İşte mini Anayasa değişikliği paketinin ayrıntıları

Anayasa Mahkemesi'nin yapısına dokunulmayacak

Abdullah Karakuş

AKP, mini anayasa paketinde MHP'nin itirazı üzerine yüksek mahkemenin yapısı ve karar alma sayısıyla ilgili değişiklik yapmaktan vazgeçti. Hazırlanan pakete göre, başsavcı parti kapatma davası açmadan önce ?uyarı' yapacak

Mini anayasa paketiyle ilgili olarak MHP'nin nabzını yoklayan AKP, Anayasa'nın 68. ve 69. maddelerine ilişkin değişikliğe son şeklini veriyor. AKP yönetimi, MHP lideri Devlet Bahçeli'nin olumsuz yaklaşması nedeniyle Anayasa Mahkemesi'nin yapısı ve karar alma sayılarıyla ilgili olarak yapmayı düşündüğü değişiklikten şimdilik vazgeçti. AKP, kapatma davası açılmadan önce siyasi partilere ?uyarı? mekanizmasını getirmeyi planlıyor.

AKP, partinin kapatılmasını önlemeye yönelik olarak yapmayı düşündüğü mini anayasa paketinde çerçeveyi çizdi. AKP'nin bugün veya yarın resmi düzeyde MHP ile temasa geçeceği ve teklifin gelecek hafta imzaya açılacağı öğrenildi.

AKP'nin, MHP ile anlaşmaya çalışacağı değişiklikler şöyle:

ÖNCE UYARI SONRA KAPATMA: Parti kapatmayı gerektiren suçların tanımlamasının yapılması ve anayasaya ?Başsavcı dava açma yetkisini kullanmadan önce uyarı mekanizmasını işletir? hükmünün eklenmesi planlanıyor. Formüle göre, Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı siyasi partiye dava açmadan önce ?uyarı? görevini yapacak. Bu uyarının gereğinin yerine getirilmemesi halinde partiye dava açabilecek.

PARTİ DEĞİL KİŞİLER: Siyasi partilerin üyeleri, suçlarının mahkeme tarafından kesin olarak tespit edilmesi halinde eylemlerinden dolayı sorumlu olacak. Partilerin söz konusu kişilerle ilişiği kesilecek. Aksi takdirde ilgili parti cezalandırılacak.

VENEDİK KRİTERİ: AKP, ?odak? olma kriteri konusunda, AB ülkelerinin uyguladığı Venedik Kriterleri'ni esas alıyor. Hangi eylemlerin suç sayılacağı anayasaya net olarak yazılacak. Venedik Kriterleri, ?terör ve şiddete bulaşmayan partilerin kapatılamayacağı? esasına dayanıyor. Üst düzey bir AKP'li, Anayasa'nın özellikle 68/4 maddesinin sübjektif bir alan olduğuna işaret ederek, ?Bu alan boş bırakılmamalı. Böyle kalmamalı, somutlaştırılmalı. İnsanlar, sözlerinin, davranışlarının suç olup olmadığını bilmeli? dedi.

KAPATMADA 3 KRİTER: Terör ve şiddete bulaşan, tüzük ve programları anayasaya aykırı olan, yabancı ülkelerden para yardımı alan siyasi partiler kapatılabilecek.

ANAYASA MAHKEMESİ'NDEN ÇARK: AKP içindeki ?zıtlaşmayalım? tartışması ve MHP'nin olumsuz tavrı nedeniyle, Anayasa Mahkemesi'nin yapısı ve karar alma çoğunluğuna ilişkin 149. madde değişikliğinden şimdilik vazgeçildi. AKP, Anayasa Mahkemesi'nin üye sayısının artırılması ve karar almada üçte iki çoğunluk düzenlemesini gündemine almıştı. AKP'nin, doğrudan Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı'nın yetkileriyle ilgili olarak bir düzenleme yapmayabileceği de belirtildi.

TBMM'DEN İZİN: AKP'nin kendi içinde tartıştığı bir başka düzenleme de Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı'nın dava açmadan önce TBMM'den izin almasını öngörüyor. AKP içinde bu formüle karşı çıkanlar da yer alıyor. MHP'nin tavrına göre söz konusu düzenlemenin yapılıp yapılmayacağına karar verilecek.

AKP yaptığı anayasa değişikliğinde geçici bir madde de düşünüyor. Bu geçici maddeyle AKP, yapılan değişikliğin daha önce açılan sonuçlanmamış davaları da kapsamasını planlıyor.

AK Parti'nin teklifi hazır, gözler MHP'de

AK Parti, siyasi partilerin kapatılmasını zorlaştıracak anayasa değişikliği paketini tamamladı.

