cihazları kullandıktan sonra fişten çekin. Bir bilgisayar işlem yaparken 140-150 watt elektrik tüketir, işlem yapmazken 25-30 watt, kapalı olmasına karşın fişi çekilmediği durumda ise 5 wat elektrik harcar.
Televizyon, VCD ve DVD'lerin kullanılmadığı zamanlarda kapatılmaları önemli. Çalışmadıkları zaman açma-kapama düğmesinden kapatın.
Buzdolabına sıcak yiyecek ve içecek koymayın. Yemekler, sıvılar kapaklı olarak konulmalı. Buzluktaki buz kalınlığı 5-6 milimetreyi aşmadan eritilmeli. Kapısını açık unutmayın. Kapı içi manyetik bantlarını ayda bir kez sabunlu su ile temizleyip pudralayın.
Ütüleme bitmeden 5 dakika önce fişi prizden çekin.