Rüşvetin ilk adımı hediye ve bahşiş

BÜLENT AYDEMİR

Başbakanlık'ın trafik, tapu, imar ve kamu yönetimi araştırmasına göre; Rüşvet teklifi vatandaştan, belediyelerdeki yolsuzluğun kaynağı ise rant

Başbakanlık Kamu Görevlileri Etik Kurulu, Türkiye'de rüşvet ve yolsuzluğun adeta haritasını çıkardı. Kurul'un "2009 Etik Yılı" çerçevesinde Aralık 2008-Mart 2009 tarihleri arasında yaptırdığı, trafik, tapu, imar ve kamu yönetimi araştırmasına göre, trafikte rüşvet verme teklifi çoğu zaman vatandaşlardan geliyor. Belediyelerde imar ve planlama konusunda yaşanan yolsuzluklar ile usulsüzlüğün kaynağını ise rant. İstanbul, Ankara ve İzmir'de, "Trafik hizmetlerinde gündelik rüşvet" sorunu üzerine 571 polis memuru ve 486 sürücü üzerinde yapılan araştırmadan çıkan çarpıcı sonuçlar şöyle:

KÜÇÜK KÜÇÜK BAŞLIYOR:

Gündelik rüşvet yolsuzluğu, özellikle toplumdan kaynaklanıyor. Görev esnasında vatandaşlardan küçük miktarda para, içecek ve hediye kabul eden polis memurları, daha büyük yolsuzluklara eğilimli hale geliyor. Polis personel anketine göre, üstlerin, astları, hediyeleşme ve rüşvet konusunda yeterince denetlemediği görülüyor.

TEKLİF VATANDAŞTAN:

Şoföresnafı ile trafik polisleri arasındaki görev ilişkileri, "sistematik yozlaşma ve rüşvete" imkân sağlayan unsurları içeriyor. Birçok durumda rüşvet verme teklifi, özel veya ticari sürücü olsun, vatandaştan geliyor. Bazı cezaların sürücüler tarafından ödenmesi imkansız denecek kadar yüksek olması rüşvet çarkını işler hale getiriyor.

HEMŞERİ VE MESLEKTAŞ KIYAĞI:

Trafik görevlisi, herhangi bir işlem yaparken o kişinin, kendi yakını veya hemşerisi olduğunu öğrenmesi durumunda önemli ölçüde ceza kesmekten vazgeçiyor. Aynı durum, ihlal eden kişinin polis olması durumunda da geçerli.

HEDİYE VE BAĞIŞ KÜLTÜRÜ:

"Tapu Hizmetlerinde Etik" adlı araştırmaya göre, vatandaşların büyük çoğunluğu tapu sicil müdürlüklerinde hediye ve bahşişin yaygın olduğunu düşünüyor. Tapu hizmetlerinde çalışanlar tarafından en yaygın görülen etik dışı davranış, "mevzuata uygun yapılan işlemlerle ilgili bahşiş veya hediye" olarak sıralanıyor. Bunu akraba, eş, dost, hemşeri, siyasal görüş gibi bir sebeple ayrımcılık veya kayırmacılık yapma izliyor

POLİSTE HEDİYE DENETİMİ YOK

Polis kurumlarında vatandaştan ikram ve hediye kabul edip etmeme konusunda polislerin yüzde 47'si herhangi bir eğitim almadığını, yüzde 53'ü ise eğitim aldığını ifade etti. Trafik hizmetlerinde göreve başladıktan sonra ise polislerin yüzde 37'si eğitim aldığını, yüzde 63'ü eğitim almadığını söyledi. Trafik hizmetlerinde görev yaparken, hediye kabul edip etmeme konusunda üstleri tarafından denetlenenlerin oranı yüzde 42. "Hayır denetlenmedim" diyenler ise yüzde 58. Vatandaş tarafından herhangi bir şikâyet olmaksızın üstleri tarafından denetlenenlerin oranı yüzde 29, "Denetim olmadı" diyenler ise yüzde 71.