AK Parti'nin teklifi, partilerin terör ve şiddete bulaşmaları, yurtdışından para almaları, tüzük ve programının Anayasa'ya aykırı olması durumunda kapatılmasını öngörüyor. Dava açılmadan önce 'uyarı' mekanizması çalıştırılacak. Teklif, partilerin değil suç işleyen üyelerin cezalandırılması için 'bireysel sorumluluk' getiriyor.

Hangi eylemlerin suç olacağı Anayasa'da açık bir şekilde yer alacak. İktidar partisi, partilerin ideolojik gerekçelerle kapatılmasını engellemeye yönelik teklifini MHP'ye sundu. Şimdi gözler MHP'nin vereceği cevapta. AK Parti, bugün(cuma) akşam saatlerine kadar cevap bekleyecek. Ancak MHP'nin cevabı ne olursa olsun anayasa değişiklik teklifi gelecek hafta imzaya açılacak. Meclis Genel Kurulu'nda nisan ayının ilk haftasından itibaren de görüşülmeye başlanacak. MHP'nin destek vermemesi durumunda değişikliğin referanduma gitmesine kesin gözüyle bakılıyor.

AK Parti'nin hukukçu kurmayları Başbakan Yardımcısı Cemil Çiçek, TBMM Anayasa Komisyonu Başkanı Burhan Kuzu, Adalet Komisyonu Başkanı Ahmet İyimaya, İnsan Hakları Komisyonu Başkanı Prof. Dr. Zafer Üskül ile Grup Başkan vekilleri Sadullah Ergin ve Bekir Bozdağ'ın üzerinde çalıştığı teklife son şekli verildi. Teklif, Anayasa'nın 68. ve 69. maddelerinde değişiklik öngörüyor. Buna göre, siyasi partiler hakkında kapatma davası açılması zorlaştırılıyor.

Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı, bir siyasi partiye kapatma davası açmadan önce ilgili partiyi uyaracak. Buna rağmen işlem yapılmaması durumunda dava açılması gündeme gelecek. Mevcut Anayasa'da yer alan parti kapatmayla ilgili 2 hüküm korunuyor. Yabancı ülkelerden para alan, tüzük ve programı Anayasa ve yasalara aykırı olduğu tespit edilen partiler yine kapatılabilecek.

Siyasi partilerin kapatılması zorlaştırılırken, terör ve şiddete bulaşan partiler kapsam dışında tutuluyor. Bu noktada Venedik Kriterleri baz alındı. AK Parti, bu düzenlemeyi yaparken özellikle MHP'nin hassasiyetlerini gözetti. AK Parti'nin teklifinde 'bireysel sorumluluk' hükmü de parti kapatmaya dayanak olan maddeye ekleniyor.

Bir eylemin 'suç' teşkil etmesi için mahkeme kararı aranacak. Suç işlediği mahkeme tarafından tespit edilen milletvekili veya siyasi partinin herhangi bir üyesinin eylemi partisini bağlamayacak. Buna göre, siyasi partilerin üyeleri, suç işlemeleri ve bunun mahkeme tarafından tespit edilmesi halinde kendi eylemlerinden sorumlu olacak.

Siyasi partiler, Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı'nın uyarısından sonra bu kişilerle ilişkisini kesecek. Böylece, suç işleyen siyasetçi, partisine sorumluluk yüklemeden cezasını çekecek. Teklifteki önemli bir düzenleme de siyasi partilere 'dokunulmazlık' sağlamaya yönelik. Buna göre, başsavcı kendi başına kapatma davası açamayacak. Bir siyasi parti hakkında kapatma davası açabilmek için başsavcının talebinin Meclis Genel Kurulu'nda kabul edilmesi gerekecek.

İşte anayasa değişikliği paketi

Şiddet ve teröre bulaşan, yurtdışından para yardımı alan, tüzüğü Anayasa'ya aykırı olan partiler kapatılacak.

Kapatma davasından önce 'uyarı' mekanizması devreye girecek.

Hangi tür eylemlerin suç olacağı Anayasa'da net bir şekilde belirtilecek.

Milletvekili, üye hatta genel başkanın işlediği 'suç', parti kapatma gerekçesi olmayacak.

Eylemin "suç" olması için kesinleşmiş mahkeme kararı gerekecek.

İşlenen suç "bireysel sorumluluk" gereği partisini değil kendisini bağlayacak. Başsavcılığın uyarısı sonucu bu kişiler partiden ihraç edilecek.

Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı, kapatma davasını Meclis'in onay vermesi halinde açabilecek.

Ömer Şahin, Ankara